اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری

اعاده دادرسی یکی از طرق فوق العاده اعتراض به آرای قطعی است. در لغت به معنی بازگشت و بازگردانیدن است و دادرسی در لغت به معنای به دادخواهی شخصی رسیدگی کردن و رسیدگی به تظلم خواهی اشخاص می باشد. مقصود از اعاده دادرسی، از سرگرفتن و دوباره رسیدگی کردن است یا به عبارت دقیق تر حقوقی، رسیدگی ماهوی مجدد به دعوایی که منتهی به حکم قطعی گردیده را اعاده دادرسی می نامند. اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری نیز امکانپذیر است و اشخاص می توانند از این طریق به آرای صادره از سوی شعب این دیوان اعتراض نمایند. که در قانون دیوان عدالت اداری به دو صورت انجام می شود.

●الف. اعاده دادرسی براساس ماده 98 قانون دیوان عدالت اداری

در قانون آئین دادرسی دیوان عدالت اداری تعریفی از اعاده دادرسی ارائه نشده و قانونگذار در بخش سوم مبحث آئین دادرسی دیوان عدالت اداری در مواد 98 الی 106 تنها به ذکر جهات اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری  و شرایط طرح آن پرداخته است. با مداقه در مقررات اعلامی می توان اعاده دادرسی را به این طریق را یکی از طرق فوق العاده شکایت از آرای اعلامی در قانون و صرفا مختص به احکام قطعی و نسبت به موارد ششگانه محصور در ماده 98 قانون دیوان عدالت دانست که رسیدگی مجدد به دعوا را نزد مرجع صادر کننده حکم قطعی امکان پذیر می نماید.

• جهات اعاده دادرسی در شعبه صادرکننده رای قطعی  در دیوان عدالت اداری

قانونگذار در ماده 98 قانون آئین دادرسی دیوان عدالت اداری به صورت محصور و در 6 بند ذیل به ذکر جهات اعاده دادرسی در خصوص احکام قطعی صادره از شعب دیوان عدالت اداری اشاره می نماید.

الف.حکم خارج از موضوع شکایت صادر شده باشد؛

ب.حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد؛

پ.درمفاد حکم تضاد وجود داشته باشد؛

ت.حکم صادر شده با حکم دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن ،که قبلا توسط همان شعبه یا شعبه دیگر صادرشده است، متعارض بوده بدون آنکه سبب قانونی موجب این تعارض باشد؛

ث.حکم مستند به اسنادی باشد که پس از صدور، جعلی بودن یا عدم اعتبار آنها به موجب حکم مرجع قضایی ثابت شده باشد؛

ج.پس از صدور حکم، اسناد و دلایلی به دست آید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و دلایل یاد شده درجریان دادرسی در اختیار وی نبوده است.

نکته مهم اینکه، احراز تحقق و یا عدم تحقق هر یک از جهات اعاده با شعب دیوان است و شعب دیوان در قبول یا عدم قبول پذیرش درخواست اعاده دادرسی مخیرند و در صورت احراز هر یک از مصادیق جهات ششگانه نسبت به قبول درخواست اعاده دادرسی اقدام و وارد در ماهیت پرونده می شوند. ولی قبول پذیرش اولیه اعاده دادرسی، دلالتی بر نقض ماهوی حکم صادره نداشته و شعب دیوان کماکان در صدور حکم، آزادی عمل کامل داشته و مخیر در تائید حکم سابق و یا نقض تمام یا بخشی از آن می باشند.

●ب. اعاده دادرسی از طریق اعمال ماده 79 قانون دیوان عدالت اداری

محکوم علیه پرونده چنانچه بنای بر اعاده دادرسی از طریق اعمال ماده 79 قانون دیوان عدالت اداری ( اصلاحی10 /02/1402 ) را داشته باشد، می بایست نسبت به ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات قضایی یا سامانه ساجد نسبت به ارسال پرونده به دبیرخانه ماده 79 اقدام نماید، پرونده به قضات منتخب رئیس دیوان عدالت اداری ارجاع می شود. چنانچه قضات منتخب با تائید رئیس دیوان عدالت اداری قائل به خلاف شرع یا قانون بودن رای قطعی صادره باشند، یک بار پرونده توسط ریاست دیوان عدالت اداری با ذکر دلیل جهت رسیدگی ماهوی به شعبه هم عرض دادگاه صادرکننده رای قطعی ارسال می شود. شعبه مذکور مکلف است، خارج از نوبت به پرونده رسیدگی و رأی مقتضی صادر کند. رای صادر شده قطعی است.

مضافا اینکه، چنانچه رئیس قوه قضاییه نسبت به پذیرش درخواست اعاده دادرسی موافقت نماید، پرونده مجددا به ریاست دیوان عدالت اداری ارجاع خواهد شد و با صدور دستور، پرونده به شعبه هم عرض یا مرجع بالاتر در دیوان عدالت اداری ارجاع خواهد شد.

لازم به ذکر است، چنانچه رأی قطعی موضوع این ماده از شعبه بدوی دیوان عدالت اداری صادر شده باشد، در این صورت پرونده برای صدور رأی به شعبه تجدیدنظر ارجاع خواهد شد.

• مهلت اعمال ماده 79 قانون دیوان عدالت اداری 

در قانون دیوان عدالت اداری، جهت اعمال ماده 79 دیوان عدالت اداری مهلتی پیش بینی نشده است. برهمین اساس محکوم علیه در هر زمانی فرصت طرح درخواست را دارد.

• آیا امکان طرح درخواست مجدد اعمال ماده 79 دیوان عدالت اداری وجود دارد؟ 

طرح درخواست های مکرر اعمال ماده 79 محدود به تعداد معینی نیست؛ ولی درفرض پذیرش اولیه درخواست اعمال ماده 79 و ارجاع پرونده به شعبه صالح به رسیدگی و با فرض رد شدن درخواست اعاده دادرسی ، امکان طرح مجدد آن دیگر امکان پذیر نمی باشد.

• آیا امکان تجدیدنظرخواهی از رای صادره در اعمال ماده 79 وجود دارد؟

خیر، به موجب ماده 79 قانون دیوان عدالت اداری، امکان نقض رای صادره در اجرای ماده 79 دیگر وجود ندارد.

وکیل دیوان عدالت اداری

وکیل دیوان عدالت اداری یک کارشناس متخصص در دعاوی مرتبط به دستگاه های دولتی و عمومی است. با توجه به اینکه دعاوی مطروحه در دیوان عدالت اداری در زمره دعاوی تخصصی محسوب می گردد، رسیدگی به این گونه دعاوی مستلزم بهره مندی از دانش حقوقی خاصی در حوزه های مختلفی همچون اراضی و املاک ، شهرداری ، تامین اجتماعی و سایر دستگاه های عمومی و اجرایی است. مضافا اینکه نحوه طرح دعوا و دفاع در دعاوی دیوان عدالت اداری کاملا متفاوت با سایر دعاوی بوده و در جهت حصول نتیجه مطلوب می بایست اینگونه پرونده ها به وکیل متخصص دیوان عدالت اداری و سابقه فعالیت عملی ارجاع شود.

النهایه با عنایت به حجم و پیچیدگی دعاوی حقوقی ، صرف مطالعه مطالب تقدیمی، راهگشای حل مشکلات حقوقی اصحاب دعوا نمی باشد. لذا در جهت تسهیل اقدامات حقوقی و ممانعت از تضییع حقوق ، بهره مندی از خدمات وکیل متخصص برحسب نوع دعوا ، امری لازم و غیر قابل اجتناب است.

بر همین اساس موسسه حقوقی آبان با بهره مندی از تخصص وکیل دیوان عدالت اداری ، آمادگی کامل خود را جهت ارائه جامع ترین خدمات حقوقی در این بخش را اعلام می نماید.