ایران در رتبه اول عدم اجرای قوانین ایمنی معادن

استفاده از تکنولوژی و علم روز دنیا با وجود اینکه میزان بروز حوادث معدنی را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد اما با ورود ماشین‌آلات به معادن از تعداد نیروی انسانی شاغل در معادن می‌کاهد که این موضوع با بحث اشتغالزایی مغایرت دارد، در نتیجه دو بحث ایجاد شغل و ایمنی در معادن باید به طور همزمان مورد توجه قرار گیرند.

بهمن غلامپور در گفت‌وگو با گسترش نیوز اظهار داشت: کلمه ایمنی در حوزه معدن واژه قشنگی است که با جملاتی زیبا در محافل و نشست‌های مختلف از آن یاد می‌شود اما در عمل به مقوله ایمنی به زیبایی توجه نمی‌شود و در واقع زشت‌ترین قسمت بخش معدن به حساب می‌آید. ایران از لحاظ وضع قوانین ایمنی در دنیا در جایگاه پنجم قرار دارد اما در عدم اجرای همان قوانین رتبه نخست را به خود اختصاص داده‌ایم. به عبارت بهتر در این حوزه حرف زیاد زده می‌شود اما زمان عمل که می‌شود به دلایل نامعلوم افراد مسئول پا پس می‌کشند.

وی افزود: موضوع ایمنی در معادن از اهمیت بالایی برخوردار است اما نظارت کافی کارشناسان و افرادی با دانش مرتبط از این بخش دور مانده است. علاوه بر این عدم آموزش‌های لازم ایمنی به معدن‌داران و کارگران نیز در این حوزه نیز به وضوح دیده می‌شود که شاید دلیل این حجم از بی‌اهمیتی بحث ایمنی را در کمبود بودجه و سرمایه در گردش معدنداران و مسئولین دانست. در اغلب معادن کشور افرادی که به عنوان مشاور و کارشناس ایمنی برای بازرسی اقدام می‌کنند نه رشته تحصیلی مرتبطی با ایمنی دارند و نه اینکه در این حوزه دوره‌های کافی و تخصصی را گذرانده باشند.

این عضو نظام مهندسی استان تهران تصریح کرد: به عنوان مثال فردی که تحصلات دانشگاهی وی معدنی است به بازرس ایمنی مشغول به کار می‌شود این در حالی است که متخصص حوزه ایمنی و بهداشت باید در منصب کارشناس قرار گیرد و عمده دلیل حوادث معدنی در کشور نیز همین قرارگیری نادرست افراد در شغل‌های غیر از تخصص آن‌ها است. در دو سال اخیر بحث فعال‌سازی معادن کوچک مقیاس نیز مطرح شده و بسیاری از معادن متروک نیز بدون توجه به بحث ایمنی آغاز به کار کردند اما در حالت کلی ایمنی در معادن کوچک و بزرگ به یک میزان اهمیت دارند. به عنوان مثال انفجاری که در یک معدن سنگ آهن بزرگ رخ می‌دهد با انفجاری که در معدن سنگ لاشه کوچک اتفاق می‌افتد هیچ تفاوتی با هم ندارند و تلفات یکسانی دارند.

رعایت اصول ایمنی به اندازه معادن مربوط نمی‎‌شود

غلامپور ادامه داد: معادن چادرملو، چغارت، مس، انگوران و زرشوران ازجمله معادن بزرگ و مهم در کشور هستند که باید میزان اصول ایمنی که در آن‌ها رعایت می‌شود همانند معادن کوچک و متوسط مقیاس باشد. با این تفاوت که در معادن بزرگ تجهیزات و ماشین‌آلات بزرگ و متناسب با معدن مورد استفاده قرار می‌گیرد و در معادن کوچک نیز تجهیزات کوچک‌تر و سبک‌تر به کار گرفته می‌شود و عدم تخصص موجب رخداد بسیاری از حوادث در تمام صنایع می‌شود. برخی از سرمایه‌گذاران با تفکر اینکه معدن یک ثروت زیرزمینی است و از این طریق می‌توانند به درآمد و سرمایه کلانی دست بیابند بدون هیچ شناخت و علمی وارد این حوزه شده‌اند که کم و بیش با عواقب آن آشنا هستیم.

وی تاکید کرد: در سال‌های گذشته موسسه آموزشی و پژوهشی وزارت صمت سالانه ۷۰۰ دوره آموزشی در حوزه معدن برگزار می‌کرد و بعد از هر دوره به شدت پیگیر میزان یادگیری و مفید بودن کلاس‌های آموزشی بودند که به صورت کاملا ناگهانی این سازمان به موسسه پژوهشی سینا واگذار شد و تمام محورهای اولیه بحث آموزش از بین رفت و عملا موضوع آموزش و دوره‌ها به حداقل و صفر رسید.

نوع ایمنی در معادن مختلف متفاوت است

غلامپور یادآور شد: حوزه کار در معدن با خطرات و چالش‌های متعددی مواجه است که در این بین خطرات زیست‌محیطی و انسانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند. در معادنی که عملیات فرآوری در حال انجام است طبیعتا افراد با مواد شیمیایی درگیر هستند که خاطرات خاص خود را برای محیط زیست و انسان دارد. در برخی معادن که در حال استخراج هستند خطراتی همچون ریزش، پرتاب سنگ و سقوط را در پی دارد. هر معدن بر حسب نوعی که دارد نیز حوادث مخصوص به خود را به دنبال دارد. به عنوان مثال شرایط معادن زغال سنگ با سایر معادن کاملا متفاوت بوده چراکه گاز متان و گرد زغال در این نوع معادن وجود دارد که بسیار خطرناک هستند. بنابراین معادن و ایمنی مربوط به آن‌ها باید به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرند.

وی در پایان تاکید کرد: مشکلی که در دانشگاه در خصوص معادن مورد آموزش قرار می‌گیرد این است که به صورت کلی معدن را تحلیل می‌کنند این در صورتی است که هر کدام از معادن شرایط خاص خود را دارد و به علم مجزایی نیاز دارد. حتی معادن با ماده معدنی یکسان نیز موقعیت‌های مختلفی دارند که باید اصول ایمنی مختص به هر کدام اجرا شود. به عنوان مثال معدن زغال سنگ در ارتفاع ۴۰ متری با معدن زغال سنگ در ارتفاع ۱۰ دو موقیت کاملا متفاوت هستند. معدن انگوران نیز شامل دو قسمت زیرزمینی و روباز است که نحوه معدنکاری و رعایت اصول ایمنی نیز در این دو موقعیت با هم تفاوت دارند. در مجموع عدم رعایت به نکات ایمنی و با به کارگیری افراد غیر متخصص به بروز حوادثی همچون معدن طرزه دامغان دامن خواهد زد و موجب تکرار چنین حوادث ناگواری خواهد شد.