نقاط قوت و ضعف تنظیم بازار ورق گرم فولادی

شورای رقابت در جلسه ۴۳۱ خود، دستورالعمل تنظیم بازار ورق گرم فولادی با ضخامت کمتر از ۵ میلی‌متر را به تصویب رساند و این دستورالعمل ابلاغ شده است. این دستورالعمل حاوی نکات مهم و همچنین نقاط قوت و ضعفی است.

 نخستین نکته مهم این است که این دستورالعمل تنها مربوط به ورق گرم فولادی با ضخامت کمتر از ۵ میلی‌متر است و تنها در تنظیم بازار ورق گرم با ضخامت پایین، نافذ خواهد بود. شورای رقابت، بازار ورق‌های گرم فولادی با ضخامت پایین را بازاری با درجه بالای تمرکز و انحصار تشخیص داده و به این دلیل برای این بازار، دستورالعمل مصوب کرده است.

 دستورالعمل شورای رقابت بنا بر قوانین کشور بر دستورالعمل‌های ستاد تنظیم بازار اولویت دارد و بنابراین، دستورالعمل جدید در مورد تنظیم بازار ورق گرم فولادی، قانونی است و باید مبنای معاملات ورق گرم فولادی در بورس کالا قرار گیرد.

 نخستین نکته مثبت دستورالعمل شورای تنظیم بازار این است که قیمت پایه عرضه ورق گرم در بورس کالا را معادل ۱۰۰ درصد قیمت جهانی با احتساب نرخ ارز حواله‌ای درنظر گرفته است. ستاد تنظیم بازار قیمت پایه را بر اساس ۹۵ درصد قیمت جهانی درنظر گرفته بود و از این حیث مصوبه شورای رقابت، بر مصوبات ستاد تنظیم بازار، برتری دارد. تعیین قیمت پایه بر اساس قیمت جهانی باعث از بین رفتن رانت در معاملات بورس کالا و شکل‌گیری قیمت‌های واقعی خواهد شد.

 نکته مثبت دیگر این‌که طبق دستورالعمل شورای رقابت، قیمت معامله در بورس کالا بدون محدودیت رقابت انجام می‌شود و در واقع سقف رقابت آزاد است. در دستورالعمل‌های ستاد تنظیم بازار، سقف رقابت محدود بود که این امر به سرکوب قیمت‌ها و ایجاد شکاف قیمتی در بورس کالا و بازار آزاد منجر می‌شد. آزاد بودن سقف رقابت در معاملات ورق فولادی می‌تواند به ایجاد ثبات در بازار این محصول فولادی کمک کند و باعث از بین رفتن رانت‌جویی و تقاضاهای سوداگرانه شود.

 و اما نقطه ضعف دستورالعمل شورای رقابت؛ طبق دستورالعمل شورای رقابت، هر یک از واحدهای تولیدی ورق گرم فولادی مجازند حداکثر تا ۴۰ درصد از میزان عرضه محصولات فولادی خود را به صورت «عرضه اختصاصی» عرضه کرده و مابقی محصول را باید به صورت کامل در تالار اصلی بورس کالا عرضه کنند. کاهش سهم عرضه اختصاصی می‌تواند تأمین مواد مصرف‌کنندگان ورق فولادی را با مشکل مواجه کند. مصرف‌کنندگان اصلی ورق ترجیح می‌دهند مواد اولیه خود را از طریق عرضه اختصاصی و خارج از تالار اصلی بورس کالا دریافت کنند و از طریق عرضه اختصاصی، آنها بهتر و راحت‌تر می‌توانند برای تولید خود برنامه‌ریزی کنند. به نظر می‌رسد این جنبه از دستورالعمل شورای رقابت نیاز به بازنگری دارد تا واحدهای پایین‌دستی بتوانند در سال جهش تولید با ظرفیت بالاتری به تولید خود ادامه دهند و نسبت به تأمین مواد اولیه خود نگرانی نداشته باشند.

دیگر نکات مهم دستورالعمل شورای رقابت

طبق دستورالعمل شورای رقابت، واحدهای تولیدی ورق گرم با ضخامت پایین جهت فروش در داخل کشور ملزم هستند تمامی محصولات گرم فولادی خود را در بورس کالا عرضه کنند. سهمیه خریداران محصولات گرم فولادی نیز براساس سامانه بهین یاب وزارت صنعت، معدن و تجارت تعیین می‌شود.

همچنین کارگروهی متشکل از نمایندگان تام الاختیار مرکز ملی رقابت، وزارت صنعت، معدن و تجارت، انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، فولاد مبارکه اصفهان، فولاد گیلان، نورد و لوله اهواز، سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی، انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی، انجمن تولیدکنندگان خودرو و بورس کالای ایران، در مرکز ملی رقابت تشکیل خواهد شد و ضمن نظارت بر حسن اجرای این دستورالعمل، نسبت به رصد بازار اقدام و به صورت دوره‌ای هر سه ماه یکبار گزارش آن را به شورای رقابت ارائه خواهد کرد.