لزوم دانشبنیان شدن صنعت کشاورزی
محمد شفیع ملکزاده، مدیر اجرایی اتاق اصناف کشاورزی ایران
امنیت غذایی یکی از اصلیترین شرایط تحقق امنیت ملی و یکی از کارکردهای مهم بخش کشاورزی است. در حقیقت، سنجش امنیت غذایی و شناسایی تاثیر توسعه کشاورزی بر آن برای سیاستگذاری بهتر در زمینه غذا اهمیت دارد. باتوجه به اهمیت صنعت کشاورزی و شرایط فعلی این صنعت، بهتر است از پرداختن به شعارها پرهیز کنیم و در تلاش برای اجرای آن در بستر عملیاتی باشیم. شاید بیش از هر زمان دیگری نیاز باشد که دانشبنیانها در صنعت کشاورزی فعالیتهای گستردهتری را بهثمر برسانند. طبق آمار، ۸ هزار شرکت دانشبنیان در کشور فعال هستند و میتوان با برنامهریزی این شرکتها را بیش از گذشته در صنعت کشاورزی سهیم کرد. حتی آن دسته از دانشبنیانهایی که بهطورمستقیم در عرصه کشاورزی فعال نیستند، اما دستاوردشان منجر به افزایش بهرهوری و میزان محصولات میشود، بهکار گرفته شوند.در اغلب کشورهای دنیا، کاربرد فناوری در صنعت کشاورزی ثابت شده و عباراتی نظیر کشاورزی مدرن بهوجود آمده است. معضل اساسی در کشور، سنتی بودن این صنعت است. از آنجایی که ۸۰ درصد زمینهای کشاورزی در کشور بهصورت خردهمالکی اداره میشود. نمیتوان انتظار داشت که فناوری ر وخ پیدا کند و ما هم طبق اصول کشاورزی مدرن این صنعت را اداره کنیم. اداره کشاورزی در قالب سنتی راه را بر دانشبنیانها میبندد و فعالیتهای دانشبنیان اثر کمتری در صنعت کشاورزی دارند. در گام نخست، باید نوع اداره زمینهای کشاورزی بهسمت مدرن شدن برود تا زمینه برای بهکار بردن ابزارهای پیشرفته بیش از پیش فراهم شود.
گام نخست، ایجاد زمینهای یکپارچه است که شرایط را برای رفتن بهسمت کشاورزی مدرن باز میکند. برای توسعه بکارگیری دستاوردهای دانشبنیانی در صنعت کشاورزی، باید کشاورزان آموزش لازم را در این زمینه ببینند تا مجاب شوند که کشاورزی مدرن مفیدتر از روشهای سنتی است. البته درصد کمی از کشاورزان، نسبت به مدرنیته کردن روشها دافعه دارند. آنها توان مالی کمی برای بکارگیری ابزارهای فناورانه ندارند، اما در کل کشاورز باید مطمئن باشد که کاربرد فناوری در صنعت کشاورزی میتواند برایش سودآور باشد. چنین نگرشی، نیازمند فرهنگسازی و آموزش است. بهترین ظرفیت برای نیل به این هدف، فعالیت تشکلها و اتاق اصناف کشاورزی است که میتواند آموزشهای لازم را به آنها ارائه بدهد.یکی از اساسیترین مشکلات بخش کشاورزی، کمبود منابع آب است و ما امروز با بحران آب مواجهیم. در این زمینه لازم است که از فناوریهای روز و دستاوردهای دانشبنیانها استفاده کنیم و باید بتوانیم، هم مصرف آب را کاهش دهیم و هم بهصورت بهینه از آن استفاده کنیم. همچنین، باید از روشهای آبیاری نوین بهره ببریم تا صنعت کشاورزی پایداری خود را حفظ کند. امروزه روشها نوینی آمده است که حتی کمتر از آبیاریهای قطرهای در زمینهای کشاورزی آب مصرف شود و شاید پیگیری این روشها، شرایط کشور را از بحران نجات دهد.موضوع دیگر، مسائل فنی است که موجب افزایش بهرهوری میشود. متاسفانه یکی از مشکلاتی که در صنعت کشاورزی با آن دستوپنجه نرم میکنیم، این است که بهرهوری و عملکرد بسیار پایینی داریم و نمیتوانیم حداکثر استفاده را از منابعطبیعی داشته باشیم. بههمیندلیل، افزایش بهرهوری مستلزم این است که از توان دانشبنیانها در راستای ایجاد ارزشافزوده استفاده کنیم.
حضور دانشبنیانها در بخشهایی نظیر تولید سموم زیستی برای دسترسی به غذای سالمتر اهمیت زیادی دارد. از آنجایی که آفات باعث از بین رفتن حجم زیادی از محصولات کشاورزی میشوند؛ متاسفانه اغلب کشاورزان مجبورند از سموم شیمیایی استفاده کنند. گفتنی است، اغلب سموم شیمیایی بر تغذیه و سلامت جامعه تاثیر منفی میگذارد. ما میتوانیم از توان دانشبنیانها در تولید سموم زیستی که اثر سوء کمتری دارند، استفاده کنیم. همچنین، با حمایتهای دولتی و مالی باید به تقویت دانشبنیانها در ساخت و تولید ماشینآلات و ادوات کشاورزی پرداخت تا منجر به افزایش بهرهوری شوند.یکی دیگر از راهکارهای فعالیت بیشتر فناوران در صنعت کشاورزی، تاسیس واحد نظارت در اتاق اصناف کشاورزی است. نظات دوجانبه اتاق اصناف کشاورزی و معاونت علمی در بحث کاربرد دستاوردهای دانشبنیانها در صنعت کشاورزی میتواند زمینه مساعدتری را برای این هدف فراهم کند، چراکه بهنوعی به معرفی ابزارهایی منجر میشود که شاید تا پیش از این، جامعه محدودی از ساخت آن خبردار میشدند. همچنین، با ارائه یک تاییدیه به دانشبنیانها از سوی این مرکز کشاورزان هم میتوانند به آنها اعتماد کنند، چراکه چنین فرآیندی جنبه حقوقی دارد./ روزنامه صمت
ارسال نظر