افزایش تولید در مسیری پرچالش

به‌گزارش صمت، صنعت مس در چند سال اخیر با اقبال در بازارهای جهانی مواجه شد و تغییرات کاربری این فلز باعث شد تا نرخ جهانی آن با افزایش تاریخی همراه شود.

 این موضوع توانست مسیر توسعه شرکت مس در این زمان را هموارتر و تاحدودی سرمایه حاصل برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای را فراهم کند، در واقع توسعه فعالیت‌های اکتشافی و استخراجی سرعت بیشتری به خود بگیرد و رکوردهایی در ملی مس ثبت شود.

امسال نرخ مس با نوسانات و کاهش‌هایی همراه بود که شاید چشم‌انداز آینده را دستخوش تغییر کند، هرچند ذخایر انبارهای مس در حال افزایش است و میزان تقاضا و به همان نسبت هم، نرخ این فلز معدنی کاهش می‌یابد، اما براساس نظر کارشناسان، این شرایط موقتی است، به‌طوری که کارشناسان فیچ ریتینگز، شرکت خدمات مالی امریکایی معتقد هستند که نرخ مس در مارس ۲۰۲۷ دوباره به اوج خود می‌رسد.

براساس این گزارش، فیچ ریتینگز، انتظار مازاد کمی در بازار مس برای امسال دارد، اما از سال ۲۰۲۳ انتظار می‌رود که کسری رو به رشد حدود ۹ میلیون تن تا پایان دهه به اوج خود برسد. فیچ اضافه کرد: خطوط لوله قابل‌توجهی از پروژه‌های جدید که مس بیشتری را به بازار خواهد آورند ـ به‌ویژه در شیلی، پرو، استرالیا و کانادا ـ و همچنین این کارشناسان انتظار دارند، تعدادی از مسائل کلیدی عرضه در امریکای لاتین در سال‌های آینده کاهش یابند.

با این حال، از حدود سال ۲۰۲۶، این بهبودها در عرضه به‌طور فزاینده‌ای با رشد تقاضا از گذار جهانی به اقتصاد سبز پیشی خواهد گرفت. فیچ بهبود مستمر نرخ مس را طی 5 سال آینده با بازگشت این فلز به اوج خود در ماه مارس بالای ۱۰ هزار دلار در سال ۲۰۲۷ و ۱۱۵۰۰ دلار در سال ۲۰۳۱ به‌دلیل ظهور کسری ساختاری بلندمدت پیش‌بینی می‌کند.

در چنین شرایطی، شرکت ملی مس در تلاش است تا با افزایش تولید، میزان عرضه خود در بازارهای صادراتی را افزایش داده و ارزآوری بیشتری به‌همراه داشته باشد.

توجه به یک فرصت طلایی

این در حالی است که پیش‌بینی‌ها حاکی از کمبود در حوزه کنسانتره مس است و این موضوع می‌تواند فرصتی طلایی برای شرکت‌هایی باشد که در این زمینه ورود پیدا و سرمایه‌گذاری می‌کنند. شرکت ملی مس نیز برای تولید ۵.۶ میلیون تن کنسانتره مس تا ۵ سال آینده هدف‌گذاری کرده است، اما افزایش این ظرفیت تولید می‌تواند سهم ملی مس در بازارهای صادراتی را افزایش دهد. اما بدون شک حرکت در این مسیر با موانع بسیاری همراه است که می‌تواند تحقق این هدف را دستخوش تغییراتی کند، البته برخی فعالان حوزه مس معتقدند شرکت ملی مس می‌تواند این هدف‌گذاری را محقق و از بازار بسیار خوب سال‌های پیش‌رو استفاده کند.

موانع را برطرف کنیم

سیداحمد مشکانی، عضو هیات‌رئیسه انجمن مس ایران در گفت‌وگو با صمت درباره این موضوع و موانعی که می‌تواند در این مسیر سرعت ملی مس را کاهش دهد، اظهار کرد: در گام نخست برای افزایش تولید، نیازمند ذخیره معدنی هستیم که خوشبختانه این ذخیره در کشور وجود دارد، اما در ادامه باید میزان استخراج افزایش یابد، مجوزهای لازم اخذ و کارخانه‌های موردنیاز ساخته شود.

وی ادامه داد: در حال ‌حاضر با کمبود ماشین‌آلات مواجهیم و بخش زیادی از ماشین‌هایی که در معادن وجود دارند، مستهلک شده‌اند و تعداد آنها کم است. حالا به‌طور مثال برای استخراج یک میلیون تن، نیازمند ۴ میلیون تن باطله‌برداری هستیم که اگر بخواهیم این عدد را به ۲ میلیون تن برسانیم، میزان استخراج به‌همراه باطله‌برداری ۱۰ میلیون تن می‌شود. حال این میزان، نیازمند ماشین‌آلات، منابع انسانی، سوخت و... است. در نتیجه، تنها میزان ذخایر موجود نمی‌تواند ملاکی برای موفقیت در هدف پیش‌بینی‌شده باشد.

مشکانی بااشاره به موضوع ساخت کارخانه نیز بیان کرد: برای ساخت کارخانه باید از قبل مجوزهای لازم دریافت شود؛ گاهی اخذ این مجوزها به‌دلیل موضوعات مربوط به محیط‌زیست و منابع طبیعی زمانی ۳ الی ۴ ساله را به خود اختصاص می‌دهد و کار را طولانی می‌کند. از سویی دیگر، باید به این نکته اشاره داشت که یک کارخانه ظرف مدت یک الی ۲ سال ساخته نمی‌شود و برای ساخت یک کارخانه بزرگ، زمانی ۳ تا ۵ سال نیاز است.

در کنار موضوعاتی که مشکانی به آن اشاره داشت، تامین منابع انسانی متخصص هم می‌تواند این زمان را طولانی‌تر کند.

تحقق برنامه، نیازمند عزم جدی

وی اظهار کرد: تحقق این برنامه امکان‌پذیر است، اما نیازمند یک عزم جدی، تامین ماشین‌آلات، سرمایه‌گذاری و... است، در واقع برای رسیدن به این برنامه، باید موانع موجود از میان برداشته شود، زیرا بازار پیش‌روی صنعت مس بازار بسیار خوبی است. مشکانی درباره نرخ مس و نوساناتی که در این مدت بازار این محصول شاهد بود، نیز بیان کرد: در حال‌ حاضر نرخ مس حدود ۸۳۰۰ دلار است که نرخ درستی است. پیش‌بینی‌ها پیش از کرونا هم، برای حال حاضر عددی بین ۷ تا ۸ هزار دلار بود، اما با شیوع کرونا به‌یک‌باره و به‌شکل غیرواقعی نرخ مس با افزایش همراه و به ۱۰ هزار دلار هم رسید، اما پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد باید در حدود ۳ سال آینده به عدد ۱۰ هزار دلار دست یافت.

وی ادامه داد: اینکه ما الان می‌گوییم با نرخ فعلی، فعالیت‌ها به‌ویژه برای بخش خصوصی اقتصادی نیست، تنها به این دلیل است که هزینه‌های تولید در ایران به‌صورت غیرمتعارف بالا رفته است. در حال‌ حاضر هزینه اکتشاف هر تن کانسنگ در دنیا یک دلار و برای معادن کوچک‌مقیاس در ایران ۱.۵ دلار است، در نتیجه انتظاری که از سوددهی ۸ هزار دلار داشتیم، با تغییر همراه شده است، هرچند در حال‌ حاضر افزایش نرخ دلار می‌تواند این موضوع را جبران کند، اما اختلاف ارز نیمایی و آزاد نیز از مسائل دیگری است که فعالان معدنی گرفتار آن شده‌اند. اگر نرخ دلار آزاد باشد، بدون شک اقتصادی‌تر خواهد بود.

سخن پایانی

به هر حال، نگاهی به بازار پیش‌روی صنعت مس و تقاضایی که برای این محصول وجود دارد، نشان می‌دهد حرکت به‌سمت توسعه ضروری است و حال مجموعه ملی مس این موضوع را با جدیت بسیاری کلید زده است، اما همان‌طور که اشاره شد، برای تحقق این هدف، دولت نیز باید در کنار بخش مس قرار گرفته و با رفع موانع، شرایط را برای اجرایی شدن این برنامه محقق کند، در غیر این صورت، صنعت مس فرصتی طلایی در سال‌های پیش‌رو را از دست می‌دهد. اگر موانع یادشده، ادامه‌دار باشند، از نگاه کارشناسی دستیابی به این هدف سخت و نیازمند زمان زیادی خواهد بود، در حالی که مجموعه ملی مس این توانمندی را دارد تا با افزایش تولید میزان ارزآوری برای کشور از مسیر صادرات غیرنفتی را افزایش دهد.