حوادث ناگوار در حریم حرم /این اتفاقات جان حاجیان را گرفت

حج تمتع فروع دینی است که برای مسلمانان مستطیع واجب است. حاجیان در بازده تقریبا یک ماهه راهی سرزمین وحی می شوند و اعمال حج تمتع را تا روز عید قربان انجام می‌دهند. متوسط تعداد زائران حج تمتع در یک دهه اخیر دو و نیم میلیون نفر در سال بوده‌است و با این حجم جمعیت قطعا این مناسبات خالی از اتفاقات عجیب نیست.

در سال های مختلف در حج تمتع اتفاقات ناگوار فراوانی افتاده که کام حاجیان را تلخ کرده و باعث مرگ بسیاری از افراد شده است که در این گزارش به اتفاقات دلخراش این مراسم از بعد انقلاب اسلامی پرداخته شده است. فجایعی که از سال ۱۳۵۴ در چنین روزهایی در منا رخ داد و بارها و بارها در صورت‌های مختلف نمود پیدا کرد؛ فجایعی که نزدیک به یک قرن سابقه دارد! با ما همراه باشید.

جمعه خونین مکه؛ ۱۳۶۶

یکی از حوادث در زمان برگزاری حج کشتار ۲۷۰ نفر شهروند ایرانی برای حضور در مراسم «برائت از مشرکین» اشاره کرد. نهم مرداد ۱۳۶۶ در مکانی که خون ریختن در آن حرام است شاهد کشتار حجاج مظلوم ایرانی بودیم که بیشتر آن‌ها خانم بودند. در این اتفاق مأموران اجازه مداوای مجروحین حادثه را در بیمارستان‌ها ندادند و برخی از مجروحین که جراحات حاد داشتند، پس از تحمل رنج و درد بسیار و در حالی‌ که امکان مداوای آن‌ها بود، به شهادت رسیدند. در روزی که به جمعه خونین مکه نام گرفت عوامل استکبار صفحه‌ سیاه دیگری را در تاریخ به‌جا گذاشتند.

حادثه تونل؛ ۱۳۶۹

با گذشت ۳ سال از جمعه خونین که در مکه رخ داد اینبار ۱۴۲۶ نفر در تاریخ ۱۱ تیر ۱۳۶۹ بر اثر آتش سوزی در تونل منا جان باختند. هنگامی که حاجیان در حال حرکت برای رمی جمرات بودند، نرده پل عابر پیاده خم شد و ۷ نفر به پایین پل و روی مردمی که در حال خروج از تونل بودند، سقوط کردند و دمای بالای ۴۲ درجه و عدم سیستم تهویه هوا باعث افزایش و جان باختن حاجیان که بیشتر تبعه‌ مالزی، اندونزی و پاکستان بودند، شد.

به دلیل تعداد بالای این اتفاق ها چند مورد آن را به طور اختصار به آن اشاره خواهیم کرد. سال ۱۳۷۴ شمسی: جان باختن ۲۷۰ تا ۳۰۰ نفر از حجاج در ازدحام منطقه جمرات، سال ۱۳۷۴ شمسی: آتش‌سوزی در منا و جان باختن ۳ نفر، سال ۱۳۸۲ شمسی: جان‌باختن ۲۴۴ تا ۲۵۰ نفر بر اثر ازدحام جمعیت در فاجعه جمرات، سال ۱۳۸۴ شمسی: جان دادن ۲۵۱ نفر از حجاج در ازدحام جمرات از فاجعه هایی است که عربستان در زمان حج تمتع از سر گذراند و با مدیریت نادرست باعث مرگ و شهادت بسیاری از حاجیان در این سال‌ها شد.

بیشتر حاجی‌های اعزامی بالای ۵۰ و ۶۰ سال سن دارند که حج به آن‌ها واجب است اما قشر آسیب‌پذیرتر از نظر جسمانی هستند. آتش سوزی در سال ۵۴ اتفاقی عجیب در عربستان بود که جان ۲۰۰ نفر که ۱۷ نفرشان ایرانی بودند را گرفت.

بی سابقه ترین فاجعه؛ ۱۳۹۴

بی‌کفایتی برای برگزاری مراسم حج در مهرماه ۱۳۹۴ به اوج خود رسید و بی سابقه ترین فاجعه منا را برجای گذاشت. این سال از نظر تعداد کشته شدگان و اتفاقات بی سابقه بود.

در اواسط برگزاری مناسبات حج در سال ۱۳۹۴ بود که سقوط جرثقیل در پی پروژه توسعه مسجدالحرام همه را شوکه کرد. کشته شدن ۱۰۷ نفر و جراحت ۲۳۸ نفر حاجی در این سال پایان سال سخت عربستان برای حاجیان نبود.

صبح روز عید قربان ازدحام جمعیت حجاج باعث ایجاد موجی در مسیر شد. حرارت ۵۰ درجه هوا امان حاجی ها را گرفت و بر افزایش جمعیت و فشار افزوده می شد. بی کفایتی شرطه‌ها در بازکردن مسیر و هدایت حاجی‌ها به سمتی که فشار جمعیت بیشتر می‌شد باعث بسته شدن کامل راه‌ها شد.

این فاجعه به قدری بزرگ و عجیب بود که دولت سعودی از بازگو کردن آمار دقیق کشته شدگان و مجروحین سر باز می کردند در انتها هم پس از گذشت این سال ها باز آمار دقیق در دست نیست و از ۷۶۹ تا بیش از ۴۱۰۰ تن کشته تخمین زده شده است؛ در حالی که مشاهدات میدانی از جان‌باختن ۸۰۰۰ نفر و باقی آمار از جان باختن دست‌کم ۲۲۳۶ زائر در خیابان ۲۰۴ خبر می‌دهد.

عربستان به دلیل محافظت از آمار کشته شدگان از بازپس دادن جنازه‌ها تا حد ممکن خودداری می‌کرد تا اینکه هشدار مقام معظم رهبری در سخنرانی نوشهر، باعث شد اجساد قربانیان ایرانی را بازگردانند.

خانه امن الهی مقتلگاه بسیاری از حاجیان در این سال ها بوده که تنها بی کفایتی و سوء مدیریت باعث این اتفاقات ناگوار شده است.