در گفت‌وگوی گسترش نیوز با رئیس سازمان نقشه برداری کشور:
زمین، تهران را می بلعد!
یکی از مسائلی که در اثر برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی اتفاق می‌افتد فرونشست زمین است. این وضعیت اکنون در بسیاری نقاط استان‌‌ها همچون گلستان، آذربایجان غربی و خراسان جنوبی که دشت‌ها با بیلان منفی آب زیرزمینی روبه‌رو هستند مشاهده می‌شود و طی چند سال آینده اثری از آن‌ها نخواهد ماند.
فرونشست زمین یکی از مخاطرات ژئومورفیک محسوب می‌شود که دارای حرکتی کند و بطئی بوده و در بلند مدت آثار مخرب خود را نشان می‌دهد. ایران در خطر کاسه‌ای شدن و نابودی است و کاهش بارندگی و بسته شدن منافذ زمین، بروز این خطر را مضاعف می‌کند.
غلامرضا جعفرزاده ایمن آبادی در گفت‌وگو با گسترش نیوز اظهار داشت: نرخ فرونشست شهر تهران هر روز در حال افزایش است که در این امر چند عامل دخیل هستند. اولین و مهم‌ترین دلیل این رخداد، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است و دومین عامل گسترش تهران و نفوذ ناپذیر کردن خاک این شهر به حساب می‌آید. به عبارت بهتر سطح زمین توسط خانه‌سازی و آسفالت در حال پوشیده شدن کامل است و آب جهت نفوذ به زمین هیچ راهی در شهر تهران ندارد. افزایش فضای سبز نیز چندین مزیت را به همراه دارد که مهم‌ترین آن نوع خاک فضای سبز است که امکان ورود آب به سفره‌های آب زیرزمینی را مهیا می‌کند. زمانی که یک سفره آب زیرزمینی خالی می‌شود چندین هزار سال زمان برای پر شدن مجدد آن نیاز است. اکنون مسئله این است که سفره‌ها خالی می‌شوند اما پرشدنی در کار نیست.
وی افزود: وقتی که سفر خالی می‌شود، افزایش تخلخل خاک شهر تهران را به همراه دارد و تخلخل در ادامه موجب پوکی و افزایش فواصل بین دانه‌ای خاک می‌شود و این پوکی به دلیل بار مرده‌ای که روی خاک قرار دارد به نشست زمین تبدیل می‌شود. در مجموع برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی و بسته شدن راه نفوذ آب به سفره‌های زیرزمینی موجب پدیده‌ای به نام فرونشست در شهر تهران و سایر شهرهای مشابه به شرایط تهران می‌شود. کاهش بارندگی طی سال‌های جاری میزان برداشت‌ها از سفره‌های آب زیرزمینی را افزایش داده و به همین دلیل با افزایش نرخ فرونشست روبه‌رو هستیم. در صورتی که بارندگی‌های زیاد در مناطق کشاورزی و فضاهای سبز باعث ورود آب به زمین می‌شود و از بروز این پدیده جلوگیری به عمل می‌آورد.
این نماینده سابق مجلس تصریح کرد: افزایش ساختمان‌ها و پوشش‌های آسفالتی و سنگفرشی و موزاییکی در شهرهای بزرگی همچون تهران راه‌های نفوذ آب به زمین را بسته و می‌توان گفت میزان آب ورودی به زمین به زیر ۲ درصد تقلیل یافته و یا به عبارت بهتر منافذ نفوذ آب به طور کلی بسته شده است که این موارد باعث می‌شود خاک استحکام لازم را نداشته باشد و فرونشست‌های تهران از میلی‌متر به سانتی‌متر برسد. شهروندان نیز غافل از شل شدن خاک گمان می‌کنند که همه جای شهر باید آسفالت شود. نرخ فرونشست شهر تهران به شدت در حال افزایش بوده و شرایط پایتخت بحرانی و نگران‌کننده است.
ایران در آستانه کاسه شدن است
جعفرزاده ایمن آبادی ابراز کرد: پدیده فرونشست جبران ناپذیر است و با سایر پدیده ها همچون زلزله فرق دارد. به هنگام بروز زلزله بعد از چند سال شهر به حالت اولیه باز می گردد و دیگر آثاری از زلزله مشاهده نمی شود، در صورتی که فرونشست به این شکل نیست و زمانی که زمین نشست جبران آن امکان ندارد. چیزی که در این میان مطرح است فرونشست با نشست متفاوت بوده و ابتدا نشست رخ می دهد و با ادامه و گسترش آن به فرونشست و سپس به چاله تبدیل می شود. به جرات می توان گفت ایران در حال بدل شدن به یک کاسه است.
وی ادامه داد: اغلب شهرهای کشور با این معضل مواجه هستند و برخی استان ها مانند گلستان و آذربایجان غربی وضعیت بحرانی و اضطراری دارند. در استانی همچون خراسان جنوبی شرایط نیز همین گونه است و به جرات می توان گفت با ادامه این روند طی ۱۵ سال آینده اثری از استان خراسان جنوبی نخواهد ماند. ما تمام آمار و شرایط را به نهادهای متولی ابلاغ کرده ایم و این هشدار را داده ایم که ۱۰ سال آینده بعضی از شهرها خالی از سکنه می شوند و کوتاهی و بی توجهی دستگاه ها و نهادهای مربوطه و دست اندرکار موجب تشدید شرایط شرح داده شده می شود.
رئیس سازمان نقشه برداری در پایان خاطرنشان کرد: تنها راهکار و چاره این معضل بسته شدن درِ چاه‌های برداشت از سفره های آب زیرزمینی است و به کلی برداشت به صفر برسد. در پاسخ به این راهکار می گویند کشاورزی نابود می شود اما در واقع باید گفت با ادامه این روند کشاورز به قهقرا می رود و برای نسل های بعدی آبی وجود ندارد و تنها راه مقابله بستن درِ چاه و ممانعت با برداشت‌های مجاز و غیر مجاز است و برخوردهای قاطعانه باید صورت گیرد که اکنون به دلایل مختلفی همچون وضعیت نابسامان اقتصادی از این برخوردها محروم هستیم.
ارسال نظر