مدیرعامل پیشین شرکت تامین و انتقال آب خلیج‌فارس در گفتگو با گسترش نیوز مطرح کرد:
داستان واقعی یک شاهکار ملی
ابرپروژه شیرین‌سازی و انتقال آب خلیج‌فارس به فلات مرکزی ایران ازجمله طرحهای کلان ملی است که با هدف تامین آب مصرفی در بخش صنعت و سپس آب شرب در استان‌های هرمزگان، کرمان و یزد طراحی شده است. شرکت تامین و انتقال آب خلیج‌فارس به عنوان متولی اصلی این طرح، عزم خود را جزم کرد تا با هدف‌گذاری و طراحی دقیق؛ استفاده از ظرفیت‌های علمی، تحقیقاتی و تجربی صدها تن از مدیران، متخصصان و کارشناسان و بهره‌گیری از ظرفیت حدود ۶ هزار نیروی انسانی متعهد این پروژه را به سرانجام برساند.
به شهادت کارشناسان و متخصصان و اهل فن؛ کارستان بزرگی رقم خورده و مثل هر شاهکار دیگری، داستانی شنیدنی دارد. برای شنیدن فرازوفرودهای این پروژه و دستاورد بزرگ ملی با میرعلی یاری، مدیرعامل شرکت تامین و انتقال آب خلیج‌فارس به گفت‌وگو نشستیم. یاری ضمن ذکر تاریخچه‌ای کوتاه درباره آغاز و پایان طرح انتقال آب خلیج‌فارس، از مشکلات و موانع و دشواری‌هایی که در مراحل مختلف کار، پدیدار شده است سخن می‌گوید.
ایده اصلی پروژه انتقال آب خلیج‌فارس به فلات مرکزی ایران چگونه شکل گرفت؟
خدای متعال را شاکریم که توفیق خدمتگزاری در این اثر بزرگ ملی برای بنده فراهم شد و با همت متخصصین و مهندسین و صنعتگران و پیمانکاران و مشاوران کشورمان و همکاران پرتلاش و دلسوزم، ابرپروژه ملی شیرین‌سازی آب خلیج‌فارس و انتقال آن به سه استان کویری (هرمزگان، کرمان و یزد) در شرایط خاص بین‌المللی و داخلی ناشی از تحریم‌ها و محدودیت‌های سنگین بین‌المللی و افزایش زیاده از حد قیمت کالا و خدمات، به واسطه تورم‌های داخلی در سال‌های اخیر و نیز محدودیت‌های ناشی از انتشار ویروس کرونا و اثرات منفی آن در کارگاه‌ها، اجرای فاز اول پروژه سایت بزرگ شیرین‌سازی و خط انتقال از بندرعباس تا اردکان یزد به طول ۸۲۰ کیلومتر با ارتفاع پمپاژ ۲۷۰۰ متر در سال ۹۹ با حضور ریاست جمهوری محترم و مسئولان کشور افتتاح شد و در مدت‌زمان بسیار مناسب اجرا و به بهره‌برداری رسید.
لازم می‌دانم از همه دست‌اندرکاران و زحمتکشان پروژه اعم از مهندسین مشاور، پیمانکاران، سازندگان و همکاران پرتلاشم و مسئولان محترم دستگاه‌های اجرایی کشور که همکاری داشته‌اند و همه عزیزانی که از خلق ایده پروژه و سازماندهی آن گرفته تا هموار کردن مسیر برای اجرا شدن تلاش کرده‌اند و نیز مدیران عامل شرکت‌های (گل‌گهر، ملی مس ایران، چادرملو) که از زمان شروع پروژه تاکنون بانیان اصلی این پروژه می‌باشند تشکر و قدردانی نمایم.
همچنین درود می‌فرستم به روح بلند مرحوم دکتر پاشایی‌فام، مدیرعامل وقت بانک سپه که در اجرایی شدن پروژه نقش بسیار ارزشمندی داشتند و همچنین مرحوم جناب آقای همایون‌پور مدیرعامل وقت شرکت سرمایه‌گذاری امید و مرحوم جناب آقای مددی، عضو هیات‌مدیره شرکت تامین و انتقال آب خلیج‌فارس که در شروع پروژه خدمات ارزنده‌ای داشته‌اند.
ان‌شاءالله این سه مرحوم بزرگوار به سپاس این خدمت بزرگشان، مشمول رحمت واسعه الهی قرار گیرند. همانطور که جناب آقای مهندس رزم حسینی، وزیر محترم صمت در افتتاح آبان ماه سال ۹۹ پروژه فرمودند ایده این ابرپروژه از پائین به بالا بوده است؛ به این معنی که پروژه در ساختار نظام اداری دولتی شکل نگرفته بود و بلکه ایده به دلیل مشکلات کم‌آبی مردم کویر توسط مردمان دلسوز کویر اندیشه شده و با دلسوزی پیگیری گردیده و نهایتاً ایده انسان‌های خلاق کویر تبدیل به طرح شد و سپس سازمان اجرای طرح برای اخذ مجوز از دستگاه‌های اجرایی سازماندهی گردید.
جناب آقای مهندس نامجو و جناب آقای مهندس مراد علیزاده در مصاحبه‌های خود درباره شکل‌گیری ایده و پیگیری‌های اولیه، اشاراتی کرده‌اند. ورود بنده از زمان مسئولیت در سمت مدیرعاملی شرکت سرمایه‌گذاری امید در سال‌های ۹۰ و ۹۱ بود. دغدغه اصلی در شرکت‌های معدنی گل‌گهر و چادرملو به عنوان سهامدار اصلی، کمبود شدید آب بوده است. این معضل محدودیت‌های زیادی برای طرحهای توسعه‌ای و حتی تامین آب وضعیت موجود شرکت‌ها ایجاد کرده بود. در آن زمان مدیرعامل وقت گل‌گهر جناب آقای مهندس جلال‌مآب با مطالعه جامع تامین آب در منطقه توسط مشاور توانمند نهایتاً با جمع‌بندی مطالعات مشاور و الگو گرفتن از ایده‌های انتقال آب خلیج‌فارس، طرح شیرین‌سازی و انتقال آب خلیج‌فارس در شرکت گل‌گهر با مطالعات انجام‌شده کلید خورد و آقای مهندس جلال‌مآب توانستند این مطالعه را سازماندهی کنند.
در مراحل جمع‌بندی برای شروع طراحی و اجرا بنده عضو هیات‌مدیره گل گهر بودم. پس از اخذ موافقت سهامداران و مصوبه هیات‌مدیره شرکت، مقدمات اجرایی کار فراهم شد و با پیگیری آقای دکتر پرویزیان و موافقت مدیرعامل وقت شرکت ملی مس در اواخر سال ۹۱ این شرکت نیز برای مشارکت در اجرای پروژه به پروژه پیوست و در اواخر بهمن‌ماه سال ۹۱ برای شروع پروژه هیات اجرایی متشکل از ۱- مدیرعامل وقت گل‌گهر جناب آقای مهندس جلال‌مآب ۲- رئیس هیات‌مدیره وقت گل‌گهر جناب آقای دکتر پرویزیان ۳- مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران جناب آقای دکتر پوستین‌دوز ۴- عضو هیات‌مدیره گل‌گهر و رئیس هیات اجرایی، میرعلی یاری) تشکیل گردید.
هیات اجرایی در اواخر اسفند ماه نسبت به انتخاب مشاور برای تهیه طرح خط انتقال اقدام نمود و در اوایل سال ۹۲ با پیگیری اینجانب شرکت چادرملو نیز آماده مشارکت در پروژه شد. با جمع شدن سه شریک معدنی در اواسط سال ۹۲ شرکت تامین و انتقال آب خلیج‌فارس با سهامداران سه شرکت معدنی (گل‌گهر، ملی صنایع مس ایران، چادرملو ) به ثبت رسید.
با نظر استاندار وقت کرمان جهت کمک در تملک و امنیت مسیر؛ یکی از شرکت‌های تابعه بنیاد تعاون ناجا ۱۰ درصد سهامدار شرکت شد لکن تا پایان سال ۹۳ سهام ۱۰ درصد بنیاد تعاون ناجا توسط سهامداران شرکت خریداری شد و صددرصد سهام متعلق به سه شرکت معدنی (گل‌گهر، شرکت ملی مس ایران، چادرملو) است.
با شکل‌گیری شرکت و شروع طراحی خط انتقال؛ موضوع شیرین‌سازی با توجه به سوابق موضوع سایت شیرین‌سازی و نحوه مشارکت در این بخش نیز در سال ۹۲ پیگیری شد. طراحان ایده شیرین‌سازی و خط انتقال آب به کرمان با تشکیل شرکت مهندسی توسعه آب آسیا در بندرعباس با موضوعیت تامین بخشی از آب شرب برای شهر بندرعباس اقداماتی از قبیل مطالعه دریایی منطقه و انتخاب محل مناسب و تهیه زمین ۷۰ هکتاری در شهرک صنعتی ۳۲ کیلومتری غرب بندرعباس اقدام نموده بودند و شرکت مهندسی توسعه آب آسیا طراحی محدودی برای اجرای سازه آبگیر و شروع بخشی از خاک‌برداری را برای طراحی و اجرای محدود تامین آب برای شهر بندرعباس انجام داده بود. در این مرحله با توجه به مطالعات منطقه‌ای انجام یافته توسط مشاور و بهترین گزینه آبگیری از دریا با هماهنگی سهامداران شرکت مهندسی توسعه آب آسیا طی دو مرحله در سال ۹۲ شرکت مذکور را که متعلق به شرکت سرمایه‌گذاری پویش صالحین بود خریداری نمود و سپس براساس اهداف پروژه نسبت به انتخاب مشاور داخلی و خارجی برای طراحی ۵/۱ میلیون مترمکعب شیرین‌سازی و خرید زمین علاوه بر ۷۰ هکتار از شهرک صنعتی اقدام نمود.
در راستای طراحی موردنظر، ۱۵۵ هکتار زمین خریداری شد. با خرید صددرصد شرکت مهندسی توسعه آب آسیا در حوزه سایت بزرگ شیرین‌سازی و خط انتقال؛ طراحی و اجرا به جد شروع گردید.
پروژه از چه زمانی شروع شد و مهم‌ترین موانع در مسیر اجرای پروژه چه مواردی بود؟
طراحی پروژه خط انتقال پس از تشکیل شرکت از سال ۹۲ با انتخاب مشاور شروع شد و همزمان نسبت به تملک و بازگشایی مسیر و مراحل اجرایی با تهیه طرح شروع گردید. بخش شیرین‌سازی نیز با خرید آب آسیا در اواخر سال ۹۲ عملاً از اوایل سال ۹۳ شروع گردید. در نهایت باید گفت که این ابر پروژه ملی، جز مطالعات مربوط به شناخت و ضرورت اجرا قبل از سال۹۲ هیچ‌گونه فعالیت اجرایی نداشته است و تمام عملیات مطالعات فاز اول و دوم پروژه و اجرایی شدن آن از سال ۹۲ به بعد شکل اجرایی گرفت. لکن اجرای چنین پروژه‌های بزرگی، تمهید بسترهای مناسب در ساختار دولتی را می‌طلبید.
در شروع پروژه یعنی اوایل سال ۹۲ هیات‌وزیران در جلسه ۱۸/۰۱/۱۳۹۲ جهت پیگیری و هماهنگی پروژه، کارگروهی را با مسئولیت معاون اول ریاست‌جمهور تعین کرد. متاسفانه این مصوبه اجرایی نشد و در دولت بعدی لغو گردید. برای اجرای پروژه نیاز به اخذ مجوز از ۷۴ سازمان و اداره و وزارتخانه در سطح ملی و استانی و شهرستان در سه استان (هرمزگان، کرمان و یزد) بود. مسیر بسیار سخت و مشکل‌آفرین بود و باعث خستگی بیشتر عوامل اجرایی پروژه در این مسیر ناهموار و نامهربان شد.
خاطره تلخی است که کمتر سازمانی در این ۷۴ مرجع داخل کشور، پروژه را همراهی کردند. باید توجه داشت لازمه توسعه یک کشور، فراهم شدن بسترهای قانونی راحت و شفاف و آسان است. شاید بتوان گفت که اخذ مجوزهای قانونی پیش‌بینی‌شده برای اجرای چنین پروژه‌ای در حوزه دریایی و خشکی و مسیر خط انتقال و نیز وجود قوانین متعدد دست و پاگیر و بعضاً اختلاف‌نظر دستگاه‌های اجرایی مختلف درباره اهمیت پروژه، بزرگ‌ترین مشکل پیش روی آن بوده است.
اهمیت پروژه و تاثیر آن در منطقه و کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پروژه در نوع خودش یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پروژه‌ها در کشور و منطقه محسوب می‌گردد. رئیس‌جمهور محترم و مقامات مسئول در افتتاح پروژه در آبان و اسفند ماه سال ۹۲ با استفاده از تعبیراتی مثل ابرپروژه ملی؛ این واقعیت مهم را یادآور شدند.
در آغاز پروژه هیچکس باوری به اجرا و اتمام پروژه نداشت و در فضایی از ناباوری بیشتر مسئولان و متخصصین و کارشناسان به اجرا درآمد؛ به‌طوری‌که تا چند ماه قبل از افتتاح؛ تعدادی از مسئولان علی‌رغم ارسال گزارش پیشرفت پروژه باوری به تکمیل آن نداشتند.
اجرای چنین پروژه‌ای در این مقطع خاص که شاهد اوج‌گیری تحریم‌ها و فشار حداکثری به شرکت‌های خارجی برای عدم همکاری آنها در تامین قطعات و تجهیزات و محدودیت‌های بانکی در زمینه تامین ارز و مشکلات ناشی از تورم و افزایش قیمت‌های داخلی خدمات و کالاها بودیم در نوع خودش یک شاهکار ملی است.
از طرف دیگر در یک سال گذشته محدودیت‌های ناشی از انتشار ویروس کرونا هم وجود داشت. در این شرایط سخت، کاری بزرگ انجام شد و در زمان مناسب به سرانجام رسید. طراحی، اجرا و بهره‌برداری بدون مشکل چنین ابرپروژه‌ای توسط مهندسین و پیمانکاران داخلی نیز خودش یک شاهکار مهندسی است.
با اجرای این پروژه بر شهامت و شجاعت داخلی افزوده شد. ابتکارعمل مهندسین داخلی در اجرا و راه‌اندازی بدون حضور کارشناسان خارجی نیز دستاورد بزرگی برای جامعه مهندسی و متخصصین و کارشناسان کشورمان محسوب می‌شود. نکته دیگر حضور گسترده سازنده‌های داخلی است؛ به‌طوری‌که ۱۹۶ شرکت سازنده داخلی از ۱۵ استان کشور در این پروژه مشارکت داشتند.
دستاورد این حضور؛ خودباوری و ساخت بیشتر تجهیزات در داخل با استفاده از توانمندی داخلی است. هم‌اکنون تجهیزات داخلی ساخته‌شده با کیفیت عالی در پروژه به نحو مطلوب بهره‌برداری می‌شود. دستاورد این موضوع، خودکفایی در بخش‌های بسیار مهمی مثل تامین تجهیزات و قطعات از قبیل (ابرشیرآلات و ابرپمپ‌ها و موتور‌ها و... است. به‌این‌ترتیب در پروژه‌های مشابه بعدی، نیازی به کالا و قطعات خارجی نخواهیم داشت. با نگاه توسعه‌ای که سهامداران و هیات‌مدیره در اجرای پروژه داشتند و با اجرا شدن فاز اول پروژه برای شیرین‌سازی ۱۸۰ میلیون مترمکعب در شیرین‌سازی و انتقال ۱۳۰ میلیون متر مکعب آب از یک خط لوله اجرا شده با قطر ۱۶۰۰میلی‌متر تا اردکان یزد ظرفیت توسعه‌ای بزرگی در پروژه دیده شده است. به طوری‌که در حوزه شیرین‌سازی تا ظرفیت ۵/۱ میلیون مترمکعب شیرین‌سازی زیرساختهای دریایی و خشکی به طور کامل اجرا شده و در خط انتقال نیز مسیر خط انتقال با عرض ۳۰ متر و به طول ۸۲۰ کیلومتر به طور کامل تملک و مسیرگشایی گردیده است و با زیرساختهای اجرا شده از قبیل تونل حاجی‌آباد به طول ۱۶۰۰ متر و شبکه برق و چندین پست برق و ایستگاه‌های پمپاژ و غیره فضاهای بزرگ توسعه‌ایی در حوزه تامین و انتقال آب برای طرحهای آینده کشور فراهم گردیده است.
ظرفیت تولید ۵/۱ میلیون مترمکعب آب شیرین و اجرای دو خط انتقال دیگر برای استان‌های شرقی کشورمان فراهم گردیده است. آقای رئیس‌جمهور این خط انتقال را خط امید نامگذاری کردند و اجرای دو خط انتقال دیگر به موازات خط انتقال کرمان، یزد به عنوان خط دوم انتقال (خط انتقال بندرعباس تا کرمان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی) و همچنین خط سوم انتقال (بندرعباس، کرمان، یزد، اصفهان) نیز در مراسم افتتاح قطعه دوم و سوم خط انتقال به مس سرچشمه و اردکان یزد جدید کلنگ‌زنی گردید.
امید است ثمرات این درخت کاشته‌شده در آینده نزدیک در استان‌های کشور دیده شود و آب شیرین خلیج‌فارس به استان‌های نیازمند کشور برسد و محدودیت‌های توسعه‌ایی ناشی از کمبود آب برطرف شود و مردمان کشورمان برای آبادانی و ساختن وطنشان با عشق و علاقه مضاعف همت و تلاش کنند.
انشالله و به امید عزت و سربلندی کشور عزیزمان ایران.
ارسال نظر