بازار فولاد پس از عرضه در بورس کالا چگونه است؟

سه شرکت تولیدکننده اسلب در کشور این محصول را در بورس عرضه کردند. فولاد هرمزگان ۸۰ هزار تن، فولاد خوزستان۴۷هزار تن و فولاد مبارکه اصفهان نیز ۴۰ هزار تن اسلب به رینگ بورس کالا آوردند که اگرچه هیچ تقاضایی در زمان مرسوم در تالار برای هیچ کدام از این محصولات به ثبت نرسید، ولی در نهایت خریداران با توجه به فرصت‌های قانونی خرید از بورس، ۳۸هزار و ۵۰۰ تن از کالا را مورد داد و ستد قرار دادند تا آغاز به کار معاملات اسلب در بورس کالا از سر گرفته شود. در این عرضه امکان خرید تنها به شرکت‌های مصرف‌کننده اسلب داده شده بود و این مجموعه‌ها نیز فروش نقدی را که با قیمت پایه ۸ هزار و۵۴۷ تومان به ازای هر کیلوگرم انجام‌دادند.

شرایط واحدهایی که مصرف‌کننده اسلب (تولیدکننده ورق و لوله) هستند با کارخانه‌های مصرف‌کننده شمش (تولیدکننده مقاطع فولادی) متفاوت است. در سال‌های گذشته عمدتا مصرف‌گنندگان اسلب در کشور با مشکل تامین نقدینگی روبه‌رو بودند و به همین علت امکان خرید ماده اولیه واحد تولیدی خود را نداشتند، از همین رو عده‌ای واسطه اسلب را از بورس خریداری کرده و به تولیدکننده تحویل داده و ورق تحویل می‌گرفتند. درحال‌حاضر نیز تعدادی از این تولیدکنندگان با همین مشکلات تامین نقدینگی روبه‌رو هستند و حتی نبود تقاضا برای خرید نقدی اسلب کاملا قابل پیش‌بینی بود اگرچه باز هم شاهد داد و ستد این کالا در بورس بودیم که ظرفیت جدیدی برای تغییر فاز این بازار به شمار می‌رود.

برخلاف اسلب رینگ معاملاتی شمش با استقبال خوبی روبه‌رو شد. درحالی که قیمت پایه برای این محصول ۶ هزار و ۷۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم بود، شمش با قیمت ۷۷۰۰ تا ۸۳۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم معامله شد. معامله شمش در این رنج قیمتی سیگنالی منفی برای بازار آزاد مقاطع طویل فولادی بود و توانست رکود یا دقیق‌تر افت هرچه بیشتر قیمت‌ها را به این بازار دعوت کند. باتوجه به نرخ شمش در رینگ معاملاتی بورس، میلگرد بیش از ۹ هزار و ۵۰۰ تومان دیگر برای خریدار مقرون به صرفه نیست و خریداران در انتظار کاهش بیشتر نرخ در این بازار هستند.

 بازگشت اسلب به بورس کالا

معاملات اسلب از سال ۹۷ به خارج از بوشرس کالا انتقال پیدا کرد اگرچه در نهایت از این التهابات قیمتی پیشین در امان نماند، کمبود عرضه در بازار اسلب نتیجه خود را در بازار ورق نیز نمایان کرده بود و بازار آزاد این محصول در ماه‌های اخیر شاهد رشد بی‌سابقه قیمتی بود اگرچه شرایط هم‌اکنون مستعد تغییر است. حال ستاد تنظیم بازار برای کنترل این بازار به تعیین کف عرضه برای تولیدکنندگان اسلب کشور و الزام به معامله در رینگ معاملاتی بورس کالا و در ادامه الزام عرضه ورق تولیدی در بورس کالا به‌صورت جدی متمایل شده است. «دنیای اقتصاد» برای بررسی دلایل التهاب در بازار اسلب و ورق و میزان اثربخشی این پیشنهاد گفت‌وگویی با امین ابراهیمی مدیرعامل شرکت فولاد اکسین خوزستان داشت. وی معتقد است مشکل اسلب در بازار از سیاست‌های تحمیلی بر چند فولادساز بزرگ برای جبران کمبود عرضه شمش سایر فولادسازان ناشی می‌شود و اگر این سیاست اصلاح شود، خود به خود بر میزان عرضه این شرکت‌ها افزوده می‌شود. البته شرایط در بازار ورق کمی پیچیده‌تر است و نمی‌توان این بازار را که این روزها با کسری عرضه قابل‌توجهی روبه‌رو شده به راحتی آرام کرد.

 تولید و تقاضای اسلب

ابراهیمی درخصوص وضعیت و میزان تولید اسلب و میزان تقاضا برای آن در کشور عنوان کرد: میزان اسلب تولیدی کشور که توسط تولیدکنندگان این محصول در داخل مجموعه به مصرف نمی‌رسد و وارد بازار می‌شود سالانه حدود ۵/ ۲ تا ۳ میلیون تن است. این میزان اسلب متناسب با میزان تولید واحدهای موجود نوردی کشور در سال‌های گذشته بوده و از همین رو مشکل اساسی در این بازار وجود نداشته است. اسلب توسط سه شرکت بزرگ فولادی کشور (فولاد مبارکه اصفهان، فولاد خوزستان و فولاد هرمزگان) تولید می‌شود و تعداد متقاضیان محدودی نیز دارد. مطابق نامه ستاد تنظیم بازار تنها هشت شرکت در کشور خریدار اسلب هستند که البته سه شرکت ظرفیت اسمی قابل توجهی داشته و مابقی مصرف محدودی دارند. محدودیت تولیدکننده و مصرف‌کننده در این بازار باعث شده بود که معاملات اسلب از رینگ معاملاتی بورس کالا خارج شده و میان خریدار و فروشنده به‌طور مستقیم صورت گیرد، البته مبنای قیمتی براساس نرخ شمش در معاملات بورس کالا به‌اضافه ۵ درصد بود.

تا پیش از این نیز در اغلب مواقع شرکت‌ها در حد توان نیاز واحدهای مصرف‌کننده را برطرف می‌کردند. وی درخصوص ضرورت وضع مصوبه الزام عرضه اسلب و در ادامه معاملات ورق تولیدی در بورس کالا گفت: از ابتدای امسال عرضه و تقاضا در بازار ورق کشور برهم ریخت، در سال‌های گذشته ایران حدود ۴ میلیون تن واردات ورق فولادی داشت که در چهار ماه ابتدایی امسال میزان واردات در این زمینه به‌شدت کاهش پیدا کرده و حتی به صفر رسیده است. همین موضوع کمبودی قابل توجه در بازار ورق کشور به‌وجود آورده که نتیجه آن رشد سرسام‌آور قیمت انواع ورق بوده است. درحالی که واردات ورق کشور تقریبا قطع شده، از میزان عرضه داخلی ورق نیز کاسته شده و همین موضوع بر التهابات این بازار دامن زده است. از همین رو ستاد تنظیم بازار که مشکل این بازار را در عدم عرضه اسلب دیده بخشنامه الزام عرضه این محصول و در ادامه عرضه ورق فولاد در رینگ معاملاتی بورس کالا را به تصویب رسانده است تا شاید به این ترتیب بتواند از التهاب در این بازار بکاهد.

وی در ادامه افزود: به‌عنوان یک نمونه مشخص؛ فولاد اکسین خوزستان سال گذشته بالغ بر ۷۰۰ هزار تن ورق به بازار عرضه کرد، اما امسال بخش عمده ظرفیت این شرکت به تولید ورق‌های خاص مصرفی در صنعت نفت و گاز اختصاص داده شده که به‌صورت پروژه‌ای برای شرکت ملی نفت نیز تولید می‌شود. با شدت گرفتن تحریم شرکت ملی نفت برای تامین ورق به سراغ فولاد اکسین خوزستان آمد و طبق قرارداد منعقد شده میان دو شرکت ۸۰ درصد ظرفیت شرکت به تامین ورق مورد نیاز این صنعت اختصاص داده شده که اسلب مورد نیاز نیز به‌صورت خاص خریداری می‌شود. اگرچه این موضوع مشکل صنعت نفت را برطرف کرد اما به کسری در بازار داخل نیز منجر شد. مابقی ورق تولید شرکت فولاد اکسین خوزستان نیز طبق حکم دادگاه به‌صورت ماهانه به ‌ازای طلب مشتریانی که از سال ۹۴ طلبکار ورق هستند داده می‌شود و بنابراین فولاد اکسین دیگر محصولی در بازار عرضه نمی‌کند. در این میان یکی دیگر از تولیدکنندگان ورق فولادی نیز به‌دلیل عدم تامین اسلب درحال‌حاضر ۵۰ درصد میزان تولید سال قبل محصول تولید و به بازار عرضه می‌کند و همین موضوع بر کمبود این بازار افزوده است.

در این شرایط ستاد تنظیم بازار به سراغ الزام عرضه در رینگ معاملاتی بورس کالا رفته تا شاید بتواند این بازار را از این مسیر کنترل کند. ابراهیمی معتقد است: درصورت الزام به عرضه شرکت‌ها محصول خود را به رینگ معاملاتی بورس کالا می‌آورند اما توجه کنید که باتوجه به شرایط تولید فولاد اکسین این آمدن به بورس تاثیری در بازار ندارد. در زمینه محصولات سایر واحدهای نوردی که به دلیل نبود اسلب با کمبود مواد اولیه روبه‌رو هستند گره مشکل در جای دیگری است. وی در پایان این گفت‌وگو عنوان کرد: بازار شمش نیز این روزها با التهاب روبه‌رو است، واحدهای کوچک فولادی از عرضه این محصول در بورس کالا سرباز می‌زنند و مسوولان بر چند شرکت بزرگ فولادی برای افزایش عرضه فشار وارد می‌کنند.

افزایش کف عرضه شرکت‌های بزرگ فولادی این مجموعه‌ها را در اجرایی شدن برنامه‌های صادراتی دچار مشکل می‌کند، از همین رو این شرکت‌ها برای تحقق درآمد صادراتی به افزایش صادرات اسلب رو می‌آورند. بنابراین سرمنشأ تمامی این مشکلات سیاست‌گذاری نادرست است، اگر سیاست‌گذاری کلان در زمینه کف عرضه اصلاح شده و بازار شمش از طریق عرضه توسط فولادسازان کوچک تامین شود، به‌صورت منطقی از میزان صادرات اسلب کاسته خواهد شد و بازار داخلی این محصول به تعادل می‌رسد.