ارائه ۸۲ راهکار برای احیای معادن کوچک و متوسط کشور

طرح پژوهشی انجام شده در زمینه احیای معادن کوچک و متوسط با مشارکت شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و گروه مهندسی معدن دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین صورت گرفته و در آن به ۷ چالش عمده در این بخش اشاره شده است.

از جمله این چالش ها، “نبود پشتیبانی فنی و ارائه تضمین مناسب برای دریافت تسهیلات”، “تجهیز و تامین ماشین‌آلات مورد نیاز استخراج و فرآوری”، “عدم شناسایی سرمایه‌گذار مناسب و نبود سازوکار تعاملی مناسب بین سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر” و “نبود بانک اطلاعاتی جامع و کامل معادن کوچک” است.

همچنین، “نبود تمایز بین قوانین معادن کوچک و معادن بزرگ مقیاس”، “نبود ارتباط و پشتیبانی امکانات و زیرساخت ها توسط معادن بزرگ مقیاس” و “تعدد سیاست گذاران و ناهماهنگی بین دستگاه های اجرایی و صدور بخشنامه های متعدد و بعضا متناقض”، از دیگر چالش های اصلی پیش‌روی احیای معادن کوچک در طرح پژوهشی مذکور نام ‌برده شده است.

در بخش دیگری از این مطالعه، از مشکلات مدیریتی این بخش نظیر نامشخص بودن ساختار سازمانی و جایگاه یک مجموعه به عنوان متولی مدیریت معادن کوچک و تفسیرهای متفاوت از قوانین در سازمان‌های درگیر معادن به عنوان موانع اصلی پیش روی احیای معادن کوچک مطرح شده است.

تعدای از راهکارهای پیشنهادی

این طرح پژوهشی، راهکارهایی همچون “ایجاد صندوق حمایت از توسعه معادن کوچک با شرایط وام دهی مناسب و پذیرش اوراق بهادار معدنی به عنوان وثیقه اخذ تسهیلات”، “الزام به استانداردسازی فعالیت ها و ارزیابی ها در معادن کوچک منطبق بر استانداردهای جهانی جهت جذب سرمایه‌گذاری خارجی” و “نحوه حمایت مجموعه های بزرگ معدنی از معادن کوچک”، را برای احیای معادن کوچک و متوسط کشور پیشنهاد داده است.

از دیگر راهکارها، “تسریع در حل و فصل موضوعات اداری و قانونی معادن کوچک در قالب کارگروه رفع موانع تولید و شورای معادن با رویکرد رشد تولیدات معادن کوچک”، “طراحی و اجرای بانک اطلاعاتی معادن ASM کشور”، “ایجاد گروه سیاستگذاری و نظارت بر امور معادن کوچک مقیاس در ساختار دفتر نظارت بر امور معدنی”، “ایجاد دفتر حمایت و توسعه معادن کوچک در ساختار ایمیدرو” و “برنامه حمایت از تشکیل کنسرسیوم معادن ASM “ است.

مدل های سرمایه گذاری پیشنهادی

در بخش دیگری از این طرح پژوهشی تعدادی مدل مشارکت عمومی- خصوصی در حوزه فرآوری سیار و نیز توسعه بهره برداری معادن کوچک مشتمل بر مدل های تغییریافته B.O.T، B.O.O، امتیازی، مشارکت در سرمایه‌گذاری و مدل بیع متقابل برای تسهیل فرآیند جذب سرمایه‌گذاری در معادن کوچک را به عنوان مدل‌های قراردادی برای احیای معادن کوچک و متوسط عنوان شده است.

بنا بر نتیجه‌گیری صورت گرفته، یکی از موثرترین و مهمترین خروجی‌های این تحقیق، نیاز به کوچینگ (رهبری و مربیگری کسب و کار) واحدهای نوپا و مجموعه‌های دارنده مجوز معادن کوچک برای هدایت، اطلاع رسانی و شفاف سازی فرآیندهای اجرایی در معدنکاری کوچک مقیاس از ابتدای فرآیند تا اتصال به پایان زنجیره تولید و ارزش مواد معدنی و محصولات نهایی است.

شناسایی موانع و یافتن راهکارها؛ هدف اصلی طرح پژوهشی

رضا شکورشهابی، عضو هیات علمی گروه مهندسی معدن دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) و مجری طرح درباره دستاورده‌های طرح گفت: از مهمترین اهداف طرح، شناسایی موانع اصلی بهره برداری از ذخایر کوچک معدنی کشور و راهکارهای افزایش نقش تولیدات ذخایر کوچک در توسعه بخش معدن و صنایع معدنی اشاره کرد.

او افزود: تحلیل موانع و راهکارهای بازگرداندن معادن غیرفعال به چرخه تولید، امکان پذیری فنی و اقتصادی توسعه فرآوری موبایل مواد معدنی برای توسعه بهره برداری معادن کوچک و در نهایت مشخص شدن ماموریت ها و برنامه های کلی تفکیکی وزارت صنعت، معدن و تجارت، ایمیدرو، ایمپاسکو، صندوق بیمه، تشکل‌ها و شرکت های بزرگ معدنی برای حمایت ساختاری از برنامه توسعه و فعال سازی معادن کوچک مقیاس از دیگر اهداف این طرح بوده است.

اجرای طرح پژوهشی طی ۸ ماه

شکورشهابی گفت: بر اساس مطالعات طرح از اردیبهشت ۹۹ تا آخر آذر ۹۹ به مدت ۸ ماه و در ۵ فاز کلی شامل تحلیل وضعیت معادن کوچک و فرآوری موبایل در دنیا، عارضه‌یابی بهره‌برداری از معادن کوچک و غیرفعال ایران، بررسی تجربیات مدیریت کلان معادن کوچک مقیاس در ایران، مطالعات میدانی امکان توسعه فرآوری موبایل در جهت فعال سازی ذخایر کوچک کشور و در نهایت تدوین رویکردهای کلی فعال‌سازی معادن کوچک و غیرفعال کشور) انجام گرفت.

او افزود: بنا بر اطلاعات به دست آمده، از جمله خروجی‌های فاز نخست طرح می‌توان به پیشنهاد طبقه‌بندی معادن کوچک مقیاس، تحلیل چالش‌ها و فرصت‌های معادن کوچک مقیاس در دنیا، تحلیل راهبرد و رویکردهای توسعه معادن کوچک مقیاس در سطح بین‌المللی، راهبردهای دستیابی به توسعه پایدار در حوزه معادن کوچک مقیاسASM، تحلیل فناوری‌های فرآوری سیار مواد معدنی اشاره کرد.

مجری این طرح پژوهشی گفت: از سویی در فازهای دو، سه و چهار طرح، چالش‌ها و مشکلات براساس چهار دسته بانک داده جداگانه مستخرج از فعالیت‌های پیشین در حوزه ASM مورد بررسی قرار گرفتند. این اطلاعات براساس آمارهای دریافتی از سازمان‌های صمت، پرسشنامه‌های تهیه شده از خبرگان و اطلاعات گردآوری شده در قالب طرح احیا به دست آمده و به صورت بانک اطلاعاتِ قابل تحلیل تنظیم شده است.

او افزود: برای تحلیل‌ اطلاعات موجود از فرآیند داده کاوی استفاده شده و به منظور تحلیل‌ چالش‌های مطرح در حوزه ASM از اطلاعات مستخرج از پرسشنامه الکترونیکی و روش تحلیل سلسله مراتبی دلفی فازی (FDAHP) به کار گرفته شد که در قالب ۵۹ چالش مطرح در حیطه معادن کوچک مقیاس ایران در حوزه هایی از قبیل (مدیریتی، اقتصادی، فناوری، اجتماعی، تقابل با معادن بزرگ مقیاس و محیط زیست) شناسایی شد که با تلفیق آنها ۲۶ چالش اصلی به عنوان خروجی حاصل شد.

نتایج بررسی میزان توانایی داخل در ساخت تجهیزات و ماشین آلات

شکورشهابی تصریح کرد: با بررسی توان ساخت داخل در حوزه واحدهای فرآوری سیار، مهم ترین توانایی های کشور در حوزه طراحی و ساخت واحدهای سنگ‌شکنی و آسیاکنی سیار، ساخت واحدهای مدولار و سیار لیچینگ، سیکلون واسطه سنگین و فلوتاسیون احصا شد.

کمبودهای کشور نیز ضعف در حوزه دانش فنی و تجربه کافی در زمینه طراحی و ساخت واحدهای ثقلی سیار، هیدرومتالورژی سیار و واحدهای مغناطیسی و آبگیری سیار مشخص شد.