شتاب در جهت درآمدهای کلان آلومینیومی

شکل‌گیری نخستین کارخانه صنعت آلومینیوم ایران قدمتی نزدیک به پنج دهه در کارنامه دارد و از سال ۱۳۵۱ خطوط تولید شمش در کارخانه ایرالکو راه‌اندازی شد و این مجموعه سال‌ها به فعالیت خود ادامه داد تا در دوران جمهوری اسلامی ( ۱۳۶۹ ) کارخانه‌های المهدی و سپس هرمزال ( ۱۳۸۵) وارد مدار تولید شدند،اکنون سخن از سرمایه‌گذاری میلیارد دلاری در کارخانه آلومینیوم جنوب برای دستیابی به ظرفیت میلیونی به میان آمده است.

گسترش‌نیوز: بررسی پیشینه کارخانه آلومینیوم جنوب که در منطقه ویژه صنایع انرژی بر لامرد ( استان فارس ) واقع شده، گویای آن است که در سال۱۳۸۲ ( ۲۰۰۳ میلادی ) شرکت مجتمع صنایع آلومینیوم جنوب (سالکو) به منظور توسعه صنایع انرژی بر و با هدف صادرات، رفع فقر، افزایش اشتغال و استفاده بهینه از منابع عظیم گازی کشور با ساخت یک کارخانه ذوب آلومینیوم با ظرفیت تقریبی یک میلیون تن در سال در سه فاز جداگانه برنامه‌ریزی شد.

چشم‌انداز پیش‌بینی شده برای شکل گیری این مجموعه، تبدیل شدن به بزرگترین تولید‌کننده آلومینیوم در کشور و قرار گرفتن در جمع چهار تولید‌کننده برتر آلومینیوم در خاورمیانه از راه توسعه ظرفیت تولید آلومینیوم برای ایجاد ارزش افزوده در بخش انرژی و دسترسی به بازارهای صادراتی است.

قرارداد این شرکت در سال ۱۳۹۰ ( ۲۰۱۱ ) به صورت EPCF (مهندسی، اجرا و ساخت با شرط تامین مالی) با شرکت ان.اف.سی چین امضا شد و اعتبار اسنادی آن در سال ۱۳۹۴ ( ۲۰۱۵ میلادی) فعال شد.

اکنون طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته انتظار می‌رود، افتتاح رسمی فاز نخست آلومینیوم جنوب (سالکو) آذر ماه امسال با حضور مقام‌های ذیربط کلید بخورد و به این ترتیب یک سوم از ظرفیت کارخانه فعال خواهد شد.

آمارها نشان می‌دهد که میزان کل سرمایه‌گذاری این طرح یک میلیارد دلار است و اشتغالزایی مستقیم این کارخانه یکهزار و ۲۰۰ نفر درنظر گرفته شده است.

طرح آلومینیوم جنوب با مشارکت سازمان توسعه ونوسازی معادن وصنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و سرمایه‌گذاری غدیر شکل گرفت. یکی از ویژگی‌های پروژه سالکو، مشارکت پنج بانک کشور بوده است که با هدایت بانک صادرات صورت گرفته است.

کارخانه آلومینیوم جنوب، قرار است با ظرفیت ۱۰۰ هزار تن از مجموع ۳۰۰ هزار تن فاز نخست، وارد مدار تولید شود. دیگ‌های فاز نخست این مجموعه (۳۰۰ هزار تن) به مرور وارد مدار تولید می‌شود و در سال ۱۳۹۹ تکمیل خواهد شد. سالکو با تکمیل سه فاز به ظرفیت یک میلیون تن خواهد رسید.

هدف صنعت آلومینیوم ایران در ۱۳۹۹

جمهوری اسلامی برای افق ۱۳۹۹ دستیابی به تولید ۸۲۳ هزار تن شمش آلومینیومی را هدفگذاری کرده که برای تحقق این مهم یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری صرف می‌شود، صنعت آلومینیوم پس از سال‌ها از شکل گیری مثلث سه وجهی ایرالکو، المهدی و هرمزال، تبدیل به مربع چهار ضلعی می‌شود که آلومینیوم جنوب از یک ایده کلان روی کاغذ، تبدیل به یک ضلع تولید در این بخش می‌شود.

سهم ۲۱.۵ درصد آلومینیوم از کل سرمایه گذاری

سازمان توسعه و نوسازی معادن وصنایع معدنی ایران (ایمیدرو) پیش از این اعلام کرده بود، میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای طرح‌های توسعه زنجیره آلومینیوم ۱۱ میلیارد دلار است که ۲۱.۵ درصد از کل سرمایه‌گذاری مورد نیاز بخش معدن وصنایع معدنی را تا افق ۱۴۰۴ در برمی گیرد.

ایران در جمع تولید‌کنندگان میلیونی الومینیوم خاورمیانه

امروز در منطقه خاورمیانه، شرکته‌های «صحار» در عمان، «قط ـ آلوم» در قطر، «دوبال» در امیرنشین دوبی، «امال» در ابوظبی امارات، آلبا در بحرین، «معادن» در عربستان و «اجیپتالوم» در مصر، شرکت‌های مهم تولیدکننده آلومینیوم به شمار می‌روند، اما بهره‌برداری از کارخانه الومینیوم جنوب موجب می‌شود که کشورمان در شمار تولید‌کنندگان میلیونی این فلز راهبردی قرار گیرد.

امروز با وجود اینکه جمهوری اسلامی در تولید شمش آلومینیوم با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس فاصله پیدا کرده، درحالی که برنامه‌ریزی و اجرای برنامه تاسیس نخستین کارخانه آلومینیوم ایران مربوط به نیمه دوم دهه ۴۰ شمسی است و در سال‌های آغازین دهه ۵۰ به بهره‌برداری رسید، هیچیک از کشورهای منطقه در این عرصه حاضر نبودند، اما جنگ تحمیلی یکی از عوامل موثر در عقب ماندگی در این بخش محسوب می‌شود.

علاوه براین، دوران سازندگی نیز اولویت‌های دیگر، مانع از توجه به این بخش شده، اما اکنون شرایط اقتصاد مقاومتی بستری برای توجه به این بخش فراهم ساخته، زیرا منابع غنی انرژی کشورمان یکی از دلایل اهمیت دادن به صنعت آلومینیوم محسوب می‌شود.

مطالعات نشان می‌دهد که ۲۵ درصد نرخ تمام شده صنعت آلومینیوم مربوط به انرژی است؛ بنابراین در این عرصه کشورمان با برخورداری از ذخایر گسترده نفت و گاز، می‌تواند جایگاه خود را ارتقا بخشد.

واقعیت اینکه، امریکا روزگاری برای ساخت نخستین کارخانه آلومنییوم با ایران همکاری داشت، اما امروز جمهوری اسلامی پیشرفت‌های شتابنده در علوم گوناگون دارد و بنابراین برای جلوگیری از رشد ایران، واشنگتن کشورهای مختلف از جمله اروپایی را تحت فشار قرار می‌دهد، تا مانع از همکاری در زمینه‌های لازم شود.

متخصصان ایرانی نیز می‌دانند که بومی‌سازی صنایع، از جمله آلومینیوم می‌تواند زمینه رشد آن را فراهم سازد، اما بهره گیری از سرمایه گذاری‌های مشترک یکی از راه‌های پیشرفت در این عرصه است.

اکنون سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ به عنوان نقشه راه بخش‌های مختلف به حساب می‌آید، اما برای اینکه این سند در حد آرزو نباشد، بخش‌های مختلف با همگرایی و همپوشانی می‌توانند نقشی موثر در تحقق اهداف افق ۱۴۰۴ داشته باشند.