داستان کپی بودن سرود ملی به کجا رسید؟

این نخستین بار نیست که شائبه کپی بودن (کاور بودن) سرود ملی جمهوری اسلامی ایران مطرح می‌شود. چند روزی است، علی رهبری موسیقیدان و آهنگساز و رهبر پیشین ارکستر سمفونیک تهران در نامه‌ای به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سرود جمهوری اسلامی ایران را کپی سرود ملی کره جنوبی دانسته و خواستار ساخت سرودی جدید با استفاده از بن‌مایه موسیقی ایرانی شده است.

علی رهبری در بخشی از این نامه نوشته است: «از این سرود «بویی از ایران» به «مشام» نمی‌رسد و گویا توسط غیرایرانیان نوشته شده است.

علی رهبری در بخش دیگری از نامه خود نوشته است: سرود ملی فعلی برای ایرانیان «کمی غریبه» است.

البته این انتقادها نخستین بار نیست که مطرح می‌شود؛ این شائبه نخستین بار در سال ۱۳۹۳ همزمان با بازی‌های تیم ملی فوتبال ایران در بازی‌های جام جهانی فوتبال برزیل، مطرح شد. این روزها باز هم شاهد مطرح شدنِ دوباره این حاشیه‌ها هستیم و بحث‌های جدی بین کاربران شبکه‌های اجتماعی درباره سرود ملی جمهوری اسلامی ایران شکل گرفته است.

اما نکته جالب و مغفول مانده این است که سرود ملی کره جنوبی هم برگرفته از آهنگ سرود ملی مالدیو است.  

در سال‌های گذشته که حاشیه‌هایی درباره سرود ملی کشورمان شکل گرفت، آهنگساز این سرود همیشه سکوت اختیار کرده بود. اما در روزهای گذشته حسن ریاحی آهنگساز، بالاخره سکوت را شکست و درباره کُپی بودنِ آهنگی که ساخته سخن گفت.

حسن ریاحی آهنگساز سرود ملی جمهوری اسلامی ایران گفته است: ساختن سرود ملی کار راحتی نیست. شما باید در یک دقیقه سرودی را با منطق‌های مهم یک سرود رسمی کشور بسازید و این کار راحتی نیست. مجبور بودم که یکی از دستگاه‌های موسیقی ایران را برای این سرود انتخاب کنم. چون به‌هرحال این سرود، سرود رسمی ایران بود و داشتن مؤلفه‌های ایرانی جزء اصول اولیه‌ای که باید در ساخت آن رعایت می‌شد.

ریاحی درباره شائبه شباهت بیش از حدِ این سرود به سرود ملی کره جنوبی، تاکید کرد: سرود ملی ایران چند سر و گردن از سرود رسمی کره‌جنوبی بالاتر است.

شنونده حرفه‌ای که این اثر را گوش می‌کند، از نظر فرم و هارمونی و ارکستراسیون متوجه برتری‌های این سرود می‌شود. این سرود بارها در کره و ژاپن و همه جای دنیا اجرا شده و من درک نمی‌کنم چرا بعد از این‌همه سال این ادعاها مطرح شده است.

بسیاری کارشناسان موسیقی معتقدند ساخت سرود ملی شرایط خاصی دارد؛ از آن جمله باید ملودی بسیار ساده‌ای داشته باشد که مردم بتوانند آن را به راحتی زمزمه کنند یا در مسابقات ورزشی مانند فوتبال آن را بخوانند و در عین حال باید هیجان آور و غرور برانگیز باشد.

تمام مولفه‌هایی که در بالا ذکر شد، تقریبا برای همه کشورهای دنیا یکسان است و همه آنها تلاش می‌کنند در ساخت سرود ملی کشورشان، این فاکتورها را مد نظر بگیرند.

پس احتمال ساختن چنین سرودی بدون آن که به سرود ملی کشورهای دیگر شباهتی نداشته باشد، بسیار اندک است. از همین رو برخی سرودهای ملی را می‌بینیم که شباهت‌هایی به همدیگر دارند و حال و هوایشان یکسان است.

در این میان سرود ملی کشورمان تقریبا تمام ویژگی‌های لازم برای سرود ملی یک کشور را دارد، ملودی ساده و روانی دارد و به همین دلیل عامه مردم با آن ارتباط خوبی گرفته‌اند.

همچنین یکی دیگر از مولفه‌های مثبت این سرود مدت زمان کوتاه این موسیقی و خوانش آسان آن از سوی مخاطب است.

آنچه درباره آهنگساز سرود ملی کشورمان قابل کتمان نیست، سابقه حسن ریاحی در موسیقی است. ریاحی از خوشنام‌ترین و قابل احترام‌ترین آهنگسازان موسیقی ایران است. وی چند سال دبیر جشنواره موسیقی فجر بوده و تاثیرات او در موسیقی کشورمان همیشه ماندگار خواهد بود.