فولاد ایران در چشم‌انداز افق ۱۴۰۴ چگونه است؟

استان هرمزگان یکی از استان‌های صاحب این صنعت استراتژیک است که توانسته با توجه به پتانسیل‌های فراوانی که دارد به یکی از قطب‌های مهم تولید و صادرات فولاد کشور تبدیل شود، این استان همچنین در تکمیل زنجیره تولید فولاد نیز نقش مهمی دارد و توانسته جایگاه مناسبی برای خود دست و پا کند.

از این رو برای بررسی روند تولید فولاد در کشور، تشریح آینده فولاد و رسیدن به چشم انداز افق 1404 که قرار بود مطابق آن صنعت فولاد کشور به تولید 55 میلیون تن برسد و براساس آن حتی منطقه ویژه معدنی و فولادی تأسیس شد تا صادرات و واردات این نوع مواد و محصولات به خوبی انجام شود و از سویی اما آمارها نشان می‌دهند که برخی مشکلات در این زمینه وجود دارد به سراغ یک کارشناس اقتصادی در حوزه تولید فولاد رفتیم تا با وی در این زمینه گفت‌وگو انجام دهیم و در سلسله گزارشاتی به مقوله مهم تولید فولاد در کشور بپردازیم.

امیر حسین کاوه؛ یک کارشناس خبره در حوزه صنایع فولادی و عضو اتاق بازرگانی ایران است که تجربه فراوانی در زمینه تولیدات مرتبط با صنعت فولاد کشور دارد و از این رو دارای کارنامه قابل قبولی در این صنعت نیز هست.

در پاسخ به این سوال که آیا صنعت فولاد ایران براساس سند چشم انداز 1404 حرکت کرده است و به برنامه‌ می‌رسیم؟  اظهار داشت: صنعت فولاد کشور در سال‌های اخیر روند رو به رشدی را در بخش بالادست و میانی زنجیره داشته است اما در هرحال به رغم تمامی تلاش‌های صورت گرفته به‌علت نبود و یا عدم اجرای مستمر برنامه‌های تدوین شده، به نظر می‌رسد برای تحقق 55 میلیون تن فولاد در افق 1404 با کمبودهایی روبرو هستیم که نیاز به سرمایه گذاری بالایی دارد.

وی افزود: همانگونه که اشاره شد، طبق آخرین گزارش مشاوران طرح جامعه فولاد برای نیل به این هدف نیاز به سرمایه گذاری 14 میلیارد دلاری در بخش بالادست زنجیره فولاد وجود دارد که شامل سنگ آهن، گندله، حوزه آهن اسفنجی، فولاد سازی و خصوصا مباحث زیرساختی مانند حمل و نقل ریلی، آب، برق، گاز و تجهیزات معدنی می‌باشد.

این کارشناس صنعت فولاد گفت: البته مسائلی همچون جانمایی‌های نادرست و ایجاد کارخانجات فولاد در مناطق خشک و مرکزی کشور، چالش تامین آب مورد نیاز، بروز نبودن برخی ماشین آلات حوزه‌های تولیدی، بالا بودن هزینه‌های تعمیرات و …از دیگر چالش‌های این بخش می‌باشد.

وی ادامه داد: مشخصا در خصوص سنگ آهن نیز در افق 1404 و تحقق 55 میلیون تن فولاد، نیاز به حدود 160 میلیون تن سنگ آهن است که هم‌اکنون در حدود 90 میلیون تن تولید وجود دارد و با در نظر گرفتن طرح‌های تولیدی آتی، بر طبق نظر کارشناسان بیش از 30 میلیون تن کسری کماکان در این خصوص وجود خواهد داشت و این موضوع قطعا با توجه به برخورداری از ذخایر مناسب کشور، نیاز به اکتشافات جدید و سرمایه گذاری مناسب را می‌طلبد و به نظر می‌رسد با اجرای موارد فوق نیازی به واردات سنگ آهن نخواهد بود.

این عضو اتاق بازرگانی ایران همچنین به  مشکل حمل و نقل در بخش فولاد و تاثیرگذاری آن در دستیابی به اهداف تعیین شده تأکید کرد و گفت: در این بخش دو موضوعی که اهمیت دارد ابتدا هزینه حمل و نقل مواد اولیه تولید فولاد به فولادسازها و پس از آن به صنایع پایین دستی می‌باشد که قطعا با رشد قیمتی سوخت مصرفی از طریق حمل و نقل جاده‌ای، در هزینه‌های تمام شده تولیدات، اثرات خود را بجای می‌گذارد که می‌بایست توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل ملی در بخش ریلی با رشد بیشتری مواجه باشد.

وی افزود: مورد بعد نیز معطل ماندن بارهای صادراتی صنایع پایین دستی در گمرکات مرزی به‌دلایل بخش نامه‌های خلق الساعه و یا زمان بر بودن انجام امور گمرکی در شرایط پاندمی کرونا است که  در نهایت به رشد هزینه‌های تولید می‌انجامد که می‌بایست از تصویب چنین دستور العمل‌ها و بخش‌نامه‌هایی جلوگیری شده و پروتکل‌های همکاری‌های مشترک در شرایط کنونی کرونا با بازارهای هدف تدوین و به‌سرعت اجرایی شوند.

کاوه معتقد است اکنون در برخی موارد شاهد عدم شکل‌گیری و توسعه صنایع مادر و صنایع پایین دستی متناسب با یکدیگر هستیم و به همین دلیل مشکلاتی در این زمینه دیده می‌شود. بنابراین برای توسعه صنایع مادر نیازمند بهره‌مندی از یک برنامه منسجم عملیاتی و واقع‌گرایانه‌ هستیم که در دوره زمانی بلند مدت بدون تغییرات مرتبط در دولت‌ها، می‌بایست به‌عنوان یک اصل بنیادین اقتصادی و نه صرفا سیاسی مد نظر قرار گیرد.

عضو اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: در کشور ما در حوزه صنایعی چون نفت، گاز، فولاد و … اتفاقات مثبت و خوبی طی چند دهه اخیر رخ داده است اما شاید در مسیر اجرا این روند با توقف‌هایی بدلایل مختلف روبرو شده است و صنعت فولاد از این قاعده مستثنی نیست.