مدرن‌ترین کارخانه صنعت فولاد را بشناسید

شرکت توسعه آهن و فولاد گل گهر یکی از مدرن‌ترین کارخانه‌ها در صنعت فولاد مطابق با فناوری روز دنیا است.

گسترش نیوز: حلقه تولید فولاد کشور روز به روز بزرگ تر می‌شود و در این عرصه پدید آوردن ارزش افزوده یک مزیت به شمار می‌رود. شاید باور این موضوع کمی سخت باشد که یکی از مدرن‌ترین کارخانه‌ها در صنعت فولاد مطابق با فناوری روز دنیا، متعلق به کشور ماست. اینکه یک صنعت پا به پای تحولات دنیا در حرکت باشد امری بدیهی است اما کار بدان سبب اعجاب آور است که در شرایطی که قد و قواره تحریم‌ها روز به روز بلندترمی شود، فعالیت در کارخانه‌ای با تجهیزات کاملا بومی‌سازی شده، نه تنها متوقف نشده بلکه در آینده‌ای نه چندان دور محصولی را به بازار عرضه می‌کند که ضمن مراعات استانداردهای بین‌المللی مایه مباهات صنعت فولاد کشور خواهد شد.

شرکت توسعه آهن و فولاد گل گهر که در دل کویر این باور را برای صنعت ۵۰ ساله فولاد می‌رویاند، صاحب پروژه‌ای است که از سوی دانش متخصصان ایرانی بومی‌سازی شده و در حال اجراست.

این پروژه که فناوری آن ۱۵ سال از روش‌های تولید فعلی صنعت فولاد جلوتر است قرار است سرعت ریخته گری مداوم فولاد را به قدری بالا ببرد که فرآیند تولید در مسیرخط تولید ۱۸۰متری را به ۶ متر در دقیقه برساند. از طرفی مصرف انرژی به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد که بروز چنین رویدادی در کشورمان بی‌سابقه خواهد بود.

این شرکت باهدف ایجاد ارزش افزوده در زنجیره تولید فولاد و با توجه به معادن غنی سنگ آهن در منطقه سیرجان، در نزدیک‌ترین فاصله به شرکت صنعتی و معدنی گل‌گهر احداث شده است. قرارگیری چنین کارخانه‌ای در کنار معدن کاملا عاقلانه بوده چرا که در هزینه حمل مواد اولیه و جابه جایی آن به کارخانه، بدین ترتیب صرفه جویی می‌شود. فاصله این کارخانه از معدن یک و دو گل گهر که هر یک دارای ۱۸۰ و ۲۴ میلیون تن ذخیره قطعی سنگ آهن است حدود یک کیلومتر است.

احداث و بهره بردای از کارخانه‌های احیا مگامدول، فولادسازی و نورد متعلق به توسعه آهن و فولاد گل گهر در منطقه معدنی و صنعتی گل گهر موجب تکمیل زنجیره تولید شده است.از سوی دیگر دستیابی به این چشم‌انداز، ارتقا ارزش اقتصادی تولیدات منطقه گل گهر را در پی دارد. این شرکت در سال ۱۳۹۱ در اداره ثبت شرکت‌های شهرستان سیرجان در حالی با سرمایه اولیه یک هزار میلیاردی به ثبت رسید، که امروز پس از گذشت ۷ سال به ارزشی معادل دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان یعنی ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه دست یافته است.

شرکت توسعه آهن و فولاد در راستای تبدیل شدن به سازمانی سرآمد در منطقه گل گهر و عرضه‌کننده محصولات فولادی در مسیر خلق ارزش‌های پایدار برای تمامی ذینفعان و همچنین تحقق چشم‌انداز تولید ۳ میلیون تن محصولات فولادی، ارزش‌هایی را نظیر استفاده از فناوری‌های پیشرفته و برتر، تبادل و انتشار دانش کسب شده با سایر ذینفعان، درآمد زایی و نقش مثبت در توسعه اقتصادی، مسئولیت‌پذیری ملی در قبال کاهش نیاز به واردات محصولات فولادی و ایجاد رابطه برد-برد میان شرکت، مشتریان و سهام‌داران را پیش روی خود قرار داده است.

آنچه برداشت می‌شود، نگاه به این شرکت از روز نخست، درست و توسعه‌ای بوده هم به لحاظ جانمایی و هم به لحاظ تعیین ظرفیت تولید.

در این باره محمد محیاپور که از سال ۹۷ به این شرکت پیوسته و سابقه کاری وی به حضور در دو شرکت معدنی و صنعتی گل گهر و فولاد مبارکه بازمی گردد، درباره وضعیت تولید در این شرکت می‌گوید: " تناژ در خطوط تولید طوری انتخاب شده که بهای محصول تولید شده پایین تر از سایر رقبا تمام شود. از زمان ورود بنده به این مجموعه نیز ظرفیت خطوط تکمیل شده و اکنون تولید روزانه آهن اسفنجی معادل۱۰ هزار تن است.

وی بر این باور است که قبل از حضور وی نیز اقدامات موثری انجام شده و منصفانه این است که گفته شود انتخاب تناژ برای خطوط تولید از ابتدای کار به درستی انجام شده است.

مدیرعامل توسعه آهن و فولاد گل گهر با اشاره به این مطلب که با احتساب نیروی فعلی بازدهی شرکت دو برابر سایر واحد هاست تصریح کرد: " پارسال ۲ میلیون و ۸۳۰ هزار تن آهن اسفنجی تولید کردیم که این رقم معادل ۱۰ تا ۱۱ درصد کل تولید کشور شامل می‌شود و ما توانستیم در این مدت بیشترین عرضه را نیز در بازار داشته باشیم."

این مدیر فولادی در سابقه ۱۷ساله فعالیت خود در خصوص شرکت داری بر این باور است که در بخش صنایع معدنی بهترین مدل ترکیب کارفرمایی و پیمانکاری است یعنی باید موقعیت‌های کلیدی و حساس در دست کارفرما باشد و پست‌های غیرکلیدی و اجرایی برون سپاری شود. وی گفت: در توسعه آهن و فولاد گل گهر ۲۸۰ نفر در قالب نیروهای کارفرمایی و پیمانکاری به طور مستقیم فعالیت دارند و مشغول به کار هستند.

وی اضافه کرد: اقدامات مطلوبی در حوزه پروژه‌ها انجام شده و به زودی یک خط تولید بریکت در فاز نخست به ظرفیت سالانه ۲۵۰ هزار تن راه‌اندازی می‌شود.

محیا پور ضمن اشاره به مکانیزم یک واحد فولاد سازی، خاطرنشان کرد: "آهن اسفنجی در واحدهای احیا مستقیم کوثر و گوهرتولید می‌شوند که مواد اولیه آنها از معدن گل گهر به دلیل کوتاه بودن مسیر به کمک نوار نقاله‌ها به ابتدای خط تولید منتقل می‌شود.آهن اسفنجی تولید شده به صورت گرم و با دمای ۷۰۰ درجه سانتیگراد در کوره‌های الکتریکی با ظرفیت ۲۰۰ تن شارژ می‌شود."

وی تصریح کرد: " پس از تهیه ذوب و انجام عملیات‌های متالورژیکی و بالا بردن کیفیت فولاد مذاب، فولاد مذاب تولیدشده به شکل اسلب نازک توسط ماشین ریخته‌گری، به صورت پیوسته ریخته‌گری شده و به صورت پیوسته و گرم نیز به خط نورد ارسال می‌شود. در نهایت کویل ورق گرم در پایان خط، تولید می‌شود."

علی ایحال ایجاد ظرفیت ۳ میلیون تن ورق در یک مرحله از ویژگی‌های منحصر به فرد این کارخانه است. شارژ آهن اسفنجی به روش گرم در کوره‌های EAF سبب سرعت بخشیدن به روند تولید می‌شود.و همین روش تولید، وجه تمایز تولید فولاد را برای شرکت توسعه آهن و فولاد گل گهر در بردارد این در حالی است که هریک سال تاخیردر اجرای پروژه یادشده ۱۰ درصد نرخ بازگشت سرمایه را منفی می‌کند.

محیاپور تاکید کرد: بهترین کار در زنجیره فولاد حرکت به سمت انتهای زنجیره است، زیرا ذخایر سنگ آهن کشور محدود و مشخص است و به جای آن باید انتهای زنجیره را تکمیل کرد.

وی با بیان اینکه هر یک از محصولات خاص فولادی ارزش افزوده‌ای چندین برابر سنگ‌های معدنی دارند، افزود: رفتن به انتهای زنجیره و تکمیل آن، ضمن حفظ ذخایر، کشور را از نظر فنی در سطح بالاتری برده و صنایع جانبی مختلفی در کنار آن رشد می‌کند که اشتغالزایی، گردش مالی بالاتر و ارزآوری به دنبال دارد، برنامه بلندمدت این شرکت نیز تکمیل زنجیره فولاد است و تکمیل انتهای زنجیره را در برنامه دارد.

وضعیت بازار محصولات به انضمام دستور

وقتی صحبت از زنجیره تولید ارزش فولاد می‌شود تولید سنگ آهن، کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی وفولاد را در بر می‌گیرد. توسعه آهن و فولاد گل گهر یکی از شرکت‌های تابعه معدنی و صنعتی گل گهر که خود از غول‌های سنگ آهنی کشور به شمار می‌رود، است در میان بخش‌های مختلف این زنجیره به تولید آهن اسفنجی اقدام کرده است. حال آنکه تولید این محصول میانی نیز دردسرهای خود را به دنبال می‌کشد. آهن اسفنجی نه صرفا در زمره بخش فولادی زنجیره و نه صرفا در بخش معدنی آن قرار دارد و با این وصف از هر دو طرف زنجیره أحاطه شده است. این امر سبب شده است تا فشارهای دوسویه را تجربه کند.

نخستین مسئله‌ای که تولید‌کنندگان آهن اسفنجی با آن دست وپنجه نرم می‌کنند مسئله بازار است. هنگامی که قیمت‌ها دست کاری می‌شوند، نخستین معضل آنها در زمینه دپوی محصولات نمایان می‌شود، گاهی نیز به دلیل وضع عوارض بزرگ صادراتی قادر به فروش محصول به فرا مرز‌ها نیستند، چون اسفنجی قابلیت اشتعال دارد از این رو انبار کردن و نگهداری از آن کار پر ریسکی است. این محصول باید پس از تولید به مصرف برسد.

به همین دلیل است که سهامدار عمده توسعه آهن و فولاد گل گهر قدری زودتر به فکر افتاد تا علاوه بر افزودن ارزش به محصول، آهن اسفنجی تولید شده را که هنوز در حرارت بالایی قراردارد را با اتصالی کوتاه وارد خط تولید ریخته گری مداوم کند. یک خط تولید پیوسته که علاوه بر مدرن بودن هزینه حمل مواد اولیه به داخل کارخانه را نیز در مزایای خود جای داده است.

اما آنچه امروز توسعه آهن و فولاد گل گهر آن را یک مسئله بحران ساز برای امسال می‌داند همان بازار است.

بازار حلقه‌های تولید در زنجیره ارزش با مکانیزم قیمت‌گذاری از سوی وزرات صمت تعیین وضعیت می‌شود و از این رو تابعی از فرمول است. این فرمول وابسته به نرخ فروش شمش فولاد خوزستان است که برای هر محصول درصدی نسبت به شمش تعیین شده و تا زمانی که نسبت‌ها به دستور وزارت صمت تغییر نکند رقم آن ثابت می‌ماند.

اثر این قیمت‌گذاری دستوری بر بازار آهن اسفنجی تا حدی است که دست اداره‌کننده چنین بنگاه هایی در بخش معدن را در خصوص عرضه آن به قیمت عادلانه بسته نگه می‌دارد، از یک طرف وضع عوارض صادراتی و از سوی دیگر محدودیت قیمتی.

به گفته محیاپور نمی‌توان مشتری را معطل کرد گاهی ما زیر قیمت فروختیم تا سایر بنگاه‌های وابسته به این محصول نیز کمتر متضرر شوند. وی که نگران وضعیت بازار محصولات زنجیره ارزش است می‌گوید: " بهتر است برای سه ماهه یا ۶ ماهه اول امسال، شرایط و قیمت‌های پارسال در نظر گرفته شود و در این صورت بازار به راه می‌افتد، زیرا به دلیل تعطیلی‌های مکرر اقتصاد جهانی و موضوع ویروس کرونا، تصمیماتی که اکنون گرفته شود قطعاً کارشناسی و بر اساس اعداد و ارقام واقعی نیست، اما پس از گذشت این سه تا ۶ ماه، بازار جهانی خود را پیدا کرده و تنظیم می‌کند.

وی بر این باور است که اگر سیاست قیمت‌گذاری برای زنجیره تولید فولاد در این شرایط تعیین شود و ثابت بماند ممکن است بخشی از زنجیره را دچار مشکل کند.

در سال ۹۷ از مجموعه ۲۵۰ هزار تن عرضه آهن اسفنجی از سوی توسعه آهن و فولاد گل گهر تنها حدود ۲۵ هزار تن از آن در بورس کالا به مشتریان فروخته شد، در سال ۹۸ بازار رقابتی شد و به همین دلیل آن را منصفانه بین همه مشتریان توزیع کرد.

مدیرعامل توسعه آهن وفولاد گل گهر با اشاره به وضع عوارض صادراتی برای آهن اسفنجی از تیر ماه پارسال گفت: از زمان وضع عوارض، فروش آهن اسفنجی دیگر اقتصادی نیست و اکنون در عمل، صادرات به دلیل سود ده نبودن متوقف شده است.

محیاپور بیان کرد: این شرکت بزرگترین عرضه‌کننده آهن اسفنجی کشور با ظرفیت تولید سه میلیون تن در امسال است، با توجه به وضع عوارض همه محصول را در بازار داخل عرضه می‌کنیم، در حالی که با وجود عوارض ضررده می‌شویم، اما بدون عوارض حاشیه سود مصرف داخلی و صادرات به هم نزدیک می‌شود.

وی تاکید کرد: به دلیل لزوم استمرار ارتباط فولاد ایران با جهان، شناساندن محصولات ایران در بازارهای جهانی و مواجه شدن با مازاد آهن اسفنجی در سال‌های آینده (به دلیل در حال راه‌اندازی بودن کارخانه‌های زیاد مشابه در کشور)، صادرات امری مهم و ضروری است، ضمن اینکه به‌دست آوردن بازار در سطح بین‌المللی به راحتی اتفاق نمی‌افتد که به همین راحتی بخواهیم از آنها چشم‌پوشی کنیم؛ بنابراین لازم است که به طور مداوم ارتباط صادرات برقرار باشد.

مدیرعامل شرکت توسعه آهن و فولاد گل گهر یادآور شد: اگر تولید آهن اسفنجی زیاد شود نگهداری آن سخت شده و باید کارخانه را تعطیل کرد، بنابراین باید همیشه صادرات آهن اسفنجی برقرار باشد، ضمن اینکه صادرات منجر به متعادل شدن بازار داخل می‌شود.

محیاپور تصریح کرد: هر چند در سال‌های گذشته صادرات آهن اسفنجی کم بوده، اما وقتی بر همین اندک صادرات عوارض وضع شد، بازار به هم ریخت و دپوی آهن اسفنجی شرکت‌ها افزایش یافت.

پیشنهادی منصفانه و شفاف

محیاپور گفت: در موضوع قیمت گذاری، باید مبنای گزارش‌های کارشناسی صورت‌های مالی حسابرسی شده باشد، زیرا گزارش‌هایی که اشخاص آماده می‌کنند به نفع خودشان تنظیم می‌شود.

وی اظهارکرد: در سال‌های گذشته وضعیت آهن اسفنجی خوب نبود، ضمن اینکه قیمت گاز چند برابر شده است، این در حالی است که ۸۰ درصد مصرف گاز در کل فرآیند فولاد در واحدهای احیا انجام شده و بیشترین هزینه را دارد.

مدیرعامل شرکت توسعه آهن و فولاد گل گهر افزود: مبنا قرار دادن حساب و کتاب گزارش‌های کارشناسی سه ماه پایانی سال اشتباه است، زیرا در این ماه‌ها حاشیه سود خوب است‌ این درحالی است که باید میانگین و متوسط موزون کل سال دیده شود.

وی با اشاره به اینکه تولید هر تن آهن اسفنجی به ۱۰۰ یورو سرمایه‌گذاری نیاز داردتصریح کرد: یعنی یک واحد سه میلیون تنی تولید آهن اسفنجی نیازمند حدود ۳۰۰ هزار یورو سرمایه‌گذاری است که در مقایسه با ساخت کارخانه در سایر حلقه‌های زنجیره ارزش فولاد عدد سنگینی است.

محیاپور ادامه داد: بدتر از همه شرایط ریسکی است که برای آهن اسفنجی وجود دارد، به طور مثال ورق را می‌توان یک ماه دپو کرد و نفروخت و همینطور سایر محصولات را، اما آهن اسفنجی تحت هیچ شرایطی قابل دپو نیست، زیرا شرایط نگهداری و صادرات آن خاص است و حال که عوارض بر آن وضع شده، نیاز است تا در قیمت‌گذاری نگاه ویژه‌ای به آن اسفنجی داشته باشیم.

منبع: معدن ۲۴