تاثیر انگیزشی «رتبه‌بندی» بر عملکرد معلمان
رتبه‌بندی معلمان براساس صلاحیتهای عمومی و حرفه‌ای پس از مدت‌ها انتظار سرانجام به ثمر نشست اما رسیدن به هدف افزایش انگیزه معلمان و ارتقای کیفیت در مدارس به سازوکارهای دیگری در کنار رتبه‌بندی نیاز دارد.
گسترش‌نیوز: بیشترین زمان انتظار معلمان برای اجرای یک طرح به نام "رتبه‌بندی" ثبت شده بود طرحی که ۶ سال می‌شد با وعده اجرا و اخبار مختلف، معلمان را به خود سرگرم کرده بود اما سرانجام رتبه‌بندی معلمان پس از مدت‌ها انتظار و رفت‌وبرگشت به دولت، شامگاه یکشنبه سوم آذر در هیات دولت به تصویب نهایی رسید.
هم‌اکنون تمام معلمان با دو سال سابقه و بیشتر مشمول رتبه‌بندی می‌شوند و وزیر آموزشوپرورش درباره افراد مشمول گفته است: تمام افرادی که مشمول طبقه‌بندی مشاغل هستند، تحت پوشش رتبه‌بندی قرار می‌گیرند که شامل آموزگاران، دبیران، هنرآموزان، مربیان پرورشی، مراقبان سلامت، معاون و مدیران و مشاوران مدارس است، در مجموع حدود ۷۲۰ هزار نفر در سراسر کشور از امتیازات رتبه‌بندی بهره‌مند می‌شوند و با اختصاص به رتبه‌های مختلف برای افزایش صلاحیت حرفه‌ای و دانش تخصصی تشویق خواهند شد تا از این طریق بتوانند به رتبه‌های بالاتر ارتقاء یابند.
رتبه‌بندی معلمان براساس سه صلاحیت
طبق گفته‌های علی الهیار ترکمن معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزشوپرورش سه صلاحیت عمومی، تخصصی و حرفه‌ای برای رتبه‌بندی معلمان در نظر گرفته شده است که صلاحیت عمومی به ویژگی‌های شخصیتی افراد برمی‌گردد، صلاحیت تخصصی شامل دانش و توانمندی‌های آموزشی و پرورشی است که یک معلم برای ایفای مؤثر وظایف حرفه‌ای خود باید داشته باشد و صلاحیت حرفه‌ای هم مجموعه‌ای از شایستگی‌ها، توانمندی‌ها و مهارت‌هایی است که معلم هنگام کار به‌دست آورده و خودش را ارتقا می‌دهد و کاملاً مرتبط با شغل معلمی است و با استفاده از صلاحیتهای حرفه‌ای می‌توانند وظایف خود را به شکل دقیق انجام دهند.
مسئولان آموزشوپرورش بر این باورند که رتبه‌بندی راهکاری برای ارتقای کیفیت در آموزشوپرورش است و با رتبه‌بندی معلمان و تلاش آنها برای ارتقاء و دستیابی به رتبه‌های بالاتر، کیفیت هم محقق خواهد شد.
میانگین افزایش حقوق معلمان ۴۲۰ هزار تومان
برای اجرای رتبه‌بندی اعتبار ۲ هزار میلیارد تومانی در سال ۹۸ تعیین شده است که طبق گفته‌های وزیر آموزشوپرورش با این اعتبار حقوق معلمان از ۲۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان افزایش می‌یابد و میانگین این افزایش ۴۲۰ هزار تومان است.
اما درباره رتبه‌بندی معلمان چند پرسش دیگر هم مطرح می‌شود از جمله اینکه آیا این مسیر در نهایت به افزایش انگیزه و ارتقای کیفیت در آموزشوپرورش ختم خواهد شد؟ یا اینکه در نهایت همانند سال ۹۴ درصدی به حقوق معلمان اضافه می‌شود اما باز هم در بر همان پاشنه خواهد چرخید و نه خبری از افزایش انگیزه است و نه ارتقای کیفیت.
البته باید منتظر شیوه اجرای رتبه‌بندی معلمان بود تا مشخص شود، تعیین صلاحیتهای حرفه‌ای توسط هیات‌های ممیزه با چه سازوکاری قرار است اتفاق بیفتد و در نهایت اینکه آیا این طرح ادامه مسیر طبقه‌بندی معلمان براساس قانون مدیریت خدمات کشوری است که فاز نخست آن در سال ۹۴ و ۹۵ با بودجه ۱۳۵۰ و ۳۵۰۰ میلیارد تومانی آغاز شد و بین آن با رتبه‌بندی که پیش از این تحت عنوان رتبه‌بندی مطابق با سند تحول بنیادین یاد می‌شد چه نسبتی برقرار است؟
عدالت درونی با رتبه‌بندی محقق می‌شود
حجت الله بنیادی؛ استاد دانشگاه فرهنگیان و پژوهشگر حوزه آموزشوپرورش درباره اینکه رتبه‌بندی معلمان اگر بخواهد به هدف اصلی خود یعنی افزایش کیفیت منجر شود به موارد دیگری هم نیاز دارد که باید به اجرای آنها هم توجه داشت گفت: در نظام‌های پرداخت دو بحث اساسی عدالت بیرونی و عدالت درونی مطرح است؛ عدالت بیرونی به این معناست، کارمند یک دستگاه به این باور برسد همتایش در سازمان دیگر همتراز او حقوق می‌گیرد و اگر این احساس را داشته باشد، فردی همتراز با او در دستگاه دیگر، دریافتی بیشتری دارد به این معناست که عدالت بیرونی وجود ندارد و این فرد احساس عدم رضایت شغلی کرده و ناخواسته انگیزه‌اش کاهش می‌یابد.
وی افزود: آنچه مدنظر سند تحول بنیادین است و در قانون برنامه ششم توسعه هم نمایندگان مجلس بر آن تأکید دارند، استقرار نظام پرداخت بر مبنای شایستگی است که محقق نشده، رتبه‌بندی به عدالت درونی متمرکز است اما خواسته معلمان و تأکید سند تحول بنیادین صرفاً تحقق عدالت درونی آن هم به این معنا که "بین دو معلم هر کدام که توانمندتر هستند دریافتی بیشتری باشد" نیست هر چند تحقق عدالت درونی هم گامی بزرگ و مهم است.
مشکل انگیزه معلمان از اینجا ریشه می‌گیرد
استاد دانشگاه فرهنگیان و پژوهشگر حوزه آموزشوپرورش معتقد است که مشکل انگیزه معلمان از آنجا ریشه دارد که آنها خود را با کارمندان سایر دستگاه‌های دولتی مقایسه و مشاهده می‌کنند و بین دریافتیشان تفاوت چشمگیری وجود دارد! اینجاست که افزایش حقوق‌ها به میزان ۲۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان صرفاً ترمیم حقوق تلقی شده و تأثیر انگیزشی نخواهد داشت.
بنیادی ادامه داد: اگر واقعاً به دنبال افزایش انگیزه معلمان هستیم که در سایه آن ارتقای کیفیت در مدارس و ارتقای شایستگی معلمان رقم بخورد باید به نظام پرداخت حقوق توجه شود، هم‌اکنون کل دریافتی یک معلم همان حقوق سالانه است اما در سازمان‌های دیگر اضافه کار، مأموریت، بن خرید، هدیه شب عید و... وجود دارد.
نظام پرداخت عادلانه را دریابید!
وی افزود: سند تحول بنیادین بر استقرا نظام پرداخت عادلانه تأکید دارد و رتبه‌بندی به عنوان جزئی‌ترین بخش از این نظام پرداخت محسوب می‌شود، مطالبه اصلی معلمان هم استقرار نظام پرداخت با دو ویژگی عدالت بیرونی و عدالت درونی است.
استاد دانشگاه فرهنگیان و پژوهشگر حوزه آموزشوپرورش با اشاره به اینکه استقرار نظام پرداخت عادلانه، تکلیف سند تحول بنیادین و مجلس شورای اسلامی است، گفت: آموزش و پرورش و دولت حتی این اهتمام را نداشتند که در قوانین استخدامی این وزارتخانه بازنگری کنند و مبنا همچنان قانون مدیریت خدمات کشوری است که محدودیت در اعمال مدرک تحصیلی بالاتر معلمان را رقم زده است در حقیقت هر چقدر محدودیت در این قانون وجود دارد برای معلمان باقی مانده است درحالیکه برخی دستگاه‌ها خود را از این قانون مستثنا کرده‌اند!
مجلس چه کار می‌کند؟!
بنیادی ادامه داد: تکلیف سند تحول بنیادین این است که معلمان بنابر اقتضائات شغلی نیاز به اصلاح قوانین استخدامی دارند اما هنوز طرحی از سوی نمایندگان مجلس در اینباره ارائه نشده است در حالیکه برای مسائلی همچون آموزش زبان انگلیسی طرح ارائه می‌دهند! مهم‌ترین بحث این قانون می‌تواند سازوکار استخدام معلمان و نظام پرداخت عادلانه باشد.
تصویب رتبه‌بندی معلمان و گام گذاشتن در مسیر طبقه‌بندی آنها بر مبنای صلاحیتهای عمومی و حرفه‌ای گام مثبتی است که سرانجام پس از مدت‌ها انتظار به ثمر نشست اما باید توجه داشت در کنار افزایش‌های حقوق مقطعی و ناپایدار که در افزایش انگیزه‌های خودارتقایی معلمان تأثیر کمرنگی دارد باید به فکر مسائل اساسی‌تری هم بود از جمله اینکه در کنار رتبه‌بندی معلمان در مسیر استقرار نظام پرداخت عادلانه و تدوین قانون خاص برای آموزشوپرورش حرکت کرد.
منبع: تسنیم
ارسال نظر