دلیل التهاب در بازار فولاد چیست؟

وزارت صمت از دوران وزارت رضا رحمانی در این وزارتخانه رویه‌ای غیر متعارف را پیش گرفته که بر اساس آن معاملات فولاد که در بورس انجام می‌گیرد را باطل اعلام می‌کند که همین باعث سردرگمی خریدار و فروشنده شده است.

بهرام سبحانی مدیرعامل سابق فولاد مبارکه معتقد است با برکناری رحمانی از وزارت صنعت انتظار می‌رود که وزیر یا سرپرست جدید اشتباه رحمانی را تکرار نکرده و دخالت‌های صورت گرفته را جبران کند.

وی می‌گوید: متاسفانه با این اقدامات، در درجه اول یک بی‌اعتمادی به سیستم شفافی که چندین سال است فعالیت می‌کند و باعث شفافیت و عدالت در بازارها شده، ایجاد می‌شود. به هر حال بورس کالا یک مکانیسم برای کشف نرخ در فرآیند عرضه و تقاضا است تا هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده با رضایت و رقابت اقدام به معامله کنند.

پس وقتی این مکانیسم مورد پذیرش همه مسئولان اقتصادی است، اینگونه مداخله‌های وزارت صمت معنا ندارد و مشخص نیست که با چه هدفی انجام می‌گیرد. بدترین کار و شیوه این است که معامله‌ای که در بورس صورت گرفته شده را بدون داشتن استدلال و مبنا باطل کنند.

به گفته وی، گاهی ممکن است معامله‌ای مخدوش باشد یا از سوی خریدار و فروشنده تقلبی صورت بگیرد که ابطال آن منطقی است اما وقتی کالایی مثل فولاد در یک رقابت و با قیمتی پیشنهادی معامله شده است، ابطال آن زیر سوال بردن منطق خریدار و ساز و کار بازار است و وزارت صمت باید در این خصوص توضیح قانع کننده‌ای ارائه کند.

اکنون کلاف سردرگمی ایجاد شده که نه بورس می‌داند چرا این اتفاق افتاده و نه خریدار و فروشنده که این امر ناشی از تک‌روی معاونت معدنی وزارت صمت است.

سبحانی می‌گوید: موضوع بعدی این است که فروشنده، کالایی را تولید کرده و در این فضای خاص که با مشکلات اقتصادی مواجه هستیم و کرونا نیز کشور را فرا گرفته سرمایه خود را به میدان آورده است، به هر حال او توقع دارد که بتواند کالای خود را با نرخ واقعی بفروشد و چرخ کارخانه خود را بچرخاند.

اینگونه رفتارها سیستم کار و فعالیت کارخانه‌ها را نیز مختل می‌کند و مشکلات زیادی ایجاد خواهد کرد. از مراجعی که این تصمیمات را می‌گیرند خواهش می‌کنم بر روی تبعات آن فکر کنند و خیلی شفاف عنوان کنند که به دنبال چه هستند.

چون اگر می‌خواهیم جهش تولید اجرایی شود، با دستور این اتفاق نمی‌افتد بلکه تولیدکننده انگیزه می‌خواهد و اگر نتواند محصولش را با قیمتی مناسب بفروشد تا به‌دست مصرف‌کننده برسد، انگیزه‌ای برای او باقی نمی‌ماند، آن هم در شرایطی که سود قیمت‌های دستوری به جیب مصرف‌کننده نمی‌رود با همه این تفاسیر، احترام به مکانیسم بازار از طریق بورس کالا بهترین عملکرد و خروجی را برای بازار فولاد به همراه خواهد داشت.

به گفته وی، تا اوایل دهه ۸۰ که بورس راه نیفتاده بود، دولت این حق را برای خود قائل بود که توسط ستاد تنظیم بازار نرخ فولاد را تعیین کند. تولیدکننده‌ها هم عموماً دولتی بودند و موظف بودند بر اساس همان نرخ تعیین شده، کالای خود را بفروشد. تعداد تولیدکننده‌ها هم خیلی کم بود و این مقدار تنوعی که اکنون هست نیز وجود نداشت و فقط فولاد مبارکه اصفهان و ذوب آهن اصفهان بودند.

از سال ۸۲ که بورس راه‌اندازی شد تا یکی دو سال پیش، روند کار عادی بود و بورس بر اساس رویه و قواعدی که از طرف شورای‌عالی بورس ابلاغ شده بود کار خود را به درستی انجام می‌داد و تولید‌کننده به راحتی کالای خود را عرضه می‌کرد و خریدار هم بر اساس رقابت و کشف نرخ صورت گرفته خرید خود را انجام می‌داد اما همه چیز را به هم زدند.

البته همیشه هم بر اساس پایه قیمتی که تولیدکننده عنوان می‌کرد فروش صورت نمی‌گرفت و گاهی مجبور می‌شد نرخ را پایین بیاورد اما مکانیسم عرضه و تقاضا کاملا بر بورس حاکم بود و همه هم آن را پذیرفته بودند چون قانونمند بود و هیچکس هم در آن مداخله نمی‌کرد.

اما از حدود یک سال و نیم پیش که بحث التهابات ارزی پیش آمد بارها شاهد دخالت‌های وزارت صمت و تصمیم گیری‌های اشتباه هستیم که اتفاق مثبتی نیست و هیچ یک از فعالان واقعی صنعت از تولیدکننده تا مصرف‌کننده مواد اولیه از این قیمت‌های دستوری منتفع نشده‌اند.

وی در مورد رویکردی که وزارت صنعت باید در این خصوص در پیش گیرد نیز می‌گوید: حداقل وزارت صمت در دوره جدید خود باید عملکردش در مورد دخالت در معاملات بورس را مورد بررسی قرار دهد و بسنجد تا ببینند خروجی این دخالت‌ها چه بوده است.

بالاخره وقتی کاری انجام می‌شود یا در اول بررسی می‌کند که چه نتیجه‌ای دارد و یا در آخر نتیجه آن را تحلیل می‌کند که آیا این روش او را به هدف رسانده یا نه. به نظر من هدف وزارت صمت از این دخالت‌ها مشخص نبود و فقط بازار را دچار التهاب کردند. بازار فولاد از طریق احترام به نظام عرضه و تقاضا در بورس، نیاز به آرامش دارد و باید وزارت صمت در دوره جدید تلاش کند که آرامش را به بازار فولاد و تولید کشور برگرداند.

سبحانی می‌گوید: نتیجه دخالتهای وزارت صنعت را هم اکنون نیز در بازار فولاد می‌توان دید. به نظر من وزیر جدید باید در این مورد تجدید نظر جدی انجام دهد وگرنه عملکرد خود و وزارت صمت را زیر سوال می‌برد. وزیر جدید این فرصت را دارد که اشتباه وزیر قبلی را جبران کند و اکنون فرصت خوبی برای تجدید نظر فراهم شده است.