بازار معدن و صنایع معدنی زیر ذره‌بین
بازار داغ فولاد ایران در زمستان
روند رو به رشد بهای فولاد در بازار داخلی یکی از مهم‌ترین اخبار در یک هفته گذشته بود. این رشد نرخ در سایه بروز موج جدید سرما و کمبود گاز آغاز شد و ادامه‌دار پیش‌بینی می‌شود.
بدون تردید روند تولید در واحدهای احیا مستقیم در این شرایط تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و از میزان تولید در این زنجیره خواهد کاست. در چنین شرایطی وزارت صنعت، معدن و تجارت به دنبال تصویب بخشنامه‌های مختلف باهدف تنظیم بازار است. بااین‌وجود انتقاداتی نسبت به این بخشنامه‌ها نیز وارد است که عملا کارایی آنها را زیر سؤال می‌برد.
تنظیم بازار معدن و صنایع معدنی با تکیه‌بر ظرفیت‌های بورس کالا در یک سال گذشته جزو سیاست‌های اصلی وزارت صنعت، معدن و تجارت قرارگرفته است. در چند هفته اخیر نیز مصوبات و بخشنامه‌های متعددی برای تنظیم فرآیند عرضه این محصولات در بورس کالا ابلاغ‌شده است.
بخشنامه‌ای ضد صادرات
در جدیدترین بخشنامه از سوی مدیرکل دفتر صنایع معدنی خطاب به مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران، کف عرضه برخی محصولات بخش معدن و صنایع معدنی، بنا به مصوبات جلسه ستاد تنظیم بازار اصلاح‌شده است. در این نامه تاکید شده تولیدکنندگان موظف هستند کالای خود را در بورس کالا عرضه کنند و گواهی سیستمی صادرات اخذ کنند. بورس کالا نیز موظف است در پایان هرماه عرضه شرکت‌های مذکور را به سامانه جامع تجارت ارائه که در صورت رعایت کف عرضه، شرایط صادرات را برای واحد مذکور فراهم کند.
این سیاست که عموما شامل تنظیم میزان عرضه در بازار داخلی می‌شود، در شرایطی نتیجه‌بخش است که بازار با کمبود روبه‌رو باشد. بدین ترتیب وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌تواند با تعیین کف عرضه و نظارت بر اجرای دقیق آن توسط تولیدکنندگان، کمبودهای موجود را مرتفع و از التهاب حاکم در بازار بکاهد.
اما تعیین کف عرضه به‌مراتب بالاتر از نیاز بازار داخلی و در شرایطی که لزومی برای آن احساس نمی‌شود، زمینه‌ساز عدول تولیدکنندگان از اجرای این مصوبه است. بنابراین چنین سیاستی نه‌تنها نتیجه‌بخش نخواهد بود بلکه بسیاری از تولیدکنندگان را در صف قانون‌شکنان قرار می‌دهد.
به عبارتی از اعتبار مصوبات وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز کاسته خواهد شد. علاوه بر این محدودیتی جدید در مسیر صادرات بخش معدن و صنایع معدنی کشور ایجاد می‌شود که به‌هیچ‌عنوان مطلوب سیاست‌های کشور نیست.
نخستین موج سرما و احتمال رشد قیمت
از هفته گذشته شاهد بروز نخستین موج سرما در کشور بودیم. ازآنجاکه در سال‌های اخیر مصرف گاز در کشور در ماه‌های سرد سال نسبت به میزان تولید آن پیشی گرفته است، این موج جدید سرما، احتمال تداوم و جدی شدن هرچه بیشتر محدودیت‌های گاز صنایع را تقویت کرد. به‌ویژه آنکه در روزهای گذشته اخباری مبنی بر محدودیت در تأمین گاز صنایع فولادی کشور منتشرشده است. درحال‌حاضر مقررشده تنها ۴۰ درصد گاز واحدهای احیا مستقیم تأمین شود. این در حالی است که گاز به‌عنوان خوراک اصلی در این بخش از زنجیره تولید فولاد مصرف می‌شود.
بر همین اساس نیز شاهد افت عرضه آهن اسفنجی در رینگ معاملاتی بورس کالا و به دنبال آن، افزایش نرخ این محصول بوده‌ایم. این رشد قیمتی به‌سرعت به سایر حلقه‌های زنجیره تولید فولاد نیز منتقل شد، تاجاییکه نرخ میلگرد و تیرآهن نیز در بازار آزاد پس از گذران یک دوره ثبات نسبی، با رشد نرخ همراه بود. ازآنجاکه فعالان بازار این کمبود را ادامه‌دار پیش‌بینی می‌کنند، این روند صعودی نرخ نیز تداوم خواهد یافت.
صادرات سیمان افزایشی است
در طول دهه‌های اخیر صنعت سیمان در ایران با جذب سرمایه قابل‌توجهی توسعه‌یافته است، تاجایی که ایران با تولید ۶۳ میلیون تن سیمان در سال ۲۰۲۱، در جایگاه هفتمین تولیدکننده بزرگ این محصول در دنیا قرار گرفت. میزان ظرفیت تولید سیمان کشور به‌مراتب بالاتر از نیاز بازار داخلی برآورد می‌شود، بر همین اساس نیز صادرات راهکار اصلی تداوم تولید در این بخش است.
ازآنجاکه سیمان محصولی حجیم و ارزان است، صادرات آن دشواری‌های خاص خود را دارد. بااین‌وجود ایران در سال گذشته توانست در رتبه سوم صادرات این محصول پرمصرف قرار گیرد. میزان صادرات سیمان ایران در ۷ ماهه منتهی به پایان مهرماه برابر ۷.۶ میلیون تن گزارش‌شده است. بنابراین می‌توان این‌طور ادعا کرد که صادرات سیمان ما در مدت‌زمان یادشده و در مقایسه با ۷ ماهه منتهی به پایان مهرماه ۱۴۰۰، رشد ۴ درصدی را از آن خودکرده است.
جبران کسری‌های اکتشافی
واردات بیش از ۳۰ دستگاه حفاری اکتشافی جزو مهم‌ترین اخباری بود که در روزهای گذشته منتشر شد. اکتشاف گام نخست در مسیر توسعه معدنی کشور است، بااین‌وجود در سال‌های مختلف نسبت به آن بی‌توجهی شده است. بخشی از این بی‌توجهی در قالب کمبود واردات تجهیزات موردنیاز برای اکتشاف و استخراج نمایان شده است. در هفته‌ای که پشت سر گذاشتیم رئیس هیات عامل ایمیدرو از واردات بیش از ۳۰ دستگاه حفاری اکتشافی به کشور برای دستیابی به برنامه سالانه یک‌میلیون متر حفاری، خبر داد.
بااین‌وجود برای رفع نیاز در این بخش نیازمند واردات تجهیزات به‌مراتب بیشتری هستیم. کما اینکه درحال‌حاضر نیز بنا بر اظهارات وجیه‌اله جعفری برای واردات بیش از ۱۰۰ دستگاه حفاری ثبت سفارش شده است.
هم‌زمان اقداماتی برای بهره‌مندی از ذخایر معدنی کوچک‌مقیاس اجرایی شده است. بهره‌مندی از این ذخایر لزوماً سودآور نیست، اما چنانچه فرصتی برای تجمیع ذخایر معادن کوچک در نقطه‌ای متمرکز فراهم شود، سرمایه‌گذاری برای بهره‌مندی از ظرفیت‌های این بخش، با توجیه فنی و اقتصادی همراه خواهد بود.
طرحی جدید برای فروش ماشین‌آلات
هپکو به‌عنوان تولیدکننده بزرگ تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی در طول سال‌های گذشته با مشکلات متعددی روبه‌رو بوده است. درحال‌حاضر مقررشده این شرکت با حمایت صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی، مسیر خرید ماشین‌آلات خود را تسهیل کند.
بر همین اساس نیز مقررشده به‌ازای خرید تجهیزات از این شرکت داخلی، تسهیلات با کارمزد ۱۲ درصد، تقسیط چهار ساله و ۶ ماه تنفس در اختیار خریداران قرار گیرد. بدین ترتیب از یک‌سو بخشی از نیازهای کشور به این تجهیزات تأمین می‌شود.
از سوی دیگر نیز با تکیه‌بر ظرفیت‌های داخلی از خروج ارز از کشور نیز جلوگیری می‌شود.
سیگنال مثبت در بازار جهانی
فلزات صنعتی برنده بازارهای مالی و کالایی دنیا ظرف هفته گذشته بودند. چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا ظرف هفته گذشته صحنه اعتراضات گسترده مردمی در اعتراض به تداوم محدودیت‌های کرونایی بود. بازار فلزات در درجه نخست در واکنش به این موج اعتراضی با کاهش نرخ مواجه شدند. اما روند ریزشی قیمت‌ها ادامه‌دار نبود، چراکه دولت چین به‌سرعت وارد عمل شد و با وعده کاهش محدودیت کرونایی بخشی از ناآرامی در این کشور را کنترل کرد. درعین‌حال سیاست‌های انبساطی دولت برای بازگرداندن اقتصاد به مسیر رشد نیز ادامه یافت.
سقوط شاخص دلار امریکا، سیگنال دیگری بود که از رشد بهای فلزات صنعتی حمایت کرد. اظهارنظرهای جروم پاول مبنی بر کاهش احتمالی سیاست انقباضی از سوی فدرال رزرو و احتمال رشد حداکثر ۰.۵ درصدی نرخ بهره به‌جای افزایش ۰.۷۵ درصدی در نیمه ماه دسامبر و توقف رشد نرخ بهره در ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۲۳ عامل اصلی بازگشت اقبال به بازارهای مالی و کالایی دنیا بود.
سخن پایانی
در ادامه انتشار اخبار مثبت از داده‌های اشتغال و دستمزد امریکا نیز از رشد بهای فلزات صنعتی در دنیا حمایت کرد. هرچند که برخی فعالان بازارهای مالی امریکا، پس از انتشار این داده، نسبت به تغییر سیاست‌های مالی فدرال رزرو در ماه دسامبر دچار تردید و واهمه شدند. بنابراین درحال‌حاضر بازارهای فلزی منتظر تصمیم‌گیری و اثرگذاری سیاست‌های مالی اقتصادهای بزرگ دنیا هستند.
ارسال نظر