درس هایی که از این نمایشگاه باید آموخت

هفتاد و دومین دوره نمایشگاه کتاب فرانکفورت به روزهای پایانی راه خود رسیده است. نمایشگاهی که تا اوایل تابستان درباره شک و سیاق برگزاری آن به عنوان مهمترین رویداد جهانی سالانه نشر، بحث‌های متعددی مطرح بود و در نهایت با حمایت مالی دولت آلمان تصمیم بر اجرای آن در قالب پلتفورم مجازی گرفته شد.

پیش از این مدیران این رویداد اعلام کرده بودند که در این دوره حضور ۴۴۰۰ غرفه‌دار و شرکت‌کننده در فضای مجازی از ۱۰۳ کشور به برگزاری ۲۱۰۰ رویداد در قالب فضای مجازی در طی ۵ روز و در ۲۶۰ ساعت خواهند پرداخت.

وضعیت اجرای هفتاد و دومین دوره نمایشگاه کتاب فرانکفورت

یورگن بوس مدیر این رویداد در روز ماقبل پایان این رویداد بزرگ در سال جاری طی سخنانی درباره وضعیت اجرای این رویداد اعلام کرد که تا روز سوم برگزاری این نمایشگاه ۱۴۸ هزار نفر از ۱۸۳ کشور طی سه روز از این رویداد دیجیتال استقبال کرده‌اند که عددی قابل توجه به شمار می‌رود و جدای از این از برگزاری بیش از۳۶۰۰ رویداد دیجیتال و حضور بیش از ۲۳۰۰ بازدید کننده بالقوه تجاری از امکانات دیجیتالی بیزینس در اپلیکیشن و وب سایت این رویداد خبر داد که اتفاقی قابل توجه برای تجربه نخست برپایی این رویداد در فضای مجازی است.

به این ارقام باید عرضه بیش از ۴۰۰ هزار محصول برای مبادله رایت و حضور بیش از ۴۱۰۰ خریدار و فروشنده در بازار مبادله رایت این نمایشگاه در فضای مجازی را نیز افزود.

این اعداد و ارقام شگفت انگیز در حالی به دست آمده که تا کمتر از دو ماه پیش درباره موفقیت یک رویداد مجازی در حوزه کتاب و نشر در مقیاس نمایشگاهی در میان مدیران این رویداد اتفاق نظری وجود نداشت اما در نهایت اقبال به واقعیت‌های جاری در جهان و بستر‌های تازه در شکل‌دهی به رویدادهای این چنینی موفقیتی تازه و کم نظیر را به نام این نمایشگاه ثبت کرد که می‌تواند در ماه‌ها و سال‌های آتی یک بستر تازه برای درآمدزایی برای این نمایشگاه باشد.

کمیت و کمیت برگزاری این رویداد در سال جاری در مقیاس این نمایشگاه بین‌المللی می‌تواند درس‌های مهمی برای کشورهای در تدارک اجرای آن برنامه از جمله ایران داشته باشد.

درس نخست اینکه این رویداد مجازی بر اساس خواست و نیاز مخاطب حرفه‌ای این نمایشگاه اعم از ناشر، نویسنده و مترجم و فعال عرصه نشر شکل گرفته. این درخواست چیزی جز ایجاد بستری برای مبادله تجاری میان آنها و برقراری ارتباط میان آنها نبوده و نیست. این پیام بدون هیچ فیلتری از سوی برنامه‌ریزیان این رویداد دیده و پاسخ‌گویی به آن در معرض برنامه‌ریزی قرار گرفت. نکته و درس دوم از این موضوع واقع‌بینی برای برنامه ریزی اجرای این رویداد بود. نمایشگاه فرانکفورت در سال جاری و به طور طبیعی به دلیل شرایط موجود قادر به اجرای تمامی برنامه‌ها و بخش‌های سالانه خود نبوده است اما در بخش‌هایی که امکان اجرا برای آن فراهم شد، این رویداد توانست با افزایش کمیت و کیفت اجرا مخاطبان بسیاری را به خود جلب کند. این مساله به ویژه در حوزه بخش‌های تجاری و مبادله رایت در این رویداد خودش را نشان داد که آمار و ارقام بالا به خوبی بر آن صحه می‌گذارد. به عبارت دیگر این مهم که نمایشگاه مجازی با هر کیفیت بدیل نمایشگاه فیزیکی نیست درک شده و بر همین اساس بر بخش‌های خاص از رویداد مجازی تمرکز ویژه‌ای مبذول شده است.

نکته بعدی توان و درک استفاده از فضای مجازی برای پیشبرد چنین رویدادی است که چه در اجرا و چه در استقبال خود را نشان داده است. به عبارت دیگر میزان استقبال و اقبال به فضای مجازی و ضریب نفوذ استفاده از آن در میان کاربران این رویداد توانست بر حسن اجرای برنامه‌های آن صحه بگذارد.

در ایران و بنا بر اعلام مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسات تابع نمایشگاهی مجازی به عنوان بدیل نمایشگاه کتاب تهران در دست برگزاری است. نمایشگاهی که تا امروز درباره جزئیات آن اظهار نظر دقیقی ارائه نشده است. اینکه این نمایشگاه بر اساس خواست و نیاز مخاطبان و با توجه به ضریب نفوذ استفاده از فضای مجازی و اینترنت و ابزارهای ارتباط با آن در تمامی نقاط کشور در دست برگزاری قرار گرفته یا خیز و اساسا چه ایده‌ای برای برگزاری آن در نظر گرفته شده است موضوعی است که کویا هنوز جوابی برای آن در ذهن مدیران اجرایی این رویداد شکل نگرفته است. این رویداد که می‌تواند در کنار نمایشگاه کتاب تهران رفته رفته مبدل به یک رویداد مستقل در قامت فرهنگی ایران شود با این حجم اندک از اطلاع رسانی درباره کم و کیف و سنجش نشدن برنامه‌های جاری برای آن در افکار عمومی متخصصان و فعالان نشر به نظر نمی‌رسد اتفاقی منجر به موفقیت را برای نشر ایران با خود به همراه داشته باشد.