گوهر سنگ‌ها، صنعت مغفول ناشناخته در ایران

صنعت گوهرسنگ در ایران یتیم مانده است و نه تنها نگاهی مستقل از جواهرات به آن نمی شود بلکه توجهی به ارزش جهانی آن و سهمی که می تواند در تجارت بین الملل داشته باشد هم دیده نمی شود. این روزها وقتی از صاحبنظران این صنعت درباره موانع توسعه ای آن سوال می شود نبود حمایت دولت، خام فروش و صادرات از مبادی غیر رسمی را از مهم‌ترین مشکلات آن عنوان کرده و معتقدند ایران دارای پتانسیل های بسیاری در توسعه انواع صنایع بالاخص گوهر سنگ‌هاست که در نهایت می تواند جای ارزآوری حاصل از تجارت طلای سیاه را از آن خود کند.

درباره مشکلات این صنعت و سهم آن از تجارت های جهانی با اسفندیار سیفی رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادر کنندگان طلا و جواهر، نقره و سنگهای قیمتی استان تهران گفتگویی داشته ایم که ما حصل آن را در ذیل می خوانید؛ با گسترش نیوز همراه باشید.

اسفندیار سیفی رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادر کنندگان طلا و جواهر، نقره و سنگهای قیمتی استان تهران در گفتگو با گستش نیوز می گوید: «اگر ایران در توسعه صنعت گوهرسنگ ها و جواهرات قدم بردارد می تواند هر ساله حدود ۱۰۰میلیون دلار از گوهرسنگ ها و ۲.۴ میلیارد دلار از جواهرات ارز آوری داشته باشد».

وی با بیان این که، اگر در صنعت گوهرسنگ ها به توسعه صنعتی برسیم سهم قابل توجهی از تجارت این صنعت در دنیا را از آن خود خواهیم کرد یادآور شد: «در حال حاضر سهم ایران از تجارت گوهرسنگ های دنیا، عدد ناچیزی معادل دوهزارم میلیارد دلار طی سال های اخیر بوده است».

رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا و جواهر، نقره و سنگهای قیمتی استان تهران از مهمترین دلایل عدم موفقیت حضور این صنعت در بازارهای جهانی را نبود مطالعات میدانی و اکتشافی در این حوزه دانست و با بیان این که سلسه استخراج گوهر سنگ‌های از صفر تا صد دارای مشکلات بسیاری است ادامه داد: «متاسفانه تا به امروز، تمرکزی بر اکتشافات گوهرسنگ ها  بر مبنای مطالعات میدانی در کشور صورت نگرفته و اگر حتی مطالعات ناقصی هم انجام شده باشد منجر به فاز استخراج نشده است. به عبارتی شاید اکتشافات ناقصی انجام شده باشد اما این اکتشاف به استخراج نرسیده است».

فیروزه نیشابور به نام ایران به کام ترکیه

سیفی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به این که، بسیاری از فیروزه های نیشابور به فرآوری صنعتی نرسیده اند اذعان کرد: « در نتیجه این موارد منجر به انجام قاچاق و خام فروشی شده و متاسفانه تا به امروز فعالان این صنعت موفق به ایجاد یک سازمان متولی که بتواند به صورت مستقیم در مورد اکتشاف، استخراج و فرآوری این گوهرسنگ ها اعمال نظر کنند نشده اند».

به گفته وی، بسیاری از سنگ های فیروزه ایران به شکل خام از مبادی غیررسمی به کشور ترکیه صادر شده و بسیاری از کشورهای دنیا فیروزه را به اسم ترکیه می شناسند نه ایران که این موضوع نتیجه عدم توجه متولیان امر در بخش دولت بوده است.

سیفی؛ خروج گوهرسنگ‌ها را از طریق زائران به کشورهای عراق و یا مسافران به ترکیه دانسته و با بیان این که موارد فوق باعث شده تا در دنیا سهمی از تجارت جهانی نداشته باشیم خاطرنشان کرد: «باید یک برنامه عملیاتی تدوین کرده و یک دستگاه متولی ایجاد کنیم تا از این طریق،‌ سنگ های قیمتی و گوهرسنگ ها در مسیر توسعه قرار گیرند. همچنین؛ اطلاعات در مورد اکتشافات، اقتصاد و فرآوری این صنعت باید مورد بررسی قرار گرفته و بازارهای هدف شناسایی شود».

ناکامی سیاست های فعالان صنعت گوهرسنگ‌ها با تغییر کابینه دولت

این مدیر صنعتی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر این که متاسفانه هر بار سیاست های فعالان صنعت گوهرسنگ با تغییر کابینه و دولت تغییر می کند یادآور شد: «ما به دنبال برنامه هایی هستیم که با سیاست های دولت تغییر نکند».

 رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا و جواهر، نقره و سنگهای قیمتی استان تهران با انتقاد بر این که ایمیدرو درباره توسعه گوهرسنگ‌ها تا به امروز برنامه قابل توجهی نداشته است و دولت بیش از گوهرسنگ‌ها به سایر معادن توجه نشان داده است یادآور شد: « مشکلات این صنعت یکی دو تا نیست و عدم حمایت دولت منجر به افزایش خام فروشی و توسعه صادرات از مبادی غیر رسمی شده است».

تاریخ ۷هزارساله گوهرسنگ‌ها در ایران

رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا و جواهر، نقره و سنگهای قیمتی استان تهران  در ادامه به ارائه گزارشی درباره عملکرد حال حاضر این صنعت پرداخت و افزود: «صنعت گوهر سنگ را می‌توان یکی از قدیمی‌ترین صنایعی دانست که بشر از دیرباز بدان اشتغال داشته و کشور ما ایران نیز با توجه قرار گرفتن آن بر کمربند آلپ، سرشار از ذخایر انواع مواد معدنی، طلا و تنوع قابل توجه‌ای از گوهر سنگ هاست».

وی ادامه داد: «درحال‌حاضر عملیات اکتشافی در حدود ۱۶ استان کشور انجام و در سایر استانها در برنامه آتی قرار داشته و ذخایر فلز طلا نیز در ۲۱ استان کشف و در بیش از ۱۰۰ نقطه و ۱۴ منطقه بزرگ مورد شناسایی قرار گرفته است. مضافا ۱۵ معدن طلا در فاز بهره‌برداری قرار دارند».

سهم ۲۳ میلیارد دلاری گوهرسنگ ها درتجارت جهانی

سیفی با اشاره به این که گوهر سنگ و جواهرات مانند نفت و فلزات جایگاه قابل توجهی در تجارت و اقتصاد جهانی دارند گفت: «ارزش افزوده و اشتغالزایی بالای سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی وامکان فرآوری آن با حداقل هزینه در قیاس با سایر صنایع که ارز بر و زمان بر هستند باعث شده که خزانه ملی بسیاری از کشورها سهم عظیمی را به صنعت گوهر سنگ تخصیص دهند به شکلی که ارزش تجارت جهانی گوهر سنگ‌ها 23 میلیارد دلار و جواهرات حدود ۶۰۰ میلیارد دلار در دنیا برآورد می‌شود که سهم ایران از این ارقام برای سال ۱۳۹۸ حدود ۱۰۰ میلیون دلار تخمین زده شده است».

وی در پاسخ به این سوال که در سال گذشته سهم ایران از این ارقام چقدر بوده است یادآور شد: « با سال ۹۸ فرق چندانی ندارد حتی می توان گفت تغییری نکرده است».

چشم‌انداز صنعت گوهرسنگ‌ها

وی درباره پیش بینی های انجام شده جواهرات و گوهرسنگ‌ها از تجارت جهانی را این‌گونه عنوان کرد: «دستیابی به سهم نیم درصد از ارزش بازار جهانی جهت توسعه جواهرات در سال ۱۴۰۵ معادل ۳۸/۳ میلیارد دلار و سهم یک درصدی در سال ۱۴۱۰ معادل ۷۷/۹ میلیارد دلار از چشم‌اندازهای این صنعت است. همچنین، جهت توسعه گوهر سنگها نیز سهم در نظر گرفته شده در پایان سال ۱۴۰۵ برابر ۱ درصد ارزش تجارت جهانی معادل ۳۲۰ میلیون دلار و سهم آن در پایان ۱۴۱۰ برابر ۲ درصد معادی ۸۲۰ میلیون دلارمنظور شده است».

وی میزان اشتغالزایی مستقیم این صنعت را حدود ۵۵۰ هزار نفر در افق ۱۴۰۵ و ۷۰۰ هزار نفر در افق ۱۴۱۰ دانست.