توسعه حمل‌و‌نقل عمومی اولویت نیست!

توجه به زیرساخت‌های شهری، توسعه کلانشهرها در بخش‌های گوناگون را به همراه دارد و بدون فراهم‌آوری زیرساخت‌های مناسب و کارآمد، هیچ‌یک از انواع توسعه شهری امکان‌پذیر نخواهدبود. امروزه در آلودگی شهرهای بزرگ، خودروها نقش زیادی دارند؛ بنابراین ضروری است مدیران شهری برای کاهش آلودگی هوا و ترافیک خودروهای تک‌سرنشین در خیابان‌های شهری به‌دنبال یک راه‌حل منطقی باشند. توسعه حمل‌ونقل عمومی به عنوان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های زیرساختی، تاثیر بسیار زیادی در توسعه اقتصادی و پایدار شهری دارد.

در این بخش توسعه حمل‌ونقل عمومی و توجه ویژه به این مقوله مهم برای دستیابی به توسعه و مدیریت بهتر شهرها، باعث شده همواره پیشرفت و نحوه اداره سیستم‌ حمل‌ونقل شهری یکی از دغدغه‌های اساسی مدیران کلانشهرها باشد.

 پس با توجه به شرایط ذکر شده، دولت باید توجه ویژه‌ای به حمل‌ونقل عمومی داشته باشد اما در کلانشهر تهران، ناوگان فرسوده معضل ترافیک را رقم زده تا آنجا که در حال‌حاضر فرسودگی حمل‌ونقل شهر تهران موجبات نارضایتی شهروندان و عدم‌تمایل آنها برای استفاده از ظرفیت حمل‌ونقل عمومی را رقم زده و منجر به گسترش ترافیک شده است.

یکی از مهم‌ترین راهکارها برای رهایی از ناوگان فرسوده حمل‌ونقل عمومی شهر تهران، بازسازی اتوبوس‌های فرسوده است که به‌عنوان مثال با هزینه بسیار کمتر از خرید یک دستگاه اتوبوس نو، قابلیت اجرا دارد.

فروپاشی ساختار حمل‌ونقل تهران به‌دلیل فرسودگی شدید ناوگان بسیار محتمل و بهانه‌تراشی دولت‌ها برای کمک به توسعه حمل‌ونقل بسیار آشکار است.

آنچه به وضوح مشخص است این است که چه این دولت و چه دولت‌های قبل، هیچ‌گاه توسعه حمل‌و‌نقل عمومی را اولویت اصلی قرار نداده‌اند. مجلس شورای اسلامی در حوزه حمل‌ونقل عمومی مصوبات خوبی داشته اما قوانین مصوب به‌دلایل و بهانه‌های گوناگون اجرا نشده‌اند.

در حالی‌که قوانین خوبی همچون قانون حمایت از سامانه‌های حمل‌ونقل ریلی شهری و حومه مصوب ۸۵، قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت مصوب ۸۶، قانون استفاده از تسهیلات حساب ذخیره ارزی برای حمل‌ونقل ریلی و عمومی شهری مصوب ۸۸، قانون هدفمند کردن یارانه‌ها مصوب ۸۸، قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب ۸۹ و قانون هوای پاک مصوب سال ۹۶ داریم که یا اصلا اجرا نشده یا ناقص اجرا شده‌اند.

در این بین، دولت‌ها همیشه در برابر اصرار مدیریت شهری برای تامین سهم خود برای خرید ناوگان‌حمل ‌نقل عمومی بهانه‌تراشی می‌کنند و حتی در دوره‌ای، صددرصد بهای اتوبوس‌های بی‌آرتی شهر تهران از محل عوارض شهر تهران و از بودجه شهرداری تهران پرداخت شد.

به هر حال این روزها نه‌تنها در بحث توسعه، بلکه حتی در موضوع نگه‌داشت نیز با مشکلات زیادی در اتوبوسرانی و مترو مواجه هستیم. وضعیت به قدری نگران‌کننده است که باید نگاه ویژه‌ای به حمل ونقل عمومی تهران داشته  باشیم. جلسات شهردار تهران و رئیس شورای‌شهر تهران با مسئولان دولتی از جمله سازمان برنامه و بودجه نیز آغاز شده تا بتوانند برای توسعه حمل‌ونقل عمومی سهم بیشتری از دولت بگیرند. در لایحه بودجه ۱۴۰۱ نیز آن‌طور که باید به حمل‌ونقل عمومی توجه نشده است. البته باید به این نکته نیز توجه داشت که به هر میزان منابع دولتی محقق شود، رافع مسئولیت شهرداری نبوده و این سازمان باید با همت بلند، گام‌های اساسی برای بهبود وضعیت حمل‌ونقل عمومی بردارد.

تمرکز مدیریت شهری باید بر تقویت حمل‌ونقل عمومی باشد و در همه سطوح حمل‌ونقل عمومی شامل مترو، اتوبوس و تاکسی این تقویت انجام شود. به علاوه اینکه باید بتوانیم در حوزه بازسازی و نوسازی مترو، اتوبوس و تاکسی برنامه داشته باشیم تا با بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها، سقف خدمتی خود را ارتقاء دهیم و شرایط بسیار بدی که امروز با آن مواجه هستیم را جبران کنیم.