فامیل بازی در صنعت سیمان و فولاد

بعد از کش و قوسهایی که از اواخر سال گذشته بر سر کمبود عرضه سیمان نسبت به تقاضا ایجاد شده و تا اردیبهشت امسال ادامه پیدا کرد، حالا این بازار تقریبا به ثبات قیمتی رسیده و هر پاکت که تا اردیبهشت امسال ۵۰ هزار تومان بالا رفته بود به حدود ۳۶ هزار تومان کاهش یافته است. با این حال روز ۱۸ خردادماه با یک مجوز قانونی از طرف انجمن سیمان خطاب به مدیران عامل شرکت‌های تولیدکننده نرخ سیمان فله ۱۲ درصد افزایش یافت. این مجوز در راستای توافق انجمن سیمان با سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان صادر شد.

طبق این بخشنامه به شرکت‌های تولیدکننده سیمان اجازه داده شد در صورت فروش سیمان فله به مصرف‌کننده نهایی می‌توانند قیمت محصول را حداکثر ۱۲ درصد قیمت مصوب بابت هزینه‌های فروش مستقیم افزایش دهند.

رشد قیمت نهاده‌های ساختمانی و قیمت زمین به عنوان مولفه‌های درونی بخش مسکن در کنار متغیرهای بیرونی مثل جهش نرخ ارز، در حالی منجر به کاهش شدید قدرت خرید متقاضیان مسکن شده است. نمایندگان مجلس از فامیل‌ها و مافیای قدرت و ثروت در صنعت سیمان و فولاد سخن می‌گویند. اواخر اردیبهشت امسال نیز علیرضا رزم‌حسینی ـ وزیر صمت ـ در جمع نمایندگان مجلس، وجود مافیای سیمان و فولاد را تایید کرد.

افزایش ۱۲ درصدی قیمت سیمان در حالی اتفاق افتاد که ۳۰ فروردین ماه امسال نیز انجمن سیمان قیمت سیمان پاکتی را ۲۵ تا ۲۶ درصد افزایش داد. بدین ترتیب قیمت هر پاکت سیمان ۵۰ کیلویی تیپ ۵ با احتساب ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده باید ۲۳ هزار و ۷۰۷ تومان می‌بود اما تا به‌دست سازندگان می‌رسید ۵۰ هزار تومان می‌شد. یعنی بیش از ۱۰۰ درصد افزایش قیمت که عمدتا به جیب واسطه‌ها و دلالان می‌رفت. در این شرایط به نظر نمی‌رسد افزایش ۱۲ درصدی نرخ سیمان فله درب کارخانه منجر به حذف واسطه‌ها شود.

کارشناسان و برخی نمایندگان مجلس معتقدند که تولیدکنندگان سیمان برای کسب منفعت خود به ایجاد واسطه می‌پردازند.

انبوه‌سازان: نیمی از سازندگان، صنعت ساختمان را ترک کرده‌اند

دبیر کانون انبوه سازان می‌گوید: نرخ سیمان هر روز به یک بهانه بالا می‌رود؛ یک روز به دلیل قطع برق کارخانجات، یک بار به بهانه قطع گاز، یک بار با هدف حذف واسطه‌ها، یک روز با توجیه کمک به تولیدکننده. تنها چیزی که در این فرآیند دیده نمی‌شود ضربه خوردن حوزه ساخت‌وساز است. اگر تولید مسکن ضربه بخورد که خورده، باید در آینده منتظر افزایش قیمت مسکن در بازار باشیم. همین حالا هم حدود ۵۰ درصد سازندگان، این حوزه را ترک کرده و به فکر شغل دیگری هستند.

فرشید پورحاجت با بیان این ادعا که مافیای مصالح ساختمانی، صنعت ساختمان را به ورطه نابودی کشانده‌اند گفت: مجوزهای رنگارنگ با رانت و امضاهای طلایی به شرکت‌های تولیدکننده داده‌اند فارغ از اینکه در پایین دست چه اتفاقی می‌افتد. ظرفیت تولید کارخانجات سیمان نشان می‌دهد مشکل از کمبود تولید نیست. مشکل اساسی در ساز و کار ایجاد واسطه و دلال در بازار مصالح ساختمانی است. در دو سال گذشته کارخانجات، دولت، مردم را بازیچه گرفته‌اند. یک شبه برقشان قطع شد، یک شبه توزیع نشد، یک شبه قیمت را افزایش دادند. این رفتارها شایسته نظام اقتصادی ما نیست.

وی خاطرنشان کرد: ایران یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده سیمان جهان است اما عرضه سیمان را به قدری کاهش دادند تا قیمتها را پاکتی ۵۰ هزار تومان بالا بردند. بعد که خیالشان از رشد قیمت راحت شد تولید را افزایش دادند تا نرخ سیمان به پاکتی ۳۶ هزار تومان رسید اما با این رقمها راضی نیستند.

پورحاجت مدعی است که کارخانجات بزرگ سیمان در کنار خود آدمهای بزرگ اقتصادی را گذاشته‌اند و آنها تصمیم می‌گیرند که ظرفیت بالا برود یا پایین بیاید تا بتوانند برای افزایش نرخها توجیه داشته باشند.

واسطه‌ها با تولیدکنندگان یکی هستند؟

یکی از نمایندگان مجلس هم بیان کرده است: برخی تولیدکنندگان و مدیران حوزه تولید با ایجاد واسطه، به دنبال کسب سود و منفعت هستند.

علی جدی ـ عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس ـ می‌گوید: با افزایش ۱۲ درصد قیمت سیمان با هدف حذف واسطه نه تنها دلالان از میان برداشته نمی‌شوند بلکه قیمت تمام شده این کالا افزایش می‌یابد. اگر تولیدکننده به دنبال حمایت از مصرف‌کننده است باید زمینه حذف واسطه‌ها و رساندن کالا به‌دست مصرف‌کننده را فراهم کند تا قیمت‌ها کاهشی شود.

به هر ترتیب در بخشنامه روز ۱۸ خردادماه انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان خطاب به مدیران عامل شرکت‌های سیمان آمده است: «به منظور رعایت منافع مصرف‌کنندگان نهایی سیمان فله و کاهش التهاب در بازار مصرف سیمان فله و با عنایت به موافقت هیات مدیره انجمن مبنی بر فروش سیمان فله به مصرف‌کننده نهایی وبا در نظر گرفتن هزینه‌های مرتبط با فروش مستقیم، بدین وسیله اعلام می‌گردد که کارخانجات سیمان با توجه به نامه مورخ ۲۱ فروردین ۱۴۰۰ سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و بر اساس قوانین مرتبط، مجوز می‌باشند در صورت درخواست برای خرید مستقیم سیمان فله توسط مصرف‌کنندگان نهایی (پروژه‌های عمرانی ـ صنایع سیمان بر ـ انبوه سازان) ضمن راه‌اندازی مکانیزم توزیع سیمان مستقیم، نسبت به فروش و تحویل سیمان فله با قیمت مصوب مصرف‌کننده با رعایت دستورالعمل ضمیمه نامه مورخ ۳۰ فروردین ۱۴۰۰ انجمن و بر اساس فرمول ذیل اقدام نمایند:

(ارزش افزوده) * ۱.۰۹ [(حداکثر ۱۲ درصد قیمت مصوب بابت هزینه‌های فروش مستقیم) + (قیمت مصوب هر تن سیمان فله)]

قیمت هر پاکت سیمان در تیرماه سال گذشته حدودا ۱۸ هزار تومان بود که هم اکنون به ۳۶ هزار تومان رسیده و دو برابر شده است. البته وزیر صنعت، معدن و تجارت می‌گوید که افزایش نرخ دلار از ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان در اوایل سال گذشته به ۲۲ هزار تومان تا پایان همان سال در رشد قیمت سیمان تردید ناپذیر است.

از سال گذشته تا کنون برای کنترل بازارهای سیمان و فولاد، بارها جلسات کارشناسی بین مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس برگزار شده است. کمیسیون عمران و کمیسیون صنایع مجلس نیز بعضا تصمیماتی درخصوص نرخ‌گذاری اتخاذ کرده‌اند که ظاهرا تاثیرگذار نبوده است. در این شرایط دلالان کماکان میدان دار بازار مصالح ساختمانی هستند.