چالش اصلی صنایع فولاد چیست؟
بنا به گفته کارشناسان و فعالان صنعت فولاد دیر یا زود ذخیره معادن کشور به اتمام خواهد رسید و ما مجبور به واردات بخش زیادی از مواد اولیه فولاد از کشورهای دیگر خواهیم بود.براین اساس نیازمند تدابیری کارآمد برای شناسایی راه‌کارها و گزینه‌های جایگزین برای ادامه این مسیر هستیم.
تأمین مواد اولیه برای فولادسازان در حالی به دغدغه‌ای بزرگ تبدیل‌شده است که بر اساس آمارهای جهانی، ایران ۷ درصد از ذخایر معدنی دنیا را به خود اختصاص داده است و وجود ۸ معدن بزرگ در سطح کلاس جهانی، خود دلیلی بر این مدعاست.
از سوی دیگر ازآنجایی‌که کمربند کوه‌زایی پسین از کشور ما عبور کرده است، می‌توان گفت ایران کشوری با ظرفیت بسیار بالا در حوزه ذخایر معدنی است. زیرا هر کشوری که روی این کمربند قرار دارد، دارای ظرفیت‌های معدنی فلزی و حتی غیرفلزی بالایی است.
وجود معادن فلزی غنی همچون گل‌‌گهر، انگوران، سنگان، مهدی‌آباد، چادرملو، سرچشمه و سنگان، نشان‌دهنده غنی بودن ایران در حوزه کانی‌های فلزی است. اما با دارا بودن همه ذخایر معدنی پرارزش در این کشور، از چند سال گذشته هشدارهای زیادی از سوی بیشتر مسئولان و مدیران شرکت‌های مرتبط با حوزه زنجیره فولاد نسبت به کمبود مواد اولیه فولاد به‌ویژه سنگ‌آهن شنیده می‌شد و اکنون این هشدارها در حال تبدیل به واقعیت است.
به‌طوری‌که درحال‌حاضر تعدادی از کارخانه‌ها بزرگ کشور به دلیل کمبود مواد اولیه، درحال تولید با ظرفیت پایین‌تر از حد نامی خود هستند که رفع این موضوع باید هر چه زودتر در دستور‌کار تصمیم‌گیرندگان قرار گیرد.
چه‌بسا نیازمند اندیشیدن تدابیری سیاستمدارانه است و تحقق آنها نیز برنامه‌ریزی‌های مدبرانه‌ای را می‌طلبد.
چرخش فولادی‌ها
کاملا واضح است مواد اولیه، نخستین و مهم‌ترین عامل برای چرخش یک واحد صنعتی به شمار می‌رود موضوعی که می‌تواند حیات یک صنعت، کارخانه و واحدهای تولیدی را تهدید کند. از طرفی هم ضرورت گردش صنایع کشور به‌ویژه فولادی برای جبران خلا درآمدهای نفتی بسیار محسوس شده است.
صنعتی که پیش‌بینی‌شده تا سال ۱۴۰۴ به تولید ۵۵میلیون تن فولاد دست پیدا کند و حدود ۲۰– ۳۰میلیون تن از این تولید راهی بازارهای صادراتی شود.
اما مشکلی که دراین‌بین وجود دارد تامین مواد اولیه است که امروز اصلی‌ترین دغدغه صنعت فولاد به شمار می‌رود، چالشی که تولیدکننده بزرگی همچون فولاد مبارکه هم از آن مستثنا نیست. به طوری‌که عزیزاله عصاری مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات عنوان کرد: درست است که فولاد مبارکه با کمبود مواد اولیه مواجه است اما از دست معادن بزرگ تأمین‌کننده سنگ‌آهن کاری برنمیآید و انجام این مهم در چارچوب سیاست‌گذاری‌های حاکمیتی قرار دارد.
این مسئول اظهار کرد: فولاد مبارکه اصفهان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد کشور است و بیش از ۵۰ درصد تولید فولاد کشور را برعهده دارد و طبیعتا مصرف مواد اولیه آن‌هم بالاست.
براین اساس شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ «و معادن» برای تأمین مواد اولیه فولادسازان در چارچوب سیاست‌گذاری وزارت صنعت، معدن و تجارت عمل می‌کند، وزارت صمت تلاش می‌کند سهمیه‌بندی را طوری مدیریت کند که تمام واحدهای فولادی کشور ازنظر خوراک تأمین شود تا مشکلی برای تولید فولاد واحدها پیش نیاید و شاهد تعطیلی و بیکاری نباشیم.
هرچند به گفته مدیران آن امسال کمی وضعیت بهتر شده است اما همچنان این نگرانی وجود دارد که کمبود مواد اولیه می‌تواند خط تولید این مجموعه صنعتی را با مشکل همراه سازد.
شرکتی که سال جهش تولید را با جهش تولید آغاز کرد و باوجود محدودیت‌های موجود در تأمین مواد اولیه از ظرفیت‌های تولید خود به بهترین نحو ممکن در سال۱۳۹۹ استفاده کرده است.
برنامه فولاد مبارکه برای تامین مواد اولیه
حمیدرضا عظیمیان، مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان در رابطه با کمبود مواد اولیه به ایراسین گفت: مشکل تأمین مواد اولیه از زمانی شروع شد که پای معدنی‌ها به حوزه فولاد باز شد. متاسفانه با وارد شدن بخش معدن به فولادسازی، مشکلاتی در زنجیره تکمیل مواد معدنی فولادسازها به وجود آمد و این دلیل فولاد مبارکه به سمت تامین مواد اولیه در بخش معدن حرکت کرد.وی افزود: این اتفاق به‌تدریج کمبود مواد اولیه را برای صنایع فولادی به وجود آورد.تا جایی که تامین مواد اولیه برای فولاد مبارکه به یکی از چالش‌های مهم برای این شرکت تبدیل‌شده است و البته برای رفع این معضل اقداماتی را انجام داده‌ایم.
این مسئول بیان می‌کند: از پیگیری در وزارت صنعت، معدن و تجارت گرفته تا سرمایه‌گذاری در منطقه سنگان و همچنین شروع فعالیت‌های اکتشافی و همکاری با معادن کوچک از برنامه‌های مبارکه برای تأمین ماده اولیه است. وی توضیح می‌دهد: فولاد مبارکه در زمان کمبود الکترود گرافیتی، که یکی از کالاهای استراتژیک صنایع فولادی است با تمهیداتی که از سوی ارگان‌هایی مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام گرفت توانست کمبود الکترود گرافیکی را به‌گونه‌ای مدیریت کند که امروز با مشکل روبه‌رو نشویم.
اما آنچه درشرایط فعلی همچنان بر‌سر جای خود است مشکل کمبود مواد اولیه است. این مسئول تصریح می‌کند: این در حالی است که در این چند سال اخیر فولاد مبارکه برای توسعه سبد محصولات خود و امکان به‌دست آوردن بازارهای صادراتی بیشتر سرمایه‌گذاری بسیاری انجام داده است. و اگر دپوی مواد اولیه این مجموعه کمتر از میزان موردنیاز باشد، خط تولید با مشکل همراه می‌شود و اهداف تولیدی شرکت به تحقق نخواهد رسید که پیامد آن هدر رفت هزینه‌های بسیاری خواهد بود.جدای از اینکه بر فعالیت نیروهای انسانی تأثیرگذار است. عظیمیان خاطرنشان می‌کند: اگرچه در سال گذشته با وجود تدابیری و برنامه‌ریزی‌هایی توانستیم از موج منفی کاهش تولید عبور کنیم اما آنچه قابل‌تأمل است آنکه اگر مواد اولیه به‌موقع و به میزان کافی تأمین نشود، احتمال اینکه آثار آن به طور مستقیم در بازار و کمبود عرضه و قیمت مشاهده شود وجود دارد.
تدابیری برای جبران کمبود مواد اولیه فولادی‌ها
اما بحث مهمی که در این زمینه وجود دارد آنکه باوجود تحریم‌ها و دیگر مشکلات گفته شده از سوی مسئولان، چه راهکارهایی برای تأمین مواد اولیه صنایع فولادی وجود دارد؟
گفتنی است که در دهه آینده باوجود افزایش تقاضا برای محصولات فولادی و ریخته‌گری، توسعه راهبردی صنایع تولیدکننده مواد اولیه برپایه مدیریت استراتژیک و مدیریت بازار ضروری است و قطعا کوتاهی در این زمینه خسارات جبران‌ناپذیری بر صنعت فولاد و ریخته گری تحمیل خواهد کرد. از سویی هم تقاضا برای مواد اولیه در بازارهای آسیایی به خصوص کشورهای حوزه خلیج‌فارس به‌شدت رو به افزایش است. به همین منظور و جهت پاسخگویی به تقاضاهای بیش از ظرفیت تولید داخلی لازم است تا چاره‌ای اندیشیده شود. به عقیده بیشتر تحلیل گران منطقه‌ای در سال‌های آینده صادرات مواد اولیه فروآلیاژی و ریخته‌گری از کشورهای چین و هند به مقصد کشورهای خاورمیانه کاهش چشمگیری خواهد داشت و حتی موجب خواهد شد برخی از ظرفیت‌ها و تناژهای مورد قرارداد از قبل به این مناطق ارسال نشود.
انتقال این بحران به بازار داخلی ایران ممکن است موجب بی‌ثباتی بیشتر در برنامه‌های توسعه شرکت‌های بزرگ فولادسازی و ریخته‌گری شود و رقابت‌پذیری محصولات نهایی این شرکت‌ها را در بازار داخلی و بین‌المللی به حداقل ممکن کاهش خواهد داد. سعید رازی، کارشناس صنایع در رابطه با راهکارهای خروج از این دغدغه به ایراسین می‌گوید: نخستین گام برای رفع معضل کمبود مواد اولیه بها دادن به بخش خصوصی کشور است این بخش با بومی‌سازی فناوری تولید و دارا بودن ظرفیت مناسب و ظرفیت بالا، می‌تواند سهم بزرگی در حل مشکلات پیشرو در جهت تأمین مواد اولیه موردنیاز کشور داشته باشد و حتی با انجام حمایت‌های لازم از خصوصی‌ها، می‌توانند تا سال ۱۴۰۴ بخش زیادی از مواد اولیه موردنیاز صنعت فولاد و ریخته‌گری را تولید و در بازار داخلی عرضه کنند.
وی می‌افزاید: مورد قابل توجه دیگر استفده از راهکارهای صحیح برای واردات مواد اولیه است به‌هرحال درزمانی ذخایر معدنی ما هم تمام می‌شود و مجبور به واردات مواد اولیه خواهیم بود بنابراین لازم است موانع را برطرف کنیم. که به نظر می‌رسد فقدان زیرساخت‌های حمل محصولات زنجیره فولاد از مهم‌ترین این موانع است. در شرایطی که بخش بزرگی از حمل‌ونقل سنگ‌آهن در دیگر کشورها از سوی کشتی‌ها و واگن‌های قطار انجام می‌گیرد اما بنادر کشور ما درحال‌حاضر قابلیت پهلوگیری کشتی‌ها با ظرفیت ۵۰۰ هزارتن را ندارند و از سوی دیگر ناوگان حمل ریلی ما نیز دارای ظرفیت پایین است که باید هر چه سریع‌تر در زمینه بهبود چنین زیر ساخت هایی، اقدام کرد. این کارشناس تصریح می‌کند: اکتشاف مورد دیگری است که باوجود قابلیت‌های کشورمان درزمینه، معادن باید به آن توجه کرد. به گفته رازی بنا بر آمار موجود فقط عددی حدود ۱۰ درصد از مساحت کشور اکتشاف شده است که بخش بزرگی از این اکتشافات نیز مربوط به دهه‌های ۴۰تا ۵۰ شمسی است در صورتی که در کشورهای پیشرفته بودجه زیادی اختصاص به اکتشافات داده می‌شود اما ایران با وجود معادن نهفته فراوانی که دارد بودجه‌ای‌ای برای اکتشاف آنها در نظر گرفته نمی‌شود.
وی یاد آور شد: با توجه به عدم حمایت‌های لازم در این زمینه باید از سوی بخش خصوص سرمایه‌گذارانی برای چنین اکتشافاتی پای پیش گذارند. ضمن آنکه جذب سرمایه‌گذار خارجی نیز در پیشروی این مسیر بسیار کارآمد است و البته این مهم در صورتی تحقق می‌یابد که سرمایه‌گذار خارجی احساس امنیت برای سرمایه خود داشته باشد.
ارسال نظر