بیابان به تهران رسید

هم‌اکنون ۵درصد از مساحت استان تهران را بیابان فرا گرفته است ولی دست‌اندازی این پدیده نامبارک، طی دهه آینده می‌تواند برای پایتخت شرایط حاد ایجاد کند.

شهری

تاکنون تشدید بیابانزایی در شهرستان‌های ورامین، پاکدشت، پیشوا، ری و ملارد مشاهده شده و با این وضع، به‌زودی باید منتظر رسیدن خط بیابان به شهر تهران باشیم.

تهران دارای اقلیم خشک و نیمه مرطوب با زمستان‌های سرد و کوتاه است. این یعنی شرایط اقلیمی برای شروع و گسترش فعالیت پدیده بیابانزایی در این استان مهیاست. بیابان‌های استان تهران را به‌طور کلی می‌توان به دو دسته عمده شامل بیابان‌های قدیمی (طبیعی)، با منشأ محیطی و بیابان‌های جدید با منشأ انسانی تقسیم کرد.

بیابان‌های طبیعی استان تهران عموما متاثر از شرایط اقلیمی بوده و این ۲عامل سبب ایجاد اراضی خشک و بسیار شکننده می‌شود و متعاقب آن به‌دلیل وجود چرای بی‌رویه در مراتع بیابانی، این مناطق در سنوات گذشته از پوشش گیاهی بومی و مناسب تهی شدند و عوامل فرساینده از قبیل باد و روان‌آب‌های حاصل از نزولات جوی، شرایط دشواری برای ساکنین عرصه‌های بیابانی ایجاد کرده است. گسترش این نوع بیابان‌ها را می‌توان در جنوب شرق شهرستان ورامین در منطقه‌ای به نام «ابردژ» و جنوب شهرری مشاهده کرد.

وضعیت تهران بیابانی

تهران با ۱۰۵هزار هکتار اراضی بیابانی، جزو استان‌های بیابانی کشور محسوب می‌شود. در تمام این استان اما تاکنون در حدود ۲۲هزار هکتار از اراضی بیابانی مقابله با بیابان انجام شده و بسیاری از کانون‌های بحرانی فرسایش بادی نیز تحت کنترل درآمده است. اما به‌دلیل خشکسالی‌های پی‌درپی و تغییرات اقلیمی به همراه بهره‌برداری‌های غیراصولی از منابع ارزشمند نظیر آب، خاک و گیاه، شاهد تشدید روند بیابانزایی در تهران هستیم که برای مقابله با این پدیده، اجرای طرح‌های بیابانزدایی یکی از برنامه‌های اولویت‌دار اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران است.

اراضی بیابانی در شهرستان‌های ورامین، پاکدشت، پیشوا، ری و ملارد قرار گرفته که به‌منظور جلوگیری از پیشروی بیابان و احیای این اراضی تداوم اجرای طرح‌های بیابانزدایی در استان تهران ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. طرح‌های مقابله با بیابان تاکنون در یک پنجم فضای در معرض خطر آغاز شده و باید دید با سرعت افزایش بیابان در تهران، آیا نگاه‌ها به این پدیده خطرناک معطوف می‌شود؟

برای نمونه شهرستان ملارد ۶۷هزار هکتار اراضی ملی دارد که از این میزان، بیش از ۱۳هزار هکتار آن بیابانی است. از طرفی، شهرستان ملارد یکی از کانون‌های اصلی تولید گردوغبار و به‌عنوان تهدیدی جدی برای ساکنان این منطقه و پایتخت مطرح است. تداوم اجرای طرح‌های بیابانزدایی در سطح این شهرستان نیز در دستور کار قرار دارد. البته تاکنون ۷هزار هکتار از اراضی بیابانی آن زیر پوشش عملیات بیابانزدایی با کاشت نهال قرار گرفته است.

لزوم سرعت‌دهی به طرح‌های بیابانزدا

بیابان تهدیدی برای استان تهران است. به گزارش اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران، علینقی حیدریان، سرپرست این اداره با اشاره به لزوم سرعت‌دهی به طرح‌های بیابانزدا گفت: تولید گردوغبار ناشی از پدیده بیابانزایی علاوه بر تهدیدی جدی برای سلامتی جوامع محلی و پایتخت‌نشینان، تهدیدی برای عرصه تولید و اشتغال است که برای مقابله با این پدیده، عزم ملی و نگرش جامع و همه‌جانبه‌نگر نیاز است.

حیدریان بر انجام پایش مراتع، تهیه و اجرای طرح‌های مرتعداری در قالب طرح‌های تلفیقی، کاداستر اراضی ملی و دولتی و بلوک‌بندی مناطق براساس منطقه بحرانی، نیمه‌بحرانی و عادی با هدف حفاظت هرچه بهتر و بیشتر از عرصه‌های منابع طبیعی تأکید کرد.

شتاب تهران برای بیابان شدن

برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی مهم‌ترین دلیل سرعت گرفتن افزایش بیابان در تهران است. هم‌اکنون تمامی آبیاری‌های فضای سبز استان از همین طریق انجام می‌شود. این در شرایطی است که طبق گزارش‌های جهانی، نخستین و مهم‌ترین عامل بیابانی شدن یک منطقه همین روند برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی است. بدین‌ترتیب در آینده‌ای نه چندان دور تهران تخریب و به بیابان تبدیل می‌شود.

این استان هم‌اکنون ۱۵میلیون جمعیت دارد، اما آب مصرفی این جمعیت را باید از کجا تهیه کرد؟ در اطراف تهران همچنان ساخت‌وساز ادامه دارد و تهران هیچ رودخانه‌ای ندارد. نه تنها تهران بلکه در اطراف تهران هم نمی‌توان رودخانه‌ای طبیعی و پرآب یافت. روند ساخت شهرهای اقماری استان نیز مزید بر علت شده تا با تخریب منابع آبی، این شهر با سرعت به سمت بیابان مطلق شدن حرکت کند.