ایران و آمریکا در یک قدمی مذاکره | ترامپ خاورمیانه را شوکه خواهد کرد!

یک احتمال هر چند ضعیف وجود دارد که دونالد ترامپ در دوره دوم ریاست جمهوری خود واقعاً یک رئیس‌جمهور ضدجنگ باشد.

به نوشته ریسپانسیبل اسیتیت‌کرفت، گزارش‌های [هر چند تکذیب شده] از دیدار ایلان ماسک، حامی مالی و مشاور ترامپ، با مقامات ایرانی با هدف تنش‌زدایی می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که رئیس جمهور سابق و آینده ایالات متحده ممکن است واقعاً نئومحافظه کاران و مداخله گرایانی را شکست دهد که تلاش‌های جمهوری خواهان و دموکرات‌ها برای تعامل با ایران را خنثی کرده و ایالات متحده را برای یک نسل در خاورمیانه درگیر نگه داشته‌اند. با این حال، تلاش برای جلوگیری از چنین دیپلماسی شدید خواهد بود.

علیرغم سابقه تندرو و اقدامات او در اعمال تحریم‌های «فشار حداکثری»، تبادل حملات و پاره کردن توافق ۲۰۱۵ ، ترامپ اغلب از خط مشی نظامی جمهوری خواهان در قبال ایران دورتر بوده است.

در سال ۲۰۱۵، زمانی که کاندیداهایی که برای نامزدی جمهوری‌خواهان رقابت می‌کردند برای محکوم کردن و متعهد شدن به خروج از توافق با ایران رقابت می‌کردند، ترامپ گفت که این توافق را پاره نمی‌کند، بلکه آن را به شدت اجرا می‌کند. زمانی که او در نهایت وعده خروج از آن را داد، یکی از انتقادات اصلی او این بود که آمریکا برخلاف دیگر طرف‌های توافق نمی‌توانست از آن سود مالی ببرد - که البته به دلیل  تحریم‌های خودخواسته آمریکاست.

زمانی که ترامپ به این وعده عمل کرد و در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای خارج شد - اقدامی که مخالفان جمهوری‌خواه او از آن حمایت کرده بودند اما احتمالاً عملاً اجرا نمی‌کردند - بذر فاجعه کاشته شد. احاطه کردن ترامپ با شاهین‌های جنگی و نئومحافظه کاران کمکی نکرد.

مشاوران کلیدی ترامپ مانند جان بولتون، مایک پمپئو، برایان هوک و الیوت آبرامز سخت تلاش کردند تا ترامپ را از پیگیری گزینه‌های دیپلماتیک جدی درباره ایران و دستیابی به یک «توافق بهتر» منع کنند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، که همیشه برای جلوگیری از نزدیک شدن روابط ایران و آمریکا تلاش کرده است، به خود می‌بالد که او بود که ترامپ را راضی کرد تا توافق را کنار بگذارد و به سمت «فشار حداکثری» تغییر مسیر دهد.

با این حال، ترامپ مدعیست که اگر فقط یک هفته دیگر بر سر کار بود با ایران به نتیجه می‌رسید. او حتی گفت که به تیم بایدن گفته است که به سرعت یک توافق را با ایران امضا کنند زیرا او «به (دولت بایدن) کشوری را تحویل داد که آماده توافق بود» اما آن‌ها نمی‌دانستند چگونه این کار را انجام دهند. اکنون ترامپ فرصت دیگری خواهد داشت.

معنای معامله ترامپ

در حالی که گفتگوهای ماسک با مقامات ایرانی به طور بالقوه مهم است و می‌تواند نشانه‌ای باشد که می‌توان از درگیری بزرگ اجتناب کرد، دستیابی به پیشرفت آسان نخواهد بود. مفهوم ترامپ از «معامله‌سازی» به شدت بر این ایده متکی است که طرف مقابل باید نرم شود تا بهترین توافق از «موقعیت قدرت» حاصل شود. اما در دوره اول ریاست جمهوری او، تحریم ها علیه ایران و اقدامات تحریک آمیز مانند ترور سردار سلیمانی نتیجه معکوس داشت و با به حاشیه راندن کسانی که در تهران علاقه مند و قادر به معامله با واشنگتن بودند، موضع ایران را سخت‌تر کرد.

در دوره اول ترامپ، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه تلاش کرد تا دیداری بین رئیس‌جمهور وقت ایران با ترامپ ترتیب دهد. سناتور رند پل تلاش کرد تا جواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت ایران را به کاخ سفید بیاورد. اما این تلاش‌ها در نهایت، احتمالاً توسط مقامات رد شد، زیرا محافظه‌کاران نمی‌خواستند پس از درگیری در یک سری تنش‌ها با «عکس‌برداری‌ها» به ترامپ پاداش دهند، بدون اینکه از سودی برای خود اطمینان داشته باشند.

ترامپ علیرغم هرج و مرج دوره اول ریاست جمهوری خود می‌گوید که همچنان خواهان توافق است. در سپتامبر ۲۰۲۴، از ترامپ سوال شد که آیا با توجه به ادعاهای مطرح شده که ایران می‌خواهد او را ترور کند، به دنبال دیپلماسی با ایران است یا خیر. او گفت: «بله، من این کار را انجام می‌دهم. ما باید به توافق بپردازیم، زیرا عواقب آن غیرممکن است. ما باید معامله کنیم.»

ترامپ همچنین علیه تحریم‌ها صحبت کرد و گفت که می‌خواهد آن‌ها را لغو کند و صراحتاً ایده تغییر رژیم را رد کرد. او در رد این ایده گفت: «ما حتی نمی‌توانیم خودمان را اداره کنیم.»

تاثیر مشاوران؛ دوری از تکرار اشتباه بزرگ گذشته؟

غریزه ترامپ برای مذاکره احتمالاً تحت تاثیر مشاوران جنگ‌طلبی قرار خواهد گرفت که به مذاکره اعتقادی ندارند. وقتی ترامپ در مورد ارزش حضور جان بولتون در اتاق «برای ترساندن طرف مقابل» صحبت می‌کند و سپس خود را با تندروهایی مانند مارکو روبیو، وزیر امور خارجه و شاهین‌هایی مانند مایکل والتز، مشاور امنیت ملی و پیتر هسگث، وزیر دفاع احاطه می‌کند، نشان می‌دهد که او ممکن است از «بزرگترین اشتباه» در دولت قبلی خود یعنی «انتخاب افرادی که نباید انتخاب می‌کردم» درس نگرفته باشد.

و برای تانگو رقصیدن دو نفر لازم است. ایران رئیس‌جمهوری اصلاح‌طلب دارد که برای رفع تحریم‌ها و بازگرداندن توافق ۲۰۱۵ کمپین انتخاباتی انجام داد و برای دستیابی به این نتیجه دیپلمات‌های طرفدار تعامل را بازگرداند. به نظر می‌رسد واکنش‌های اولیه آن‌ها به ترامپ، گشوده برای مذاکره است، اما مراقب هستند و تاکید می‌کنند که ایران به شدت به هرگونه تشدید فشار واکنش نشان خواهد داد.

همچنین ادعا شده که ایران به پیام داده که تهدیدهای مطرح شده پس از ترور سردار سلیمانی در سال ۲۰۲۰ را دنبال نخواهد کرد و ادعاهایی مبنی بر دست داشتن ایران در توطئه‌ای علیه ترامپ را به شکل علنی رد کرده است.

با این حال، در نهایت، مقامات عالی‌تر - همیشه محتاط در مورد تعامل و مشتاق برای جلوگیری از هرگونه ضربه احتمالی از مذاکرات – مشخص می‌کند که آیا و چگونه مذاکره می‌کنند، یا خواهند کرد. در دوره اول ترامپ، که این امر میسر نشد. اکنون این ممکن است تغییر کند.

 ملاقات با ایلان ماسک، فرستاده ظاهری ترامپ تنها در عرض یک هفته پس از انتخابات نشان می‌دهد که ایران ممکن است آماده باشد این کار را انجام دهد.