همه چیز درباره سپندارمذگان / ماجرای روز عشق ایرانی چیست؟

ایرانیان باستان از لحاظ فرهنگ و تمدن بسیار غنی و جلوتر از زمان خود بوده‌اند و راه شناخت این زیبایی‌هایی فرهنگی، آگاهی و مطالعه درباره رویدادها و مراسم‌های ایران باستان است. با مرور بر آن‌ها در می‌یابیم که چقدر ایرانیان باستان علاقه‌مند به برگزاری مراسم‌های مختلف بوده و به هر بهانه‌ای دور هم جمع شده و به یکدیگر عشق هدیه می‌دانند و شادی تحویل می‌گرفتند.

همچنین در حین مطالعه این مراسم‌ها به کوله‌باری از نمادها و آداب خاص برخواهیم خورد که فکر و فرهنگ بسیاری برای انتخاب‌شان صرف شده تا عشق و ارزش‌هایی خاص را هرساله به ما یادآور شوند و ما با جشن گرفتن و زنده نگه‌داشتن یاد این مراسم‌ها بدون‌شک دین خود را به این فرهنگ کهن و والا ادا خواهیم کرد. روز سپندارمذگان یکی از آن آیین های کهن ایران باستان است که به پاس عشق، انتخاب شده است.

روز سپندارمذگان چه روزی است؟

به روایتی در منابع کهن از جمله «کتاب آثارالباقیه» که یک کتاب تطبیقی تقویم‌ها و فرهنگ‌های ملل تمدن‌های متنوع است و به دست ابوریحان بیرونی نویسنده و دانشمند ایرانی تألیف شده‌است، روز سپندارمذگان در گاه‌شمار زرتشتی، پنجمین روز اسفند ما ثبت شده‌است، اما با توجه به تغییر گاه‌شمار ایرانی که به دست خیام در سال ۹۴۲ تهیه شده و دقیق‌ترین گاه‌شمار ایرانی در سده پنجم هجری است و به صورت خوشیدی محاسبه می‌شود، روز سپندارمذگان را کمی جابه‌جا شده است و این امر ناشی از ۳۱ روزه شمرده‌شدن شش ماهه اول سال خورشیدی است.

در گذشته تمامی ماه‌های سال اسامی خاص خود را داشتند. به‌طور مثال اورمزد را روز اول هر ماه می‌خواندند و هرکدام از این روزهای خاص نیز جشن‌ها و مراسم‌های منحصر به خود را داشتند. اگر بخواهیم روز سپندارمذگان را در معنای لغوی بررسی کنیم، کلمه اسپند و سپندارمذ به پنجمین روز از ماه اسفند اشاره دارد و کلمه‌گان به معنی جشن است.به‌طورکلی این روز را با توجه به معنای لغوی و تاریخی باید در تاریخ ۵ اسفند هرساله جشن گرفت اما برخی بدون‌توجه به گاه‌شمار زرتشتی براساس تقویم شمسی در ۲۹ بهمن عشق را به یکدیگر تقدیم خواهند و این روز ارزشمند را عاشقانه‌تر از هر روز با معشوق خود می‌گذرانند.

سپندارمزد نماد چیست؟

در باورهای کهن زمین را نماد باروری، پرورش و زایش می‌دانستند چراکه تمامی موجودات در آغوش آن رشد و پرورش می‌یابند و به عالم بالای خود می‌رسند و آسمان نیز نماد زاینده‌ای دارد چراکه با بارندگی مسبب رویش گیاهان می‌شود. می‌توان گفت باور «مادر زمین و پدر آسمان» نیز از این تفکر متولد شده است.بر مبنای این عقیده آخرین ماه زمستان یعنی اسفندماه، که نوید فصلی نو را می‌دهد و جوانه‌ها سر از خاک برمی‌آورند را «سپندارمذ» نامیدند. از دیدگاهی دیگر زن نیز مانند زمین نماد زایش و باروری است و تلفیق این دو اصل پرورش‌دهنده که عاشقانه به رشد و پرورش نسل خود می‌پردازند، روزی به نام «روز زن و زمین» در فرهنگ ایران باستان متولد شد که روز سپندارمذگان نام گرفت. این روز با نماد عشق و با آدابی زیبا و سرشار از عشق و محبت جشن گرفته می‌شود.

مراسم روز سپندارمذگان چگونه برگزار می‌شد؟

در گذشته در روز سپندارمذگان زنان پرهیزکار و دلسوز که عاشقانه به پرورش فرزندان خود و خانواده می‌پرداختند، جامه نو و زیبا بر تن کرده تا در مراسم تقدیر حضور یابند و مورد تشویق دیگران قرار بگیرند. همچنین همسرشان به رسم قدردانی از عشق زندگی‌شان هدایای را در نظر می‌گرفت و آن را خالصانه تقدیم به همسر خود می‌کرد.

یکی از آداب این جشن که در گذشته انجام می‌گرفته، نشاندن زنان بر روی تخت‌شاهی است که به عنوان قدردانی و بیان محبت خود به معشوق این کار را انجام می‌دادند و عشق و دلسوزی همسر خود را مورد ستایش قرار می‌دادند.همچنین زنان باستان نیز در مقابل محبت مردان خود که حامی و تکیه‌گاه زندگی‌شان بودند، به آن‌ها هدیه می‌دادند و بدین شکل عشق خود را اثبات می‌کردند.

از دیگر رسوم روز سپندارمذگان این بود که بسیاری از دختران مجرد و دم بخت را دعوت به ازدواج می‌کردند و مزایای این سنت حسنه را به دید آن‌ها می‌رسانند و آنها ترغیب به عشق‌ورزی می‌کردند.البته پایه و اساس آداب این مراسم بر احترام به بانوان و جایگاه آن‌ها در رشد خانواده و اجتماع بنیان‌گذاری شده‌است و با برگزاری این مراسم از زنان دلسوز و با محبت خود نهایت تشکر و قدردانی را به عمل می‌آوردند.

همچنین روز سپندارمذگان در فرهنگ کهن ایرانی نشان‌دهنده ارزشی است که برای جایگاه زنان در جامعه و خانواده از گذشته دور قائل می‌شدند و مقام والای زن را به عنوان اسطوره‌ای از فداکاری و دلسوزی، عشق و پرورش مورد سپاس و ستایش قرار می‌دادند که این خود نشان‌دهنده فرهنگ والای ایرانیان در گذشته‌ها دور است.

نام‌های دیگر روز سپندارمذگان

این جشن با نام‌های دیگری نیز معروف شده‌است؛ با جشن برزیگران، مردگیران یا مژده‌گیران نیز از این مراسم یاد می‌شود، زیرا این روز عشق چند جشن را با مناسکی متنوع در دل خود جا داده‌است.