ساخت تله کابین غیر مجاز در شیراز | فعالان محیط زیست به صف شدند

ایده ساخت تله کابین در شیراز از اوایل دهه ۹۰ مطرح شده و در دوره‌های مختلف شورای شهر به تصویب رسیده است. شهرداری شیراز این طرح را به عنوان عاملی برای رونق گردشگری و ایجاد اشتغال می‌داند، اما فعالان محیط زیست نگران تأثیرات منفی آن بر منابع طبیعی، به ویژه در یکی از مهم‌ترین مناطق حفاظت از منابع آبی شهر، هستند.

محمدحسن اسدی،  شهردار شیراز، چندی پیش از آغاز عملیات احداث بزرگ‌ترین تله کابین کشور در این شهر خبر داد. او آغاز این طرح را یکی از «اتفاقات خوبی» توصیف کرد که در شهر شیراز در حال رقم خوردن است. 

ساخت تله کابین شیراز روی کاغذ موضوع جدیدی نیست.  از سال ۱۳۹۰ تاکنون بحث آن مطرح بوده و به گفته مقامات شهرداری و اعضای شورای شهر، بررسی‌های زیادی نیز در مورد جانمایی آن انجام شده است. ابتدا قرار بود تله کابین را در ورودی معرف شهر (دروازه قرآن) بسازند اما نگرانی از بار ترافیکی آن و چهره بصری نازیبایی که سازه فلزی تله کابین می‌تواند ایجاد کند، موضوع را منتفی کرد. پس از آن نگاه‌ها به ارتفاعات «دراک» معطوف شد؛ کوهی که به رشته‌کوه‌های زاگرس تعلق دارد و در غرب و شمال غرب شیراز واقع شده. حالا نیز کلنگ آغاز عملیات اجرایی برای ساخت تله کابین شیراز، در همین مکان به زمین خورده است.

شهرداری و شورای شهر شیراز، سال‌ها بود در تلاش برای یافتن سرمایه‌‌گذار به منظور اجرای این طرح بودند. در واقع ناکامی آنها در این زمینه، باعث شد کار بیش از یک دهه به تعویق بیفتد، اما چند ماهی است که شهرداری با شرکتی برای سرمایه‌گذاری در ساخت تله کابین شیراز به توافق رسیده است. 

اسدی شهردار شیراز در اردیبهشت اعلام کرد این طرح با ۴۰  درصد سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و ۶۰ درصد آورده شهرداری، در محل پارک کوهستانی دراک و به طول ۴۲۰۰ متر اجرا می‌شود.

حالا اما انتشار تصاویری از حضور ماشین‌های سنگین در ارتفاعات شمال غرب شیراز، دوستداران محیط زیست را نگران کرده است.  بهمن ایزدی، محیط‌بان پیشکسوت، در صفحه شخصی خود در اینستاگرام راجع به اجرای طرح تله کابین شیراز هشدار داده و نوشته است، این طرح شاخص‌های سلامت شیراز را نشانه گرفته. او به اثر مخرب ساخت تله کابین بر محیط‌های طبیعی اشاره و تاکید کرده است مسئولان باید ارزیابی تبعات محیط‌زیستی این طرح را به دور از توجیهاتی چون رونق گردشگری و ایجاد اشتغال منتشر کنند. 

ایزدی توضیح داده است، کوهستان‌ها به دلیل نقش‌شان در حفاظت از منابع آب، در رأس هرم طبیعی قرار دارند و توجه به تاثیرات محیط‌زیستی طرح‌های توسعه‌ای در مورد آنها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ در واقع هر اقدامی بدون چنین ارزیابی‌هایی، برخلاف توسعه پایدار است. 

این فعال محیط زیست، نابودی رویشگاه‌ها و زیستگاه‌های جانوری، فرسایش خاک، آلودگی آبخوان‌ها، تخریب عرصه‌های پرشیب بر اثر جاده‌سازی و احتمال افزایش زمین‌خواری را از جمله نگرانی‌ها در خصوص ساخت تله کابین شیراز به شمار می‌آورد. 

ایزدی تاکید کرده که این طرح بدون ارزیابی‌های منطقی محیط‌زیستی آغاز شده است و تاییدیه سازمان محیط زیست را ندارد.  به گفته او، بر اثر توسعه نابجای گردشگری با ایجاد پارک کوهستان، حدود ۵۰۰ هکتار از عرصه‌های پرتراکم در رویشگاه‌های جنگلی و مرتعی کوهپایه‌های دراک به جاده، آلاچیق، مراکز تفریحی و محلی برای کاشت درختان غیربومی و باغی تبدیل شده است. 

ایزدی همچنین در روزهای گذشته هشدار داده بود که شهرداری و عوامل اجرایی تله کابین شیراز، اجرای این طرح را بدون ارزیابی محیط‌زیستی و موافقت منابع طبیعی و محیط زیست و همچنین بدون داشتن هیچ مالکیتی بر عرصه آغاز کرده‌اند. 

در این میان، شهرام یغمایی، مدیر روابط عمومی منابع طبیعی فارس، نیز در گفت‌وگو با روزنامه محلی «شهر مردم» تایید کرده است شهرداری و پیمانکار مجری طرح تله کابین شیراز، مجوزی از این سازمان دریافت نکرده‌اند. به گفته او، کوهستان دراک به شهرداری واگذار شده اما ارتفاعات آن همچنان در اختیار اداره کل منابع طبیعی استان است و شهرداری باید طرح خود را برای ساخت ایستگاه تله کابین به منابع طبیعی ارسال کند.

نگرانی از ناراحتی سرمایه‌گذار شریک

در مقابل اما، برخی از مدیران شهری حساسیت‌های دوستداران محیط زیست را رد و ادعا می‌کنند ساخت این تله کابین آسیب ماندگاری به عرصه‌های طبیعی نمی‌زند و حتی قرار است پوشش گیاهی منطقه نیز در جریان اجرای آن افزایش یابد. 

به گفته او، با توجه به شرایط اقتصادی کشور، «سرمایه‌گذار با کوچک‌ترین مشکلی در مسیر فعالیت خود، سرمایه‌اش را از شهر خارج می‌کند» در حالی که ساخت تله کابین شیراز امتیاز مهمی برای شهر و استان است و «می‌تواند گردش مالی بسیار خوبی به دنبال داشته باشد».

 این سخنان در حالی مطرح می‌شود که شهرداری شیراز بیش از یک دهه و پیمانکار مجری در چند ماهه اخیر برای ارزیابی‌های محیط‌زیستی و دریافت مجوزهای لازم از سازمان‌های مربوطه فرصت داشته‌اند. اگر هیچ نگرانی‌ای بابت آسیب دیدن عرصه‌های طبیعی در میان نبود، آنها می‌توانستند طرح‌های خود را برای آنها ارسال کنند؛ گو اینکه یغمایی مدیر روابط عمومی منابع طبیعی فارس نیز گفته است: «ممکن است در بررسی‌ها، همان‌طور که شهرداری ادعا کرده است، تخلفی صورت نگرفته باشد و اجرای بخش مربوط به ارتفاعات نیز تایید شود.»

سرمایه مورد نیاز برای ساخت تله کابین شیراز چقدر است؟

نگرانی‌ها در مورد ناراحتی سرمایه‌گذار در حالی است که مسئولان شهری تاکنون اشاره‌ای به نام این شرکت نکرده‌اند. در اردیبهشت امسال، شهرداری از برگزاری مناقصه برای احداث تله کابین شیراز و مشخص شدن شریک سرمایه‌گذار خبر داد.

در سال‌های گذشته نیز شهرداری به مذاکراتی با شرکت‌های ترکیه‌ای، اتریشی، سوئیسی، ایتالیایی و فرانسوی برای ساخت تله کابین شیراز اشاره کرده بود؛ اما طولانی شدن روند یافتن سرمایه‌گذار باعث شد شورای شهر شیراز از اواسط دهه ۹۰ شهرداری را مکلف کند که در صورت عدم موفقیت در این زمینه، سرمایه مورد نیاز را به‌تنهایی تامین کند ولی ظاهراً اختصاص بودجه برای ساخت تله کابین شیراز از توان این ارگان فراتر بود. 

در سال ۱۳۹۰ و در نخستین اخبار درباره ساخت تله کابین دراک اعلام شده بود این پروژه با مشارکت بخش خصوصی و سرمایه‌ای در حدود ۳۰ میلیارد تومان اجرایی می‌شود. چهار سال بعد،  مدیران وقت شهرداری از نیاز ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد تومانی برای ساخت تله‌ کابین شیراز خبر داد. روزنامه «خبر جنوب» نیز در سال ۱۳۹۶ به تلاش شهرداری برای یافتن پیمانکار خارجی و اجرای مشارکتی این طرح با سرمایه‌گذاری ۶۰ میلیارد تومانی اشاره کرد.

به گذشت تنها سه سال نیاز بود که این رقم به ٧٠٠ میلیارد تومان افزایش یابد؛ رقمی که «خبرگزاری صداوسیما» در سال ۱۳۹۸ آن را به نقل از مدیر وقت مجموعه پارک کوهستانی دراک اعلام کرد.

سال گذشته، با افزایش احتمالی بودجه مورد نیاز، شورای شهر به شهرداری اختیار داد مشوق‌هایی را برای جذب سرمایه‌گذار تعریف و حداکثر تا ۷۰ درصد نیز در ساخت آن مشارکت کند.