نیروگاه های کوچک مقیاس علاج بی برقی/ایران می تواند مرکز تولید برق خاورمیانه باشد

حمید رضا صالحی نایب رییس انجمن نیروگاه های تولید پراکنده کشور در گفت و گو با خبرنگار صمت از یزد، درباره قطعی برق، عوامل آن و مشکلات نیروگاه های کوچک مقیاس، گفت: نقش صنعت استراتژیک برق در توسعه کشور و‌ اهمیت آن به عنوان زیر بنای تولید در کارخانجات تولیدی  و‌صنعتی بر کسی  پوشیده نیست. روش های مختلف تولید برق از ابتدا تاکنون در مسیر تکاملی بوده از مازوت و‌ زغال سنگ و گاز و گازوئیل همگی تجدید ناپذیر و باعث آلودگی هوا و‌ نیز افزایش دمای کره زمین می شوند.

روش های جدید تولید برق، تجدید‌پذیر و فاقد  آلودگی هوا

صالحی بیان کرد: تولید برق از  طریق  باد، زمین گرمایی، سد آبی، خورشیدی از متدهای جدیدی هستند که تجدید‌پذیر و فاقد  آلودگی هوا می باشند.

وی افزود: کشور ایران بواسطه داشتن منابع عظیم خدادادی گاز و‌خورشید همواره از بهترین شرایط و امکانات لازم جهت تولید برق برخوردار بوده و‌ هست ولیکن به دلیل عدم برنامه ریزی  و‌ سیاست گذاری  و مدیریت صحیح متولیان صنعت برق، چند سالی هست که توازن بین چرخه تولید و‌ مصرف در کشور به هم خورده است.

صالحی بیان کرد: از طرفی رشد مصرف برق ناشی از توسعه صنایع و نیز افزایش جمعیت و از طرفی عدم توجه وزارت نیرو به افزایش تولید برق متناسب با رشد مصرف برق باعث کمبود برق  در شرایط کنونی شد که متاسفانه باز هم به جای بیان مشکل اصلی همواره از عوامل فرعی و کم تاثیر نظیر خشکسالی یا مصرف رمز ارزها یا مصرف زیاد به دلیل  گرمای زود رس و زیاد، سخن به میان می آید.

نایب رییس انجمن نیروگاه های تولید پراکنده کشور در ادامه به اینکه وزارت نیرو  همواره دچار محدویت نقدینگی جهت پرداخت مطالبات نیروگاه های دولتی  و‌ خصوصی بوده، اشاره کرد و اظهار داشت: دولت مابالتفاوت یارانه نرخ ارزان برق و قیمت تمام شده را در این چند سال به وزارت نیرو نداده و این بر هیچکس پوشیده نیست، ولی عزم قوی هم جهت پیگیری و رفع این مشکل به عمل نیاورده و‌ در این‌ چند سال مرتب از کاهش و کم کردن مصرف برق گفته و این باعث شده مطالبات ناشی از فروش برق همواره با تاخیر زیاد به تولید کنندگان برق بخصوص بخش خصوصی پرداخت شود.

وی همچنین پایین نگه داشتن نرخ برق خریداری شده علیرغم افزایش شدید  عوامل تولید برق و‌ نرخ ارز را عامل ضرر در این صنعت دانسته و افزود: به نحوی  که این حرفه ضررده محسوب می شود و سرمایه گذاری در آن متوقف گردیده و یا نیروگاه ها به دلیل محدودیت نقدینگی با کمترین توان ممکن از ظرفیت واقعی کار  می کنند واین باعث کمبود تولید در شرایط کنونی می شود.

صالحی عنوان کرد: در هرصورت در شرایطی که می شد با  مدیریت صحیح و با استفاده از  گاز فراوان و روز های خورشیدی زیاد، ایران مرکز تولید برق خاورمیانه باشد و بجای صادرات گاز و‌ خام فروشی، گاز را در نیروگاه ها به برق تبدیل و با ارزش افزوده چند برابر صادر کنیم و یا برق مناسب‌ و‌ مطمئن را به همه مردم  بدهیم و‌ از  ریسک بردن لوله گاز در منازل و شهرها بکاهیم و نیز از مصرف ‌و‌هدر رفت آب زیاد در  کولر های آبی در اقلیم خشک کشور جلوگیری کنیم اکنون کار به جایی کشیده شده که باید صنایع تولیدی و‌صنعت تولید را تعطیل کرده یا مجبور به کارکرد با نصف ظرفیت  کنیم و‌ اسمش را بگذاریم مدیریت مصرف!

وی در ادامه به خسارت های ناشی از قطع برق اشاره کرد و گفت: شوک های الکتریکی که به تجهیزات برقی ‌کارخانجات  به‌ دلیل قطع و وصل مکرر و‌ نیز اختلالات ناشی از قطع برق در پروسه خط تولید کارخانه ها و بیکاری کارگران و..... ایجاد شد از مواردی است که هیچکس ضررو زیان و‌خسارات ناشی از آن را محاسبه نکرده و بر همگان پنهان مانده است و خاموشی  را از منازل به صنایع تولیدی منتقل کرده، با پرداخت وجه بجای فروش برق در واقع خاموشی و‌ تعطیلی را  تحمیل و کارخانجات باید بهای آنرا در قالب انعقاد تفاهنمامه با کارخانه ها جهت ‌تعطیلی یا کم کردن مصرف در تابستان هرسال،  پرداخت کنند.

صالحی در ارائه راه حل اینگونه توضیح داد: این در حالی است که می شد این وجه را به تولید کننده برق بدهند و بجای خاموشی اجباری به آنان، برق حاصل از تولید را به صنایع می‌دادند.    

وی یادآور شد: از  دهه هشتاد وزارت نیرو در راستای سیاستگذاری خصوصی سازی بخش تولید برق دستور العمل احداث ‌نیروگاه های مقیاس کوچک تولید پراکنده را ارایه نمود که به دنبال آن سرمایه گذاران کاملا خصوصی در این رشته سرمایه گذاری و با احداث این نیروگاه ها و‌خرید موتور های دایم کار  گارسوز  از خارج کشور و نصب و راه اندازی آن،  توان و سرمایه خود را در این موضوع بکار بستند. 

صالحی با بیان به صرفه بودن نیروگاه های مقیاس کوچک در تولید برق، افزود: به دلیل مزایا و‌ محاسن زیاد این نوع نیروگاه ها مانند زمان کم در احداث و‌ بهره برداری از این نیروگاه نسبت به نیروگاه های بزرگ ( احداث و بهره برداری در مدت ۶ماهه)، راندمان بالاتر نسبت به نیروگاه های بزرگ بالای ۴۰درصد که در صورت استفاده، حرارت تولیدی آن به بالای ۷۰درصد می رسد (متوسط نیروگاههای بزرگ دولتی براساس  اعلام های خود وزارت نیرو هم اکنون این ظرفیت حدود ۳۰تا ۳۵ درصد هست)، جلوگیری از افت ولتاژ  در شبکه انتقال به دلیل  امکان تولید در شهرک  های صنعتی  و‌ تحویل مستقیم به مراکز مصرف در شبکه توزیع، عدم‌نیاز  به شبکه انتقال و‌ پست های  انتقال و‌ ترانس ها و صرفه جویی حاصله نقش مهم در پدافند غیر عامل و پخش شدن آنها در  نقط مختلف کشور و شهرها و کاهش خطرات سیل و زلزله و حملات هوایی و‌موشکی دشمن در جنگ ها  به نیروگاههای بزرگ به دلیل توزیع  و استقرار آنها در نقاط  محلی شهرها و پخش در  نقاط مختلف کشور، عدم نیاز به سرمایه خیلی زیاد جهت احداث آنها و‌ امکان سرمایه گذاری  توسط  مردم و سایر موارد باعث شده این  روش تولید  برق بخوبی در دنیا رشد کرده و‌ هم اکنون بخش قابل توجهی از تولید برق در دنیا  از این طریق صورت می گیرد.

سرمایه گذار گریزی از صنعت برق کشور

صالحی در خصوص احداث نیروگاه های کوچک مقیاس برق در ایران، و اقداماتی که موجب سرمایه گریزی شده است، افزود: در ایران هم  با توجه به شرایط نسبتا مناسب و‌ وجود‌ سیاست های تشویقی اولیه مانند دادن پیش پرداخت اولیه جهت احداث و‌ نیز پرداخت به‌موقع بهای برق تحویلی، در ابتدا استقبال خوبی از این حرفه شد ولی متاسفانه سیاست های وزارت نیرو‌ و‌ توانیر ناگهان تغییر کرده و با توجه به‌کمبود برق همیشگی در این‌چند سال در تابستان در واقع صرفا از منظر پیک تابستان و صرفا میزان تولید به نیروگاه های کوچک مقیاس نگاه کرد و سایر مزایای آنان را فراموش و با‌ وضع قوانین و بخشنامه های یکطرفه و سرمایه گذار  گریز نه تنها باعث عدم سرمایه گذاری بیشتر  در این رشته  توسط بخش خصوصی شد بلکه سرمایه گذاران در این رشته را با ضرر و زیان زیاد و در آستانه ورشکستگی قرار داده است.

 نایب رییس انجمن نیروگاه های تولید پراکنده کشور  به عدم افزایش نرخ  برق خریداری شده متناسب با افزایش عوامل تولید برق همچنین نرخ ارز اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه عوامل زیادی همچون نرخ ارز و تاخیر زیاد در پرداخت مطالبات ناشی از تحویل برق، اعلام ضرایب ساعتی بالا و یکطرفه در تابستان و بر عکس زیر یک در سایر اوقات سال صنعت برق ضررهای زیادی را دیده است.

وی دلیل فرار سرمایه گذاران در عرصه تولید برق را اینگونه توضیح داد: با توجه به‌ دیدگاه پیک سابی هر تولید کننده و ضرر و زیان این نیروگاه های تولید برق به دلایلی که عنوان شد همچنین به دلیل شرایط اقلیمی ایران و‌ کاهش تولید برق به علت گرمای هوا، تفاوت فاحش نرخ خرید در قراردادهای برنامه توسعه ششم و پنجم و کاهش شدید نرخ خریداری برق بعد از پایان قرارداد پنج ساله اول و صرفا خرید برق  در ۴ماه از سال در تابستان با این نرخ  و‌ تعطیلی اجباری این نیروگاهها در هشت ماه باقیمانده سال به دلیل نرخ بسیار پایین (زیر صد تومان و یک سوم قیمت تمام شده ) عدم امکان صادرات برق به کشور های خارجی و عدم امکان فروش به صنایع به صورت مستقیم و عدم امکان‌مصرف در رمز ارز یا هر مصرف داخلی در نیروگاه دیگر، عدم عقد قرار داد احداث این نیروگاه در یکی دوسال اخیر به دلایل نامعلوم،  عدم امکان ورود موتورهای کار کرده خوب و سالم  و اجبار و‌تکلیف به احداث با موتور نو و ایجاد انحصار  و رانت جهت فروش موتور نو توسط فروشندگان موتور نو‌ در این خصوص و‌....همه و‌ همه ‌باعث فرار سرمایه گذاری در این رشته گردیده است.

مطالبات تولید کنندگان برق پرداخت شود

صالحی عنوان کرد: خیلی عجیب است با وجودی که شاهد خاموشی و بی برقی در صنایع تولیدی و‌ بعضا شهرها هستیم خیلی از این نیروگاه ها به دلیل نبود نقدینگی ناشی از عدم پرداخت‌مطالباتشان توسط شرکت توانیر و به دلیل استفاده از قطعات مستعمل خارج از استاندارد فنی سازنده، یا با نصف ظرفیت کار می‌کنند  یا به دلیل نقص فنی و نبود پول جهت خرید قطعات خاموش هستند.

وی افزود: این در حالیست که بارها اعلام شده اگر توانیر  مطالبات مهر سال۹۹تاکنون را به این نیروگاه ها پرداخت کند  و نرخ خرید را اصلاح کنند به نحوی که از قیمت تمام شده کمتر نباشد، نیروگاه های کوچک مقیاس می توانند  در زمان کم قطعات نیروگاه را وارد مدار  تولید‌کنند و هم از خاموشی ها بکاهند و هم از بیکاری کارگران پیشگیری شود؛ ولی دولتمردان با بی تدبیری خود حاضرند از خارج و از کشور آذربایجان ۷۰مگاوات برق با نرخ یعنی حدود ۱۴۰۰تومان بخرند ولی از تولید کننده داخلی که در این رشته سرمایه گذاری کرده کمک نکنند.

وی گفت: برق را از سرمایه گذار داخلی به یک سوم قیمتی خریداری می کنند که از خارجی ها میخرند این است سیاست متولیان کنونی صنعت برق در حمایت از تولید داخل و پشتیبانی از تولید در سالی که مقام معظم رهبری سال  پشتیبانی از تولید نامگذاری  نمودند.

صالحی درباره حال و روز نیروگاه های بزرگ بخش خصوصی اینگونه بیان کرد: پایین نگه داشتن نرخ برق و‌عدم افزایش آن در چند سال اخیر و نیز تاخیر بسیار زیاد در پرداخت مطالبات این نیروگاه ها باعث شده آنها که هم اکنون حدود ۶۰درصد تولید برق کشور  را در اختیار دارند نیز در آستانه تعطیلی باشند و چند بار اعلام کرده اند حاضرند کلید نیروگاههای خود را تحویل وزارت نیرو یا توانیر دهند ‌و‌عطای نیروگاه داری را به لقای آن ببخشند.

 از طرفی شبکه های انتقال و‌ توزیع ترانس ها  ‌و‌ تجهیزات سایر بخش های صنعت برق نیز مستعمل و نیاز به تعویق و‌ تعمیر و‌ توسعه دارند و‌ متاسفانه اگر وضع به همین منوال پیش رود شاهد نابسامانی های زیادتری  در این بخش خواهیم بود.

وی در پایان افزود: به نظر میرسد جهت برون رفت از این معضل  مجلس باید سریعا از هر محل ممکن بودجه  نقدینگی مناسب و فوری جهت پرداخت‌ مطالبات تولید‌کنندگان برق  به‌توانیر اختصاص دهد  تا  نیروگاهها سریعا اقدام به تعویض و تعمیر تجهیزات‌ نموده و نیروگاهها را روشن و از طرفی با اصلاح نرخ برق خریداری و حذف قوانین یکطرفه و عامرانه و‌ سرمایه‌گذار گریز، سیاست ها و‌ مشوق های مناسب سرمایه گذاری در رشته تولید برق وضع شوند.

 نایب رییس انجمن نیروگاه های تولید پراکنده کشور با بیان اینکه با وجود شرایط مناسب در کشور می توانیم ایران را سراسر نیروگاه کنیم، افزود: ایجاد سریع نیروگاه های بیشتر در کشور یکی از الزامات است و باید هرچه زودتر این اقدام انجام شود قبل از اینکه بی برقی باعث رکود تولید و خسارات ملی و به دنبال آن بروز عوارض اجتماعی شود.