هند، صنعت فولادش را چگونه توسعه داد؟

 هند با حجم تولید حدود ۱۱۸میلیون تن فولاد خام در سال ۲۰۲۱ همچون سال‌های گذشته، در رتبه دوم بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد خام جهانی قرار گرفت. حجم تولید فولاد خام این کشور در دو روش اصلی تولید فولاد در سال ۲۰۲۱ به سمت تولید فولاد خام به روش کوره قوس‌الکتریکی بوده است. حدود ۵۵میلیون تن از فولاد خام این کشور به روش کوره قوس‌الکتریکی و حدود ۴۵میلیون تن نیز به روش کوره کنورتور اکسیژنی تولید شده است. هند با تولید حدود ۴۰میلیون تن آهن اسفنجی به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده این مواد اولیه در جهان شناخته شده است.

براساس مطالعات انجام‌شده می‌توان بیان کرد که صنعت فولاد هند وارد مرحله توسعه جدیدی شده که با در نظر گرفتن قوانین و مقررات جدید، اقتصاد این کشور در مسیر رشد حرکت می‌کند، از این رو افزایش تقاضا برای فولاد نیز رخ خواهد داد. این امر باعث شد که صنعت فولاد این کشور طی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ در رتبه دوم تولیدکنندگان بزرگ جهانی فولاد قرار گیرد. هند تا سال ۲۰۱۷ در جایگاه سوم جهانی تولیدکنندگان برتر فولاد قرار داشت.

رشد تولید فولادخام و همچنین برنامه‌های افزایش تقاضا در هند براساس سناریوهایی مطرح و اجرایی شده است. در یک سناریو تحت عنوان سناریوی اقتصادی/  بازار، دولت هند در نقش تسهیل‌کننده‌ای است که رهنمودهای سیاسی را تعیین می‌کند، از این رو سازوکار یا ساختاری را فراهم می‌آورد که محیط مساعدی را برای بهبود کارآیی و عملکرد بخش فولاد ایجاد کند.

در این نقش، دولت هند در سال ۲۰۱۷ سیاست‌‌‌های ملی فولاد خود را منتشر کرد که در آن نقشه راه گسترده‌ای را برای تشویق بلندمدت صنعت فولاد خود، هم از نظر عرضه و هم از نظر تقاضا تا سال ۲۰۳۱-۲۰۳۰ مشخص کرده است. همچنین دولت هند سیاستی را برای ارجحیت تولید و استفاده محصولات فولادی ساخت داخل در بخش‌های دولتی اعلام کرده است.

دولت هند یک طرح تشویقی مرتبط با تولید فولادهای پیشرفته را هم فراهم کرده است؛روشی که تحت عنوان Production-linked Incentive مطرح شده است. این طرح در واقع مشوق‌‌‌هایی را برای شرکت‌های فولادی داخلی فراهم می‌آورد تا بتوانند زمینه فروش افزایشی محصولات در واحدهای داخلی را فراهم آورند. پیش‌بینی می‌شود که تولید فولاد پیشرفته طی سال‌های ۲۰۲۷-۲۰۲۶ در هند به حدود ۴۲میلیون تن برسد.

براساس سیاست‌های تعریف‌شده در این کشور، پویایی صنعت فولاد از جمله تقاضا و در دسترس بودن فولاد تا حد زیادی توسط نیروهای بازار تعیین می‌شود و شکاف‌های موجود در بخش تقاضا و فشارهای واردشده به بازار از طریق واردات تامین می‌شود.

ارتباط با مصرف‌کنندگان در این کشور به صورت منظم از طریق شورای مصرف‌کنندگان فولاد فراهم آمده است. این شورا با هدف رفع مشکلات و همچنین در دسترس بودن و ارتقای کیفیت محصولات، تشکیل شده و توانسته است اقدامات مثبتی در هند انجام دهد.

مقررات قیمتی در هند از سال ۱۹۹۲ در این کشور لغو شد و از آن تاریخ به بعد، قیمت فولاد براساس تاثیر متقابل نیروهای بازار تعیین می‌شود. قیمت‌های داخلی فولاد تحت‌تاثیر روند قیمت مواد خام، شرایط عرضه و تقاضا در بازار، روند قیمت‌های بین‌المللی و سایر موارد بیان شده است. دولت به‌عنوان تسهیل‌کننده شرایط بازار فولاد، نظارت‌های لازم را انجام می‌دهد و براساس ارزیابی خود، اقدامات مالی و سایر سیاست‌ها را اتخاد می‌کند.

فرصت‌های رشد و توسعه در بخش خصوصی آهن و فولاد براساس سیاست‌های جدید مشخص شده است تا به سرمایه‌گذاری بخش خصوص کمک کند و عملا بخش دولتی از این فرصت‌ها حذف شده‌اند.

واردات فناوری خارجی و همچنین سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در این کشور در حال حاضر به صورت آزادانه قابل انجام است. همچنین وزارت فولاد هند نقش تسهیل‌کننده را در این برنامه‌ها ایفا می‌کند. آزادسازی سیاست‌های صنعتی و سایر ابتکارات دولتی انگیزه قطعی برای مشارکت و رشد بخش خصوصی در صنعت فولاد کشور هند عنوان شده است. به دنبال این برنامه‌ها واحدهای موجود برنامه‌های نوسازی و توسعه‌ای دارند که با پیشرفته‌ترین فناوری‌های مدرن، به‌طور مقرون‌به‌صرفه اجرا شده‌اند یا در دست اجرا هستند.

در چند سال اخیر، رشد سریع و پایدار تقاضا در هند باعث شده است تا پروژه‌‌‌های جدیدی در مناطق مختلف این کشور راه‌اندازی شوند.

ظرفیت فولاد خام هند در سال ۲۰۲۲-۲۰۲۱ به صورت برآوردی حدود ۱۵۵میلیون تن بوده و تولیدات این کشور براساس گریدها و استانداردهای کیفی بین‌المللی است. زغال‌سنگ نقش اساسی در تولید آهن اسفنجی در هند دارد و حدود ۷۷درصد کل تولید آهن اسفنجی این کشور با استفاده از این ماده اولیه اصلی تولید شده است؛ ماده اولیه‌ای که در این کشور دارای معادن غنی است.

براساس توضیحات و برنامه‌های هند، پیش‌بینی شده است تا سال ۲۰۳۰  ظرفیت فولاد خام هند به حدود ۲۵۰میلیون تن افزایش یابد، در این صورت استفاده از آهن‌اسفنجی در تولید فولاد خام این کشور به ۶۰میلیون تن می‌رسد و با توجه به برنامه‌های تخصصی تولید فولاد براساس گریدها و استانداردهای مورد توجه جهانی انواع فروآلیاژهای قابل کاربرد در صنعت فولاد به ۳۰میلیون تن افزایش خواهد یافت.

اکنون با بررسی ساختار سیاستی دولت هند در حمایت از توسعه صنعت فولاد در کشور و توجه به ایجاد تقاضای موثر و همچنین برنامه‌‌‌های افزایش ظرفیت و تولید فولادخام این کشور، لازم است ایران به‌عنوان دارنده رتبه دهم جهانی در کنار برنامه‌های توسعه صنعت فولاد خود به وجود رقیب برجسته و با انگیزه بالا در همسایگی خود توجه داشته باشد.

نکته حائز اهمیت، توجه به نحوه قیمت‌گذاری و توجه به مصرف‌کنندگان فولاد در بازار فولاد است؛ بخشی که لازم است در ایران با شتاب فزاینده‌ای بررسی شود و مسیر را برای بهبود بازار مصرف داخلی و همچنین صادرات فراهم آورد.