آینده برجام در هاله ای از ابهام

روز چهارشنبه ۱۸ خردادماه و ساعاتی پیش از اعلام تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خبری از سوی سازمان انرژی اتمی ایران اعلام شد که نشان داد تهران از قطعیت صدور این قطعنامه اطمینان یافته و در واکنش، اقدام به قطع فعالیت‌ دوربین‌های فرا‌پادمانی، دستگاه اندازه‌گیری بر خط سطح غنا OLEM و فلومتر آژانس در ایران کرده است. 

در بیانیه سازمان انرژی اتمی عنوان شد که «جمهوری اسلامی ایران تاکنون همکاری‌های گسترده‌ای با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته است که متأسفانه آژانس بدون اینکه در نظر داشته باشد که این همکاری‌ها ناشی از حُسن نیت ایران است نه تنها قدردان این همکاری‌ها نبوده بلکه به نوعی آن را وظیفه ایران نیز تلقی کرده است.»

بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ساعتی پس از این خبر، در تشریح آن گفت: «۸۰ درصد دوربین‌های آژانس، دوربین‌های پادمانی است و ما متعهد به پادمان هستیم و آن دوربین‌ها کماکان فعالیت خودشان را انجام می‌دهند. دوربین‌هایی که قرار است فعالیتش قطع شود که امروز از برخی سایت‌ها شروع کردیم دوربین‌های فراپادمانی است و اطلاعاتی را ضبط می‌کرد که بعداً می‌توانست توسط آژانس مورد استفاده قرار بگیرد ما این اطلاعات را هم دیگر در اختیار آژانس نمی‌گذاریم.»

اقدامات تهران اما در همین نقطه متوقف نخواهد شد و گازدهی به برخی سانتریفیوژهای IR1 و افزایش سرعت تولید انواع سانتریفیوژها قدم‌های بعدی تهران در واکنش به آنچه «عدم قدردانی آژانس از همکاری‌های ایران» نامیده شده، خواده بود.    

قطعنامه پیشنهادی آمریکا و تروئیکای اروپایی سرانجام در ساعات پایانی روز چهارشنبه با رای ۳۰ کشور از ۳۵ کشور عضو شورای حکام به تصویب رسید تا فصل تازه‌ای از تنش در روابط تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و غرب رقم بخورد؛ فصلی که شاید پس از تل‌آویو، ساکنان کرملین را خوشحال کرده است.

روسیه که پس از توقف گفت‌وگوهای وین در تاریخ ۲۰ اسفند ۱۴۰۰، همواره در مظان این اتهام که عامل اصلی بن‌بست در پروسه احیای برجام است، قرار داشت؛ حالا و با تصویب قطعنامه شورای حکام می‌تواند خود را تبرئه کند و از اختلافات میان تهران و غرب بهره خود را ببرد.  

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نخستین واکنش به توقف فعالیت‌ دوربین‌های فراپادمانی یا همان دوربین‌‌هایی که پس از امضای برجام در سایت‌های ایران نصب شده بودند، روز پنجشنبه در جمع خبرنگاران حاضر شد و گفت: اگر فرصت ٣ الی ۴ هفته‌ای تداوم راستی‌آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای ایران بگذرد، «یک ضربه مهلک» به برجام خواهد بود. اگر برجام احیا شود، آژانس امکان ارائه خدمات در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای ایران به طرف‌های امضاکننده را ندارد و نمی‌تواند به آن‌ها بگوید که ایران در چه نقطه‌ای قرار دارد.

رافائل گروسی روز جمعه نیز در مصاحبه با شبکه الجزیره گفت: «اقدام ایران در توقف فعالیت برخی از دوربین‌های آژانس اقدامی منفی به شمار می‌آید. فعالیت‌های بازرسی به ایران کمک کرده و به این کشور فرصت اثبات این گفته را که چیری برای مخفی کردن در برنامه هسته‌ای خود ندارد، می‌دهد.» وی همچنین ابراز امیدواری کرده که در نزدیک‌ترین زمان ممکن بتواند به ایران سفر کرده و با مقامات ایرانی گفت‌وگو کند. 

مدیرکل آژانس در حالی اسفندماه سال گذشته به ایران سفر کرده بود که توافق بر متنی ۴ بندی میان آژانس و سازمان انرژی اتمی ایران این امیدواری را به وجود آورد که در پروسه‌ای ۳ ماهه و با نقشه راهی مشخص، پرونده پادمانی ایران در اجلاس ماه ژوئن شورای حکام برای همیشه بسته شود. امروز اما نه تنها حل و فصل پرونده پادمانی بلکه آینده برجام نیز در هاله‌ای از ابهام فرو رفته است.

تصویب قطعنامه در شورای حکام یادآور روزهایی است که پس از صدور ۹ قطعنامه علیه برنامه هسته‌ای در این نهاد، پرونده کشورمان به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع داده شد.. 

حال که پس از ۳ ماه از توقف مذاکرات در وین، دوربین‌هایی که فعالیت‌های تهران پس از توافق هسته‌ای را در خود ثبت می‌کردند خاموش شده‌اند، شمارش معکوس برای اعلام «رسمی» مرگ برجام نیز آغاز شده است.