رشد چشمگیر درآمدهای عملیاتی در ایرالکو

آلومینیوم ایران به عنوان اولین تولید‌کننده شمش آلومینیوم در کشور شناخته می‌شود. فعالیت‌های این شرکت طی سال‌های گذشته با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده است. گزارش «دنیای اقتصاد» نشان می دهد که موقعیت نه‌چندان مناسب جغرافیایی در کنار مصرف بالای انرژی، آلودگی‌های زیست محیطی، کمبود منابع ارزی، هزینه بالای کارمزد معاملاتی و نبود منابع مناسب آلومینا به عنوان ماده اصلی در کشور از جمله چالش‌هایی بوده که شرکت در طول فعالیت خود با آنها دست به گریبان شده است. با تمام اینها، طبق صورت‌های مالی منتشر شده برای ۶ماه نخست سال جاری، شرکت توانسته سود انباشته خود را به بیش از ۲هزار و ۴۰۰میلیارد تومان برساند. رقمی‌ که طبق نظر حسابرس می‌تواند با تعدیلاتی روبه‌رو شود. همچنین باید توجه داشت این سود‌سازی درحالی اتفاق افتاده که شرکت بابت انرژی مصرفی خود یارانه دریافت می‌کند و فروش صادراتی نیز با معافیت‌های مالیاتی روبه‌رو است. به هر روی برای مشخص شدن عملکرد واقعی شرکت باید به عوامل ذکر شده  توجه شود.

افزایش هزینه‌ها بیش از درآمدها

طبق صورت‌های مالی تلفیقی منتشر شده برای ۶ماه نخست سال جاری، درآمدهای عملیاتی شرکت آلومینیوم ایران با ۶۲درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل به حدود ۴هزار و ۸۰۰میلیاردتومان رسیده است. درآمدهای عملیاتی شرکت عمدتا از فروش داخلی و صادراتی شمش بیلت، شمش خالص و شمش آلیاژ بوده است. این افزایش  در حالی اتفاق افتاده که شرکت از لحاظ مقدار فروش در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته حدود ۱۲هزارتن کاهش داشته است. باید توجه کرد میزان فروش صادراتی شرکت در مدت  یاد شده  با افزایش روبه‌رو بوده و کاهش میزان فروش مربوط به بازار داخلی می‌شود.

شرکت برای تحقق درآمدهای عملیاتی خود حدود ۳هزار و ۲۵۰میلیارد تومان هزینه کرده که درمقایسه با مدت مشابه سال قبل با افزایش ۵۲درصدی روبه‌رو بوده است. هزینه‌های شرکت عمدتا مربوط به مواد مستقیم مصرفی، هزینه حقوق و دستمزد و سربار تولید می‌شود. این رقم درحالی اتفاق افتاده که  شرکت از موهبت انرژی ارزان برخوردار است و درصورت برداشتن یارانه‌های انرژی هزینه‌ها  با افزایش قابل توجهی روبه‌رو خواهد شد.

با توجه به موارد ذکر شده، سود عملیاتی شرکت با ۸۷درصد افزایش به بیش از یک هزار و ۵۰۰میلیارد تومان رسیده است. این رقم با کسر هزینه‌های مالی و مالیات بردرآمد و افزودن سایر درآمدهای عملیاتی، سود خالص را نشان می‌دهد که در ۶ماه نخست سال‌جاری برای آلومینیوم ایران حدود یک هزار و ۴۲۸میلیارد تومان بوده است.

ظرفیت عملی شرکت کاهش می‌یابد؟

شرکت آلومینیوم ایران در سال ۴۶ به صورت سهامی‌ خاص تاسیس  شد و در سال ۵۱ به بهره‌برداری رسید. این  شرکت در سال ۷۵ به سهامی ‌عام تبدیل و در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شد. به موجب پروانه بهره‌برداری که در سال ۷۶ توسط وزارت معادن و فلزات صادر شد، بهره‌برداری با ظرفیت ۱۲۰هزار تن آغاز و همچنین  به موجب  پروانه بهره‌برداری که در سال ۸۷ توسط وزارت صنایع و معادن صادر شد به میزان ۱۱۰هزارتن در قالب کارگاه احیا به ظرفیت سالانه اضافه شد.

در حال حاضر ظرفیت خطوط قدیم از  ۱۲۰هزارتن به حدود ۶۰ هزار تن رسیده و با توجه به احداث خطوط جدید و برکناری سه خط قدیمی ‌تجدیدنظر در ظرفیت عملی کارخانه در دست بررسی است. این شرکت در زمینی به مساحت ۲۳۲هکتار در کیلومتر ۵ جاده اراک- تهران واقع شده و به تولید و فروش انواع محصولات آلومینیومی ‌و آلیاژ‌های مربوط به صورت انواع شمش‌های تی‌بار، هزار پوندی، آلیاژهای ریخته‌گری، بیلت، اسلب و… مبادرت می‌کند. حدودا ۱۱هزار کارخانه و کارگاه با بیش از ۲۵۰هزار  نفر در صنایع وابسته به آلومینیوم اشتغال دارند .این شرکت سهم ۴۲درصدی از تولید آلومینیوم ایران و ۳۷درصدی از تامین نیاز داخلی را در اختیار دارد.

تعطیلی خطوط تولید به دلایل زیست محیطی

آلومینیوم ایران  دارای دو کارگاه احیا با ظرفیت ۷۰ و ۲۰۰کیلو آمپر است که حدود ۳۸درصد از تولید در کارگاه احیای یک (۷۰کیلوآمپر) صورت می‌پذیرد. کارگاه شماره۲ به‌روزتر بوده و برق کمتری مصرف می‌کند. آند مورد نیاز کارخانه نیز از طریق واردات تامین می‌شود. سه خط از پنج خط کارگاه احیای یک به دلیل مسائل زیست محیطی از مدار تولید خارج و  دوخط دیگر در سال ۹۵ بازسازی شده است. همچنین بازسازی خط ۵ به عنوان طرح توسعه در دست اقدام است و هزینه‌های نوسازی ۱۵میلیون دلار برآورد شده است.

هزینه تامین مواد اولیه بیش از متوسط جهانی

نرخ‌های فروش شرکت بر اساس بورس کالای لندن تعیین می‌شود و آلومینا به عنوان ماده اولیه اصلی تولید آلومینیوم در دوسال اخیر به صورت میانگین درمحدوده ۲۷۵دلار خریداری شده است. تولید هر تن آلومینیوم در جهان حدودا نیازمند ۲ تن آلومینا، ۵۰۰ کیلوگرم کربن به عنوان آند و بسته به نوع تکنولوژی، بین ۱۳ تا۱۸ کیلووات ساعت انرژی است. تولید هر یک تن آ‌لومینا با استفاده از ۴ تا ۶ تن بوکسیت مقدور است. نرخ خرید آلومینا برای شرکت،  تابعی از قیمت‌های جهانی، هزینه حمل و نقل و کارمزد معاملات است و به جهت دوری شرکت از دریا و همچنین وجود کارمزدهای بالا ناشی از تحریم‌ها، نسبت آلومینا به شمش برای شرکت از متوسط جهانی بالاتر است. براساس داده‌های تاریخی، نسبت نرخ آلومینا به شمش آلومینیوم برای شرکت در محدوده ۲۵درصد بود و در ماه‌های اخیر به محدوده ۲۰ درصد وارد شده است. آند مورد نیاز شرکت در واحد احیای یک توسط خود شرکت تولید و در واحد احیای ۲ از طریق واردات تامین می‌شود.

تامین انرژی، چالش اصلی

یکی از نقاط ضعف شرکت، نداشتن نیروگاه و نزدیک نبودن به دریا است. نزدیک نبودن به دریا، منجر به افزایش هزینه‌های حمل می‌شود. به طور کلی، توسعه این صنعت مطابق با کشورهای پیشرفته، باید در کنار آب‌های آزاد و در نزدیکی منابع انرژی کشور انجام گیرد. ضمن آنکه واحدهای آلومینیوم باید نیروگاه اختصاصی در کنار خطوط تولید خود داشته باشند. از این رو افزایش نرخ و قطعی برق، به عنوان ریسک شرکت محسوب می‌شود. این شرکت همچنین با کمبود منابع ارزی برای تامین مواد اولیه خود روبه‌رو است. تکنولوژی واحد احیای شماره یک شرکت قدیمی ‌است که منجر به کاهش راندمان تولید می‌شود. پرونده‌های آلایندگی شرکت نیز عمدتا مربوط به این واحد است. ضمن آنکه تعداد نیروی انسانی شرکت نسبت به استانداردهای صنعت بالاتر است.

وجود مغایرت‌ها در صورت‌های مالی

طبق نظر حسابرس که در صورت‌های مالی ۶ماهه سال جاری آمده است، شرکت بابت مالیات‌های سال ۹۷،۹۸ و ۹۹ و همچنین جرایم و عوارض آلایندگی، مبلغی در حدود یک هزار و ۷۲۴میلیارد ریال ذخیره نیاز دارد که درصورت تعدیل حساب‌ها این مبلغ از سود انباشته کم و به مبلغ حساب‌های پرداختنی اضافه خواهد شد. بر این اساس باید درتعیین روند سودسازی شرکت به این مورد به طور خاص توجه شود.

مورد دیگری که حسابرس به آن اشاره کرده است، بدهی ۲۷۶میلیون دلاری شرکت به بانک صادرات است. در مورد این موضوع باید توجه داشت که در سنوات قبل درخواست شرکت برای تعیین تکلیف بدهی مزبور و نیز استفاده از تسهیلات مقرر در ماده ۴۶ قانون رفع موانع تولید مطرح شد و به استناد نظر کمیسیون ارز، قرار است برای ۵قسط وام به نرخ مرجع و تفاوت از محل مازاد دارایی‌های ارزی بانک مرکزی مورد تایید و مابقی (معادل ۵قسط) از طریق بانک عامل و براساس توافق با بانک مزبور تسویه شود که اقدامات لازم درجریان است.

تاخیر در تکمیل پروژه‌ها

طبق گفته حسابرس، دارایی‌های درجریان تکمیل شرکت شامل ۲۲۸میلیارد ریال مخارج مربوط به پروژه آندسازی و ۱۰۹میلیاردریال مخارج مربوط به طرح ۱۱۰هزارتنی (احیا) عمدتا انتقالی از سال‌های  قبل است که پیشرفت فیزیکی مراحل اجرایی ساخت پروژه‌های مذکور براساس برنامه زمان‌بندی اولیه اجرا نشده است. شرکت به دلیل عدم انجام تعهدات درخصوص پرداخت معادل ارزی ۳هزارمیلیارد ریال تسهیلات جهت تکمیل پروژه آندسازی، علیه صندوق توسعه ملی با عاملیت بانک ملت اقامه دعوی کرده است.