صنعتی که هیچ جایی در اقتصاد ایران ندارد

 گوهرسنگ ها یا بهتره بگوئیم صنعت گوهرسنگ‌ها و سنگ های قیمتی مورد بی مهری قرار گرفتند و نه تنها به آن ها به عنوان یک صنعت نگریسته نمی شود بلکه جایگاه خاصی هم نه در صنعت و نه در اقتصاد کشور ندارد این در حالی است که فعالان این صنعت هم برای حضورو بروز آن تلاش چندانی نداشته اند آن‌گونه که عضو هیئت مدیره اتحادیه طلا می‌گوید: اتحادیه های مرتبط و نبود برنامه های مدون از مهمترین دلایلی است که این صنعت را صاحب نمایشگاه نکرده است.

به دنبال اخذ پاسخ هایی در این باب که مشکلات این صنعت چه بوده، چه نقشی در اقتصاد دارد و یا این که  برای توسعه آن باید چه اقداماتی از سوی چه ارگانی انجام شود با عبدالنبی مکاور عضو هیئت مدیره اتحادیه طلا و جواهر کشور و عضو کمیته تدوین استراتژی سند ملی به گفتگو نشسته ایم. با گسترش نیوز همراه باشید.

بفرمایید برای ارتقای تولید و برنامه توسعه ای گوهرسنگ‌ها چه برنامه‌هایی از سوی متولیان امر پیش بینی شده است؟

در سال ۱۳۹۰، سازمان ایمیدرو برای توسعه تولید و صادرات گوهرسنگ‌ها، استراتژی توسعه گوهرسنگ ها را  تدوین کرد اما متاسفانه، بنا بر دلایل زیادی از سال ۹۰ تا سال ۹۸ مطالعات در این باره مسدود ماند ولی در سال ۹۸ مدیران وقت این سازمان تلاش کردند  بر اساس این مطالعات اولین سند توسعه ملی گوهرسنگ کشور را تدوین کنند که این اتفاق افتاد بر اساس سند ملی مصوب شده توسط وزیر صمت، دو برنامه مشخص شد برای دوره ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۵ و از ۱۴۰۵ تا۱۴۱۰مدنظر قرار گرفت.

برای دوره اول (۱۴۰۵ ) در حوزه توسعه جواهرات رشد نیم درصدی پیش بینی شده است که معادل ۳۰.۸۲  میلیارد دلار از ارزش تجارت جهانی جواهرات جهان را شامل می شود. و برای دوره بعدی یعنی سال۱۴۰۵ تا ۱۴۱۰ برای توسعه بازار جواهرات یک درصد رشد پیش بینی شده که یک درصد از ارزش تجارت جهانی جواهرات  معادل  ۷۷.۹ میلیارد دلار خواهد بود.

همچنین؛ در بخش گوهر سنگ ها برای دوره ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۵ یک درصد رشد پیش بینی شده که معادل۳۲۰ میلیون دلار و برای دوره ۱۴۰۵ تا ۱۴۱۰ حدود ۲ درصد رشد معادل ۸۲۰ میلیون دلار پیش بینی شده که سهم تجارت جهانی گوهرسنگ ها را از آن خود می کنند. یعنی دو برنامه مدون پنج ساله وجود دارد که توسعه بازار جواهرات و گوهرسنگ ها در آن مد نظر قرار گرفته شده است.

کشور در ذخایر گوهرسنگ‌ها چه شرایطی دارد؟

۳۰ استان کشور  در  بخش اکتشاف و استخراج ذخایر سنگ های نیمه قیمتی و قیمتی شناسایی شده و در ۱۶ استان نیز کار اکتشافی انجام و در مابقی هنوز انجام نشده است. با توجه به این که پاکستان ،افغانستان و بخشی از کشورمان بر روی کمربند آلپ قرار گرفته یعنی ۷ درصد ذخایر معادن جهان را داراست . همچنین ایران،‌ از لحاظ ذخایر هم غنی است اما طی سالهای اخیر، کارهای معدنی (اکتشاف و استخراج) در حوزه ذغال سنگ و سنگ آهن انجام شده و به گوهر سنگ ها چندان توجهی نشد است. اما در حوزه طلا، امروزه صاحب ۱۵ معدن فعال هستیم در حالی که دارای معادن بیشتری  هستیم که باید در برنامه های آتی به بخش تولید و جی جی پی بپیوندند.

اگر این سند  به درستی به مرحله اجرا برسد، اشتغال زایی مستقیم برای دوره  ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۵ حدود ۵۵۰ هزار نفر و برای دوره ۱۴۰۵ تا ۱۴۱۰ حدود ۷۰۰ هزار نفر خواهد بود.  امیدوارم علی رغم تغییراتی که در ساختار وزارت صمت همچون، تغییرات مدیریتی و ساختاری، این وزارتخانه به ثباتی برسد تا سازمان های وابسته به آن بتوانند برنامه‌های عملیاتی خود را برای دو دوره ۵ ساله اجرا کنند.

در حال حاضر، سند ملی در سازمان ایمیدرو برای اجرا آماده  شده اماپیشنهاد بخش خصوصی این است که  باید خانه گوهرسنگ‌ها و شورای عالی گوهر، تاسیس شده و به عنوان متولی مستقیم این صنعت گام های مثبتی بردارد اما متاسفانه به علت فقدان متولی درست و درمان در این حوزه،‌این صنعت و کارایی آن مغفول مانده است در حالی که صنعت گوهرسنگ‌ها می توانست ارزش افزوده بالایی برای کشورداشته باشد.

چرا به این سند نگاه جدی نشده است؟

کشور ما دارای اقتصاد دولتی است که ضعف بسیار بزرگی محسوب می شود چرا که اقتصاد متکی به خام فروشی نفت بوده و متاسفانه دولت های قبل و بعد از انقلاب همه در این مسیر حرکت کردند بنابراین محل درآمد ارزی کشور از خام فروشی نفت شد در نتیجه از آنجایی که این اتفاق؛ محور برنامه‌های وزرا و دولت‌های ۴۳ سال گذشته قرار گرفت، به حوزه معدن و دیگر ظرفیت های موجود در اقتصاد کشور اهمیتی داده نشد و امروز هم به علت تحریم های تحمیل شده از سوی مجامع بین المللی ،‌ صادرات غیر نفتی اهمیت پیدا کرد.

بازارهای هدف ایران برای صادرات گوهرسنگ‌ها چه کشورهایی هستند؟

 با توجه به اینکه  ایران عضو اکوست بازارهای هدف ایران، اعضای این سازمان هستند همچنین علاوه بر آن، کشورهای حوزه خلیج فارس نیز بازارهای هدف ایران محسوب می شوند این در حالی است که پاکستان، افغانستان و ترکیه با ایران دارای مشترکات مذهبی ، زبانی، قومی یا فرهنگی هستند و  این تقارن فرهنگی کمک به تعامل بازار ایران کرده و ما می توانیم برای فروش محصولات طلا و گوهر سنگ بزرگترین بازار را در اختیار داشته باشیم.

اما چون دولت بر این کار متمرکز نیست این اتفاق نمی‌افتد. برای اینکه در برنامه‌های تولیدی،هیچ بودجه ای برای این صنعت در نظر گرفته نشده و اهمیتی به آن داده نشده است.

پیشنهاد شما برای ساماندهی این صنعت چیست؟

باید به عنوان صنعت به گوهر سنگ‌ها نگریسته شود و سازمان های مربوطه برای حمایت و سیاستگذاری های لازم  از این صنعت راه اندازی شود. ایران دارای پتانسیل، ذخایر و ظرفیت های بسیاری برای توسعه این صنعت را داراست. باید امکان آموزش برای علاقمندان فراهم شده و کسانی که در این حوزه فعالیت می کنند به روز شوند. متاسفانه جدا از فاکتورهایی که عنوان شد نیروی کار جوان، انرژی ارزان و ترانزیت گوهرسنگ‌ها از عمده ترین مشکلات پیش روی این صنعت است که باید رفع شود.

پاکستان یا افغانستان که دارای بهترین زمرد جهان هستند و یا یاقوت  پاکستان یا الماس روسیه در دنیا حرفی برای گفتن دارند اما ایران می تواند، این ظرفیت‌ها را به عنوان فرآوری و ترانزیت استفاده کند. به طور مثال ارزش تجارت جهانی جواهرات در جهان ۶۰۰ میلیارد دلار است و این امکان برای ما وجود دارد که بتوانیم سهم قابل ملاحظه ای در این حوزه برای خود تعریف کنیم ولی نشده و متاسفانه کوتاهی های بسیاری در این زمینه صورت گرفته است.

.چرا تا به امروز هیچ نمایشگاه مستقلی برای گوهرسنگ‌ها برگزار نشده است؟

تاکنون ۱۲ نمایشگاه طلا و جواهر در کشور برگزار شده که متاسفانه طی این مدت گوهر سنگ ها نمایشگاه مستقل نداشته اند. یکی از مشکلات این است که اتحادیه های کشور مثل اتحادیه طلا و جواهر برنامه مدونی برای سنگ های قیمتی ندارند. مسئله بعدی نبود حمایت از سوی تولیدکنندگان و و اتحادیه گوهرسنگ‌ها بود که حضور در نمایشگاه بین المللی را پی گیری نکرده و تا به امروز که هیچ نمایشگاه مستقل برای آن ایجاد نشده است. من فکر می کنم به دنبال راه اندازی خانه گوهر ایران و شورای عالی گوهرسنگ ایران، قطعا اولین برنامه آن ها راه اندازی نمایشگاه مستقل گوهر سنگ در کشور خواهد بود.