معادن کشور تهی شده ‌اند

داشتن صنعت فولاد پویا و قدرتمند قبل از هر چیز در گرو، اکتشاف و استخراج بهینه معادن و حل مشکلات متعدد آنهاست. کنفرانس بین‌المللی صنعت فولاد و مواد اولیه که ۲۵ آبان ماه در کیش برگزار می‌شود فرصتی است مناسب برای پرداختن به مشکلات و البته فرصت‌های پیش روی معادن کشور. در همین راستا با رئیس انجمن سنگ‌آهن ایران به گفتگو نشستیم. با گسترش‌نیوز همراه باشید.

تبعیض شدید

کنفرانس‌هایی مثل پلنکس ۲۰۲۱ قطعاً می‌تواند در رشد و پیشرفت صنعت فولاد کشور موثر باشد. مهرداد اکبریان، رئیس انجمن سنگ‌آهن ایران ضمن بیان این موضوع اظهار داشت: «همایش پلنکس، کنفرانس‌ها و همایش‌ها و حتی نمایشگاه‌ها نقش مثبتی دارند. بخش عمده مشکلاتی که زنجیره صنعت فولاد کشور و کسب‌وکار معدن را تحت‌الشعاع قرار داده و باعث شده هیچ‌یک از ما از وضعیت معادن کشور و کم‌ و کیف توسعه آن راضی نباشیم به اختلاف نگرش و در واقع تبعیضی مربوط می‌شود که متاسفانه دست‌اندرکاران، قانون‌گذار و تصمیم‌گیران دولتی بین صنعت و معدن قائل می‌شوند. کنفرانس‌های این چنینی فرصتی است برای بیان و تشریح این قبیل موضوعات. اگر چنین شود حرکت رو به جلو خواهد بود. طی سالیان گذشته به بخش بالادست صنعت فولاد یعنی معدن فکر نشده است. حمایت و سرمایه‌گذاری انجام شده در بخش فولاد در بخش معدن به عمل نیامده است».

بخش معدن عقب ماند

وی افزود: «تولید فولاد از ۱۰ به ۳۰ میلیون تن رسیده و از اعداد به مراتب بزرگ‌تری سخن به میان می‌آید. بخش معدن دیده نشده و چشم‌اندازی برای آن تعریف نشده است. به صورت جزیره‌ای عمل شده، صرفاً به افزایش تعداد خطوط فولاد توجه شده و بررسی نکرده‌اند که آیا بخش معدن را آماده کرده‌ایم یا نه؟ نگرش به معدن باید تغییر کند. معدن باید بتواند خود را به‌قول‌معروف برساند. توسعه بخش معدن فقط از طریق پارامترهای بیرونی ممکن نمی‌شود. معدن باید توسعه درونی هم داشته باشد. متاسفانه درون معادن، تهی است. تجهیزات، ماشین‌آلات و صنایع متناسب و به روز وجود ندارد. از سرمایه‌‌گذاری‌ های کلانی که در بخش فولاد می‌بینیم در بخش معدن خبری نیست. قوانین دست و پاگیر معادن را احاطه کرده است. مطالبات دولت هم به مطالبات نقدی تبدیل شده است. به اشکال مختلف از معادن پول گرفته می‌شود. همه این موارد دست به دست هم داده تا معادن کشور ضعیف باشند».

کنفرانس، غنیمت است

اکبریان در ادامه تصریح کرد: «کفه ترازو صنعت و معدن متوازن و برابر نیست. صنعت به شدت سنگین شده اما معدن تهی است. این موضوع مهم باید بارها و بارها مطرح شود. دولت عوض شده و رئیس‌جمهور، وزرا و مدیران جدید باید از همان ابتدا به فرایند تصمیم‌گیری و بخش اجرایی ورود پیدا کنند. آنها باید نگاه درستی به شرایط گذشته و کنونی معدن داشته باشند. در همین راستا این قبیل کنفرانس‌ها را غنیمت می‌دانیم چون فرصتی است برای طرح موضوعات گفته‌شده. چندان اصرار نداریم که حتماً مدیران دولتی حضور داشته باشند اما بسیار علاقه‌مند هستیم که نتیجه و گزارش همایش در قالب بیانیه، گزارش جلسه و ... به اطلاع مسئولان وزارت صمت، اقتصاد و بقیه دست‌اندرکاران قرار داده شود تا در جریان شرایط قرار بگیرند».

دو سناریو برای ایمیدرو

اکبریان در ارتباط با عملکرد سازمان‌هایی مثل ایمیدرو در توسعه معادن کشور اظهار داشت: «ایمیدرو زمانی که نقش خود را بازی می‌کند عملکرد خوبی دارد. رد کردن ایمیدرو اشتباه است چون بخش عمده کارهایی بزرگ که در بخش معدن و صنایع معدنی انجام می‌شود توسط این سازمان انجام شده است. در مجموع دو حالت وجود دارد. می‌توانیم ایمیدرو را یکی از معاونت‌های صمت در نظر بگیریم که به بدنه دولت تعلق دارد. دولت قرار نیست که رقیب بخش خصوصی کشور باشد؛ بلکه وظیفه اصلی آن پوشش و حمایت از بخش مولد و خصوصی فعال در بخش معدن و صنایع معدنی است. ایمیدرو نباید نتیجه‌گرا باشد. باید هدایتگر باشد یعنی اکتشاف کند، معدنی را راه‌اندازی و به بهره‌بردار بعدی، محول کند. به هر حال باید به گونه‌ای عمل کند که وظایف حاکمیتی تعریف‌شده در بخش معدن، انجام شود».

وی در تشریح بیشتر موضوع گفت: «حالت دوم آن است که ایمیدرو را یک شرکت و بنگاه در نظر بگیریم که سودآوری و زیان‌آوری دارد. در این صورت به رقیب تولیدکنندگان تبدیل می‌شود. این رقابت درست و سالم نخواهد بود زیرا به ارتباطات دولتی و رانت اطلاعاتی دسترسی خواهد داشت. در این صورت دولت باید بین حوزه عمل ایمیدرو و بقیه شرکت‌ها تفکیک قائل شود. دولت نباید اجازه دهد که همه موارد به ایمیدرو واگذار شود. در این صورت ما می‌‌دانیم که حوزه عمل هرکدام از ما چیست و به چه حوزه‌‌‌ّهایی نباید وارد شویم».

وی افزود: «در حال حاضر حدود ۱۱ هزار و ۲۰۰ معدن در کشور وجود دارد. فقط در بخش فلزی، چند هزار معدن فعالیت می‌کنند. بدیهی است که تقسیم حوزه‌ها و منافع باید به گونه‌ای باشد که تضاد منافع ایجاد نشود. به عنوان انجمن، توان قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری کلان نداریم پس سعی کرده‌ایم به عنوان مشاور در کنار مدیران ایمیدرو باشیم یا بنگاه‌های عضو آن را در انجمن‌های تخصصی عضو کنیم تا حداقل بتوانیم دست‌کم در جلسات کوچک‌تر حضور داشته باشیم و دغدغه‌های خود را مطرح کنیم و سعی کنیم اجازه ندهیم تصمیمات نادرست باعث خسارت‌دیدگی بنگاه‌ های کوچک و متوسط شود. البته این تلاش کفایت نمی‌کند. قرار نیست سازمانی مثل ایمیدرو نفش بازیکن آزاد را بازی کند و در کل زمین حضور داشته باشد اما دیگران محدود شوند».