پشت پرده شلیک موشک به خاک لهستان / ورود جنگ اوکراین به فاز جدید

 روز سه شنبه، ۲۴ آبانماه، یک موشک به خاک لهستان اصابت کرد که باعث کشته شدن دو نفر شد. این موشک در شهر «پسوودوف » واقع در مرز لهستان و اوکراین فرود آمد. این اتفاق پس از آن رخ داد که روسیه در روز سه‌شنبه، موج جدیدی از حملات خود به اوکراین را آغاز کرد. هنوز ابعاد ماجرا روشن نشده و مشخص نیست که چگونه این موشک سر از خاک لهستان در آورده است؟! آیا این پاسخی از جانب روسیه برای رهایی از فشارهای روانی در مورد خرسون و عقب نشینی از آن است؟ اگر چنین باشد چرا روسیه خطر فعال شدن ماده ۵ ناتو را به جان می خرد و دست به اقدام این چنینی می زند؟ اگر اقدام از سوی اوکراین صورت گرفته باشد تنها می تواند در راستای فعال شدن پدافند هوایی این کشور و رهگیری موشک های شلیک شده از سوی روسیه صورت گرفته باشد.

روسها بر این باورند که این سناریویی در راستای تشدید تنش است و موشکی از سوی این کشور شلیک نشده است. این تحولات در حالی رخ می دهد که روسیه از نقاط بازدارنده در خرسون عقب نشینی کرده است و حالا در نقاط استراتژیک و مهم این منطقه در کنار رودخانه دنیپر مستقر شده است. جایی که مشرف به دریای سیاه بوده و کنترل آن نقش مهمی بر مسائل ترانزیتی و لجستیکی خواهد داشت. ضمن اینکه روسیه همچنان به حملات علیه زیرساخت های اوکراین با موشک های نقطه زن ادامه می دهد و یگان های رزهی و لجستیکی اوکراین را علی رغم کمک های غرب به این کشور با مشکلات زیادی روبرو کرده است. مشکل تامین برق و آب شهرها و مناطق در اوکراین به یک مساله حاد تبدیل شده است و پیامدهای زمستان سرد نیز متوجه بسیاری از اروپایی ها شده که منجر به تعدیل نیروهای گسترده و تحت فشار قرار گرفتن صنایع بزرگ شده است و این نشان از کوچک شدن سهم اقتصاد کشورهای اروپایی دارد. اگرچه در روزهای اخیر بازار جهانی شاهد کاهش قیمت انرژی بود اما تلاش کشورهای غربی برای تامین نفت و گاز و بهبود ذخایر انرژی ادامه دارد.

در این بین یک دوراهی بزرگ برای کشورهای اروپایی ـ اوراسیایی و حوزه بالکان وجود دارد که با توجه به موقعیت ژئوپلتیکی و وابستگی به روسیه باید جای دقیق خود را در معادلات اخیر جنگ اوکراین مشخص کنند. به عبارت ساده تر صلح با روسیه و خروج ناتو از اروپای شرقی و همچنین گفتگوهای مستقل از اروپای غربی را می توان در این چارچوب تعریف کرد. هر گزینه ای به جز این می تواند کشورهای اروپایی شرقی را نیز وارد معرکه جنگ کند. مسائل مهمی که از رقابت روسیه و آمریکا برای نفوذ هر چه بیشتر در کشورهای حوزه اروپای شرقی و بالکان پرده بر می دارد. در این بین نقش لهستان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است کشوری که تابع و اجراکننده سیاست های غرب و آمریکاست که به نوبه خود می تواند مانعی برای عدم تحقق صلح کشورهای اروپای شرقی با روسیه شود.

از همین رو لهستان با ایفای چنین نقشی می تواند فاز جدیدی از جنگ اوکراین را رقم بزند و کشورهای اروپای شرقی را به سمت نبرد علیه روسیه سوق دهد. اصل ماجرا و حقیقت نهفته در شلیک موشک به سمت خاک لهستان شاید آشکار شود و یا پنهان بماند. اما پیام مخابره شده از سوی روسیه به کشورهای اروپای شرقی برای قرار گرفتن در کنار مسکو و یا تقابل با آن می تواند از اهمیت بالاتری برخوردار باشد. در آن سو لهستان نیز در راستای حافظ منافع اردوگاه غرب به کشورهای اروپایی شرقی می گوید که راهی جز ایستادگی و نبرد علیه روسیه نیست. بهانه فعال شدن ماده ۵ ناتو نیز می تواند تا حدودی حد و مرزها و موضع گیری کشورهای اروپای شرقی را در خصوص روسیه روشن کند که آیا مسیر تقابل را انتخاب خواهند کرد یا صلح با روسیه. در این وضعیت حال نوبت به تصمیم گیری کشورها رسیده که احتمال جبهه بندی های جدید از آن انتظار می رود. این وضعیت حالت دو دستگی را ایجاد خواهد کرد؛ صربستان و مجارستان از جمله کشورهایی هستند که در سمت روسیه ایستاده اند؛ اما اسلوونی و کرواسی احتمالا سمت آمریکا.

با شکل گیری چنین فضایی عملا جنگ اوکراین وارد مراحل حساس و نفس گیری رسیده است. صف بندی های جدید در حال شکل گیری و برخورداری از منابع از جمله در انرژی یعنی نفت و گاز و غلات و .... می تواند عامل تعیین کننده و مهمی در خروجی کشمکش ها و منازعات در بین هر یک از طرف ها داشته باشد.