تصمیم سرنوشت ساز برای آینده اینترنت ایران

از سال ۱۳۹۷ که نخستین نسخه محدودسازی اینترنت با عنوان «طرح ساماندهی پیام‌رسانهای اجتماعی» مطرح شد تا امروز که این طرح با چهار بار اسم و عنوان عوض کردن اما در واقع با محتوایی یکسان عرضه شده، همواره و پیوسته عموم مردم با آن مخالفت کرده‌اند اما کسی نخواست صدای مردم را بشنود.

گذشت زمان نشان داد که گمانه‌زنی‌هایی که پیش از این در خصوص الگوبرداری از چینی‌ها برای محدودسازی فضای مجازی می‌شد، بیشتر به واقعیت نزدیک است تا سایر قرائت‌هایی که در این زمینه مطرح می‌شود.

علی یزدی‌خواه، نماینده مردم تهران و نایب‌رییس کمیسیون مشترک طرح صیانت در قامت یکی از حامیان پروپاقرص این ایده در روزهای پایانی دی‌ماه درباره شبکه ملی اطلاعات می‌گوید: چینی‌ها در این حوزه ابتکار منحصربه‌فرد و خاصی را طراحی کردند که ما نیز می‌توانیم از تجربه آنها در این بخش استفاده کنیم.

همچنین بنا به گزارشی که روزنامه شرق منتشر کرده در صورت تصویب این نسخه به عنوان قانون، از آن پس «همه داده‌ها نیز ضبط و نگهداری خواهند شد» و طبق این طرح، «ذخیره‌سازی و پردازش داده‌های کاربران ایرانی مطابق مصوبات شورا و ضوابط و مقررات مربوطه» یک روال عادی خواهد بود.

همچنین مقرر شده که ایجاد، نگهداری و بهره‌برداری از گذرگاه‌های مرزی اینترنتی از سوی بخش خصوصی و غیردولتی بعد از لازم‌الاجراشدن این قانون ممنوع شود و این امر به‌دست نظامیان سپرده خواهد شد.

غلامرضا نوری‌قزلجه عضو کمیسیون طرح صیانت در گفت‌وگویی که به‌ تازگی داشته است، تأکید کرده: «مسدودسازی و فیلترینگ در این طرح وجود دارد، اما با این عنوان در طرح آورده نشده، ولی نتیجه آن مسدودسازی است. ایرادات و اشکالات اساسی را هنور نتوانسته‌اند برطرف کنند و طرح جایگزینی وجود ندارد؛ به همین دلیل مبنای ما همان طرح اولیه است».

اینکه در طرح صیانت همچنان بحث مسدودسازی به گواهی سخنان نماینده عضو کمیسیون وجود دارد، محلی برای دفاع از طرح در برابر محدودسازی نمی‌گذارد.

همچنین مجتبی توانگر، دیگر نماینده مجلس گفته است: «طرح موجود به ایجاد اعتماد بین مردم و نظام و تقویت اعتمادبه‌نفس جامعه کمکی نمی‌کند و نه‌تنها در راستای منویات رهبری نبوده است، بلکه بیش از آنکه بر توسعه فناوری بومی تأکید داشته باشد، به محدودیت، نفی و مانع‌تراشی برای کاربران و کسب‌وکار‌ها پرداخته است و در مواردی تشدیدکننده تحریم‌ها و محدودیت‌هاست و مردم نسبت به هر تصمیمی که ثبات دسترسی به فضای مجازی را تهدید کند، حسی توأم با ترس، خشم و انزجار دارند».

بحث احراز هویت کاربران هم همچنان در این طرح مطرح است و احراز هویت معتبر کاربران و حفظ اطلاعات آنها مطابق قوانین موضوعه و سند هویت معتبر مصوب شورای عالی فضای مجازی، خواهد بود.

در همین خصوص روزنامه اعتماد به نقل از عباس عبدی، فعال سیاسی در نقدی بر طرح جنجالی صیانت از فضای مجازی نوشت:

* سقوط ٧ پله‌ای رتبه جهانی اینترنت ایران در بهمن ١۴٠٠؛ علت: جلوی افزایش ماهانه ظرفیت را گرفتند.

* کندی اینترنت ربطی به زیرساخت‌ها ندارد.

* این وضع ناشی از اجرای بی‌سروصدای «طرح صیانت» پیش از «تصویب قانون» است.

* هنگامی که یک نامزد ریاست‌جمهوری حتی با گیمرهای کامپیوتری همدلی می‌کند و نگران سرعت کم اینترنت است، به طریق اولی باید یقین کرد که برای اینترنت به عنوان ابزار کار و پیشرفت و نیز اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی نگرانی بیشتری خواهد داشت.

* پس چرا و چگونه شده است که بلافاصله پس از انتخابات طرح صیانت در دستور کار مجلس همسو با دولت قرار می‌گیرد و نه تنها موضعی رسمی علیه آن گرفته نمی‌شود، بلکه با سکوت، همراهی می‌شود؟

سعید ارکان زاده، روزنامه‌نگار و فعال رسانه هم در رشته توئیتی درباره طرح صیانت اینگونه نوشت:

* در دهه۶۰ «سلطان قلبها» و «شعله» با ویدیوهای در پتو پیچیده دیده می‌شد. کاستهای گلچین شنیده می‌شد. بعدتر، ماهواره‌ها برچیده نشدند. بسیار خوب. اما اینها می‌تواند تضمین کند بلایی بر سر اینترنت هم نخواهد آمد؟ تاریخ ارتباطات چنان جبریتی ندارد که بتواند ضامن بقای همه وسایل ارتباطی باشد.

* وانگهی، گاهی بحث بقای صرف مطرح نیست، بلکه مسئله به کیفیت استفاده از ابزار هم برمی‌گردد.‌ می‌توان کیفیت یک ابزار را چنان پایین آورد که دیگر نتواند نیاز عمده مخاطبان را برآورده کند. مثل همین بلایی که بر سر تلویزیون یا مطبوعات آمده. فیس‌بوک و وایبر و ویز را نیز می‌شود به خاطر آورد.

* بنابراین خیلی راحت هم نمی‌توان بی‌حاصلیِ منع ویدیو و کاست و ماهواره را مثال زد و همه‌چیز را به تاریخ سپرد تا خودش کارها را درست کند. بگذریم از اینکه حالا معلوم می‌شود فرق نسلی که فی‌المثل «سلطان قلبها» را روی پرده دیده با نسلی که آن را با ترس‌ولرز در پستوی خانه دیده چقدر است.

روزنامه شرق درباره آخرین ویرایش طرح جنجالی نمایندگان (ویرایش نهم بهمن ماه) این طور نوشت:« تغییرات عمده‌ای است که در اصلاحات صورت گرفته که در سطح تغییر کلمات و عبارات باقی مانده است و خبری از رفع ایرادات اساسی آن که بارها از سوی فعالان صنفی و تشکل‌های تخصصی مورد اشاره قرار گرفته، نیست. از رفع ایرادات گسترده مرکز پژوهش‌ها هم خبری نیست و همچنان می‌توان نشانه‌های محدودسازی اینترنت را در متن نهایی دید.»

همچنین این روزنامه نوشته است:« در متن نهایی بر راه‌اندازی اینترنت ملی که نگرانی بسیاری ازجمله کاهش چشمگیر سرعت اینترنت و قطع دسترسی به جامعه آزاد اطلاعاتی را در بر خواهد داشت، تأکید شده است. همچنین نقش نیروهای نظامی هم همچنان پررنگ باقی مانده.

با توجه به این که احمدحسین فلاحی، نماینده همدان و فامنین گفته است طرح صیانت از فضای مجازی، به زودی در هفته آینده تصویب می‌شود، به نظر می رسد که ویرایش نهم بهمن ماه، همان ویرایشی که قرار است به احتمال زیاد به شورای نگهبان برود و در صورت تأیید شورای نگهبان به قانون تبدیل خواهد شد.