آهن اسفنجی؛ حلقه گمشده در زنجیره تولید آهن همدان/ آسیب دوری از فناوری به معادن

به گزارش گسترش نیوز در همدان، محمدهادی احمدی ، معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان در جمع خبرنگاران با بیان اینکه سازمان صنعت، معدن و تجارت ۴۵ درصد اقتصاد مملکت را به دوش می‌کشد. تلفیق دو وزارتخانه و تشکیل وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت سبب شده است تا وظایف این وزارتخانه سنگین شود، گفت: همدان با قرارگیری در موقعیت زمین‌شناسی ویژه، به عنوان بهشت زمین شناسی ایران معرفی شده و سرشار از معادن است، به گونه‌ای که اکنون حدود ۳۰۰ پروانه بهره‌برداری از معادن در استان صادر شده است.

احمدی افزود: استان همدان روی دو زون ساختاری سنندج-سیرجان و ایران مرکزی (در شمال همدان) قرار گرفته است. به تبع آن تنش‌هایی که طی دوران زمین شناسی اخیر (میلیون‌ها سال) در استان شکل گرفته سبب شده است تا معادن متعددی در این منطقه شکل گیرد و  همدان در رتبه  ۱۲ تا ۱۶ معدنی در سطح کشور قرار گیرد، که رتبه‌ای رضایت بخش است. با توجه اینکه موارد معدنی در سطح استان همدان گسترش پیدا کرده است؛ تاکنون ۲۹۸ معدن دارای پروانه بهره‌برداری در استان صادر شده است و دارای تنوع مواد معدنی است. از میان حدود ۶۸ نوع ماده معدنی شناسایی شده در کشور،  ۳۲ نوع از آن در استان همدان یافت می‌شود.

وی خاطر نشان کرد: از نظر زمین‌شناسی، اساتید زمین شناسی، همدان را بهشت زمین‌شناسی ایران می‌نامند. زیرا سه نوع سنگ تعریف شده رسوبی، دگرگونی و آذرین در این استان قابل مشاهده است.  استان همدان دارای تنوع مواد معدنی از قبیل کانی‌های فلزی، کانی‌های صنعتی و سنگ‌های تزئینی و نما است که خود نعمتی است که خداوند در دل این استان قرار داده است. در این میان ۴ معدن دارای مواد معدنی آهنی است که 3 معدن دارای ماده معدنی مگنتیت و یک معدن دارای ماده معدنی هماتیت است که معدن هماتیت به مصرف تولید سیمان می‌رسد.

احمدی یادآور شد: تقریبا چرخه فولادی در استان همدان با یک حلقه گمشده (آهن اسفنجی) تکمیل است. پیگیر هستیم در آینده‌ای نزدیک سرمایه‌گذار در زمینه آهن اسفنجی ورود کند و زنجیره کامل شود. تولیدات در حوزه مواد معدنی فلزی، در کل معادن، در  استان فرآوری می‌‌شود و خام فروشی وجود ندارد. می‌توان گفت وجود این مبحث در کشور خاص است، از این رو به دنبال تکمیل این فرآیند و تولید آهن اسفنجی هستیم.

معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان  ادامه داد: در حوزه کانی‌های صنعتی، سیلیس در کشور نمونه‌ای بارز است که در هیچ نقطه از کشور با این درجه خلوص این نوع ماده معدنی وجود ندارد. این ویژگی بارز می‌طلبید در سالیان گذشته، صنایع شیشه توسعه می‌یافت، متاسفانه در این راستا کوتاهی‌هایی شده است که اخیرا به دنبل جبران این موضوع هستند. به خاطر  وجود این ماده معدنی، شهرک صنعتی ازندریان شکل گرفت که در آن واحدهای مختلف، فرآیند فرآوری و خُردایش را انجام می‌دهند و به استان‌های مرکزی و غربی صادر می‌کنند.

فلدسپات چغایی در صنایع سرامیک و شیشه مصرف می‌شود، فلدسپات استان از نظر ترکیبات سدیک و پتاسیک این ماده معدنی نمونه است که موجب شده اکثر واحدهای فرآوری سعی دارند ماده معدنی خود را از استان همدان تهیه کنند.

احمدی افزود: معدنی از این ماده در شمال استان با عنوان فلدسپات آق داغ  وجود دارد که تامین کننده عمده فلدسپات کلیه واحدهای صنعتی در  فعال در فرآوری سرامیک و چینی بهداشتی است. میزان استخراج این ماده معدنی از 15 هزار تن طی دو تا سه سال اخیر به 400 هزار تُن رسیده است که خود در راستای فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر جهش تولید؛ مانع‌زدایی‌ها و پشتیبانی‌ها اتقاق افتاده است. امسال در راستای تحقق شعار سال، روند صدور پروانه بهره‌برداری را اصلاح کردیم و ظرف مدت دو روز پروانه بهره‌برداری صادر می‌شود تا مانعی را از بخش صنعت و معدن برداریم.

وی با بیان اینکه آندالوزیت برای نخستین بار در کشور، در استان همدان فرآوری شد، تصریح کرد: عمده محصول حاصل از فرآوری آندالوزیت صادر می‌شود. در حوزه دولومیت سرمایه‌گذاری‌های خاصی انجام شده است، دولومیت موجود در استان دارای درجه خلوص بسیار بالایی است  که شرکت‌های بزرگ کشور در حال سرمایه‌گذاری در این زمینه هستند، اخیرا شرکت شستا به این موضوع ورود پیدا کرده و سرمایه‌گذاری انجام شده و معدن به آن شرکت واگذار شده است. در این خصوص نیز تمام مانع‌ها کنار زده شد تا کار به سرانجام رسید.

فرهنگ تکمیل کننده چرخه صنعت است

احمدی اظهار کرد: سعی داریم جهت تحقق فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر سوق دادن اقتصاد نفتی به سمت اقتصاد معدنی تمام توان خود را به کار گیریم که در این مسیر به همراهی سایر مسئولین و رسانه‌ها نیازمندیم تا موضوع توسعه معادن بسط یابد. متاسفانه معارضان محلی زیادی مانع کار معادن هستند. نیاز است تا با فرهنگسازی لازم معارضان محلی به منافع معادن جهت رشد منطقه، استان و کشور پی ببرند و با بهره‌برداران همراه شوند.

این مقام مسئول تاکید کرد: مردم باید متوجه شوند که حمایت از معدن که از صنایع پایین دستی است و در تامین مواد لازم برای صنایع بالادستی کاربرد دارد در بهبود وضعیت اقتصای و توسعه مملکت نقشی اساسی دارد.

وی افزود: وجود معارضان محلی و همچنینن منابع طبیعی دو مشکل اساسی در حوزه بهره‌برداری از معادن است. حل این مشکلات با همراهی مسئولین استان، شهرستان‌های استان  و دهیاران و اعضای محترم شورای اسلامی روستاها را می‌طلبد تا با درایت و روشن‌گری مزایای بهره‌برداری از معادن را موشکافانه برای عموم مردم تبیین کنند و در راستای مانع زدایی در این عرصه گام بردارند.

احمدی ادامه داد: متاسفانه یکی از باورهای غلط معارضین محلی این است که بهره‌برداران از محل استخراج معادن ثروت عظیمی را کسب می‌کنند، در حالی که طی فرآیند بهره‌برداری همراه با سختی‌های بسیار است و مدت طولانی تا رسیدن به کسب سود زمان نیاز دارد. در پاسخ به ایرادات منابع طبیعی نیز باید گفت مسئولین فنی حاضر در معادن نیز نکات لازم را در خصوص حفاظت از محیط زیست به کار می‌گیرند، همچنین فعالیت‌های معدنی در مقایسه به تردد کنترل نشده  احشام چشمگیر نیست، صرفا به دلیل اینکه محدوده استخراج مشخص، معین و حفاری شده است بیشتر به چشم می‌آید.

معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان گفت:  لازم به ذکر است، قانون‌گذار به خوبی و با مهارت تمام جوانب مختلف بهره‌برداری از معادن را پیش‌بینی کرده و با اخذ حقوق دولتی از معادن و اختصاص بخشی از آن جهت بازسازی همان معدن، سیمای محیط و فضای آن را بازسازی می‌کند.

باید بپذیریم که ذات معدن تخریب است، بدون ماشین‌آلات معدنی و تخریب و ... معدنکاری نشدنی است. اگر معدن نباشد، سرپناهی هم وجود نخواهد داشت. هر آنچه به صورت روزمره استفاده می‌کنیم حاصل فرآوری مواد معدنی است، از عینکی که به چشم می‌زنیم تا فلزی که در اسکلت ساختمان به کار می‌بریم.

وی با بیان اینکه اکنون 298 پروانه بهره‌برداری در استان صادر شده که در این میان 180 معدن در حال فعالیت است، تصریح کرد:باید دید وسعت هر کدام از این معادن چه میزان است و وسعت استان همدان چقدر است و نسبت این دو چیست، پاسخ این پرسش نشانگر این است که محدوده‌های معدنی نسبت به سایر اراضی درصد کمی از مساحت استان را تشکیل می‌دهند. باید دقت داشت پس از جذب سرمایه‌گذار، باید از وی حمایت کرد تا کار به سرانجام برسد.

تحریم‌ها به حوزه معدن آسیب وارد کرد

احمدی اظهار کرد: به دلیل تحریم‌ها از ورود ماشین‌آلات و تکنولوژی برای انجام عملیات اکتشافی، استخراجی و فرآوری به مملکت محروم شدیم. متاسفانه استخراج در سطح کشور به طور میانگین به میزان 10 متر رسیده است، البته در برخی موارد حتی به 1000 و 1200 متر هم رسیدیم. نبود تکنولوژی روز به معادن آسیب زده است. اخیرا وزارتخانه به این حوزه وارد شده و ورود ماشین‌آلات دست دوم و نو را آزاد اعلام کرده است، همچنین حقوق گمرکی پایین‌تری دریافت می‌شود تا بتوانیم فرآیند را تسهیل کنیم. متاسفانه خطوط فرآوری نیز فرسوده هستند و تعداد معادن دارای ماشین‌آلات به‌روز بسیار پایین است.

وی با اشاره به اینکه حدود 2500 نفر در معادن استان در حال فعالیت هستند، بیان کرد: صنایع معدنی به تناوب فراتر از این تعداد را به کار گرفته است. ابتدای سال وعده دادیم که اشتغال در معادن استان را دو برابر کنیم. در فرآوری سیلیس و فروسیلیس به قطب کشور تبدیل شده‌ایم و اقدامات مطلوب دیگری در راستای تحقق این وعده انجام شده است. امیدواریم در آینده صنایع بزرگ به سمت استان سوق پیدا کنند تا بتوانیم چرخه فرآوری مواد معدنی را تکمیل کنیم.

احداث شهرک سنگ بری در استان ضروری است

احمدی بیان کرد: استان همدان کریدور غرب کشور است. اکنون سنگ‌های تزئینی کرمانشاه، کردستان، آذربایجان غربی و اراک  جهت فرآوری به استان اصفهان انتقال داده می‌شود در حالیکه همدان مکان مناسبی برای احداث شهرک فرآوری سنگ‌های تزئینی است که می‌تواند پاسخگوی نیاز استان‌های همجوار نیز باشد.

معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان  افزود: عمده سنگ‌های تزئینی استان از نوع رسوبی هستند و برای نما از آن‌ها استفاده می‌شود. مرمریت، تراورتن و سنگ مشکی تویسرکان ( گابرو و هورنفلس) از عمده سنگ‌های تزئینی استان هستند. همچنین با توجه به مرغوبیت سنگ مشکی تویسرکان در سطح جهان به دنبال ثبت ملی این سنگ هستیم. امیدواریم بتوانیم واحدهای فرآوری و برش سنگ را در استان تقویت کنیم و از ظرفیت موجود استفاده کنیم.

 وی خاطر نشان کرد: در استان همدان از نظر وجود زمین مناسب جهت احداث شهرک مذکور کمبودی وجود ندارد و لزومی ندارد که حتما این شهرک در شهرستان همدان احداث شود. شهرک شیرین‌سو می‌تواند برای کاربری در این حوزه فعال شود. اکنون احداث شهرک سنگ بری نیازمند حضور سرمایه‌گذاران است. به هر حال مسئولین استانی در حوزه اقتصادی و شرکت شهرک‌های صنعتی باید موانع را بردارند و سرمایه‌گذار جذب شود، با سرعتی که می‌بینیم برای 10 تا 15 سال آینده ممکن است اجرایی شود، اما به نظر ما باید تا دو سال آینده شهرک مذکور احداث شود.

احمدی با اشاره به اینکه تعداد کثیری از دانشجویان و دانش‌آموختگان در عرصه تراش سنگ نیمه‌قیمتی فعالیت می‌کنند، خاطر نشان کرد: این موضوع نشان از ظرفیت موجود در بحث تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی است که باید به کار گرفته شود.

گفتنی است در میان حدود 300 پروانه بهره‌برداری صادر شده، حدود 180 معدن فعال و 117 مورد تعطیل هستند که ناشی از عواملی همچون معارضین محلی، تقاضای بازار  و ... است.