چالش جدید وزارت صمت برای کنترل بازار پتروشیمی

سعید ترکمان گفت: طرح جدید وزارت صنعت برای کنترل بازار پتروشیمی طرح خوبی است، به شرط آن که کف عرضه‌ها توسط شرکت‌های پتروشیمی رعایت شود و واردات کالا‌هایی را که در آن‌ها دچار کمبود هستیم، نیز بر عهده بگیرد. نباید به صورت ناقص، فقط قسمت‌های آسانش انجام شود، زیرا نه تنها منافعی برای مردم و صنایع پایین دستی نخواهد داشت، بلکه چالش‌های جدیدی را ایجاد خواهد کرد و وزارت صمت باید همه زوایای طرح را بررسی کند.

او می‌گوید، شخص وزیر به معاونانش تاکید کرده تا زمانی که نظر تشکل‌های بخش خصوصی را دریافت نکرده اند، اجرای طرح جدید را به تاخیر بیندازند؛ اما برخی از رفتار‌ها به صورت عجولانه اتفاق افتاد؛ مثلا سقف خرید یک کالا را باز کردند، بدون آن که عرضه آن در بورس کالا افزایش یافته باشد که باعث شد تا کالا به جای آن که با قیمت پایه به دست صنایع برسد، دچار التهاب شود.

به گفته ترکمان، پس از اجرای طرح جدید وزارت صمت مبنی بر برداشتن سقف سهمیه خرید کالا که گام اول آن در برخی از محصولات پتروشیمی آغاز شده، در مورد برخی از کالا‌ها که قبلاً هیچگونه رقابتی نداشته‌اند، رقابت‌های ۲۶ تا ۲۸ درصدی رخ داده و اگر از نظرات کارشناسی تشکل‌های فعال استفاده می‌شد، این موضوعات می‌توانست حل شود؛ اما کارشناسان دفاتر تخصصی نیز، از جزئیات تصمیمات جدید وزارت صمت خبر ندارند.

از روز بیست و هشتم مهر، مدیر عملیات بازار بورس کالای ایران در نامه‌ای به کارگزاران، خبر حذف سقف سهمیه برخی محصولات پتروشیمی برای خرید از بهین یاب از روز شنبه اول آبان ۱۴۰۰ را اعلام کرد.

سید حمید حسینی رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی گفته است: اگر وزارت صمت می‌خواهد طرح بهین یاب را حذف کند، باید یک سیستم جایگزین برای آن داشته باشد؛ زیرا میزان پلیمری که در داخل توزیع می‌شود؛ با نیاز کشور همخوانی ندارد. قاعدتاً باید یک فرمول داشته باشد، زیرا نمی‌توان خوراک واحد‌ها را به بورس برد، اما هیچ کنترلی روی آن نداشت و وزارت صمت نباید خود را کنار بکشد.

طبق طرح جدید وزارت صمت برای کنترل بازار محصولات پتروشیمی، سامانه بهین یاب حذف خواهد شد و تمام شرکت‌های پتروشیمی موظف هستند که محصولات خود را به صورت کامل در بورس کالا عرضه کنند و اگر خریدار خارجی نداشت، سپس مجوز صادرات به آن‌ها داده می‌شود؛ اما فعالان بازار پتروشیمی و صنایع پلیمر که پایین دست آن است، اعلام کرده‌اند که وزارت صمت جزئیات دقیق این طرح را در اختیار آن‌ها قرار نداده و سبب ایجاد رقابت‌های کاذب در بورس و بالا رفتن قیمت‌ها شده است.

فرآیند عرضه مواد اولیه و محصولات پتروشیمی در سال ۱۳۹۰ پیرو بخشنامه ستاد هدفمند سازی یارانه‌ها راه اندازی شد. بر اساس این بخشنامه، وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف شد، سامانه‌ای را ایجاد کند تا از طریق آن، واحد‌های تولیدی دارای مجوز، جهت خرید محصولات پتروشیمی به شرکت بورس کالا معرفی شوند که این سامانه «بهین یاب» نام گرفت.

فرآیند این سامانه به این شکل است که پس از ارسال سهمیه تایید شده به بورس کالا، ثبت سفارش خرید توسط متقاضی از طریق کارگزاری‌ها انجام می‌شود؛ سپس شرکت بورس کالا، مقادیر ثبت سفارش شده را بررسی کرده و مقدار مجاز خرید را با کسر مقادیر خرید قبلی و اعمال محدودیت‌های خرید براساس میزان عرضه روزانه هر ماده محاسبه می‌کند.