اماواگرهای اجرای پیمان پولی با روسیه

تلاش ایران برای ایجاد پیمان‌های پولی با کشورهای همسایه و کشورهایی که شرکای اصلی تجارت ایران محسوب می‌شوند، اتفاق جدیدی نیست و سال‌ها است شاهد آن هستیم. در چند وقت اخیر، اعلام شده دولت در تلاش است تا با روسیه پیمان پولی را برقرار و در ادامه این روند را در تجارت با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا پیاده‌سازی کند. پیش از پرداختن به این راهکار و احتمال عملیاتی بودن آن، باید به دلایل تلاش ایران و روسیه برای تجارت با ارزهای ملی مشترک توجه کرد، چرا که در چند مدت اخیر نیز مقامات روسیه به تجارت با اعضای اتحادیه اورسیا بدون دلار تاکید و این مسئله، اهمیت پرداختن به دلایل برقراری پیمان‌های پولی و ابعاد آن را بیشتر می‌کند. تجارت ایران طی سال‌های گذشته به‌دلیل وجود تحریم‌ها با دست‌اندازهای جدی همراه بوده و تجار ایرانی نقل‌وانتقالات درآمدهای ارزی خود با مشکلات جدی مواجهند. پس از شکل‌گیری جنگ روسیه و اوکراین و اعمال تحریم‌های جهانی علیه روسیه، این کشور تلاش کرد تا برای باقی نگه‌ داشتن تجارت خود، راهکارهای مختلفی را برگزیند. یکی از این روش‌ها، انجام تجارت با ارز ملی مشترک و به‌بیانی دیگر، انعقاد پیمان‌های پولی مشترک بوده که در این مدت اخبار مختلفی درباره آن شنیدیم. مبادلات روبل ـ ریال، برای موفقیت در اجرا و منتج شدن به پیامدهای مثبت، نیازمند شکل‌گیری بسترهای متعددی است که نمی‌توان آن را در نظر نگرفت. در ابتدا باید به‌میزان مبادلات ایران و روسیه و فرصت‌های تجاری میان این 2 کشور توجه کرد. روسیه برای ایران همواره یکی از شرکای مهم تجاری محسوب می‌شود، اما طی سال‌های اخیر، آن‌طور که باید و شاید از ظرفیت‌های اقتصادی این کشور بهره‌برداری نکرده‌ایم.

اگر به آمارهای تجاری ایران در سال‌های اخیر نگاهی بیندازیم، خواهیم دید باوجود هدف‌گذاری‌های جدی برای توسعه روابط با روسیه، آمارهای مناسبی در این‌باره نداشته‌ایم. نه‌تنها بازار روسیه، مجالی مناسب برای صادرات محصولات ایران است، بلکه با اجرای پیمان‌پولی دوجانبه با این کشور، مسئله نقل‌وانتقال ارز تجار ایرانی نیز تا حدودی بهبود خواهد یافت، اما این ابعاد مثبت، تنها مسائل مربوط به اجرای پیمان پولی با کشور روسیه نیست و باید بسترهای به موفقیت رسیدن این امر را نیز در نظر داشت. به‌عنوان مثال، ایجاد تسهیلات بانکی برای بازرگانان و ایجاد شرکت‌های مشترک تجاری راهکارهایی است که می‌تواند میزان تجارت میان 2 کشور را افزایش دهد، همچنین بهبود روند مبادلات مالی و اجرایی شدن طرح تجارت با ارز مشترک 2 کشور، می‌تواند منجر به رشد حجم معاملات شود. مباحثی مانند مشکلات در مراودات مالی و نقایص زیرساختی، از جمله مسائلی است که مربوط به چند سال اخیر نیست و جزو چالش‌های ریشه‌دار در بحث تجارت با کشور روسیه است و بدون توجه به این مسئله، نمی‌توان پیمان پولی با این کشور را به‌ثمر رساند.

از سویی دیگر، برخی بازرگانان برای بازگشت ارزهای حاصل از صادرات خود از روسیه در چند مدت اخیر به مشکل برخوردند و از این‌رو دولت باید مسائل بانکی میان 2 کشور را به‌طور ریشه‌ای حل کند.

بهبود روابط بانکی میان ایران و روسیه، از شروط اصلی و اساسی نتیجه‌بخشی انجام تجارت با ارز مشترک میان این 2 کشور است، اما لازم است،تاکید کنیم تا زمانی که انجام معاملات تجاری ایران و روسیه با ارز مشترک دقیق و کامل انجام نشود، نمی‌توانیم پیامدهای آن را در اقتصاد کشور به‌طورگسترده شاهد باشیم.

تفاهمنامه‌ها و قراردادهای دوجانبه و چندجانبه زیادی برای توسعه تجارت ایران در سال‌های اخیر منعقد شده است، اما به‌دلیل ضعف در اجرای این قراردادها، نتیجه چندانی را در بخش تجارت شاهد نبوده‌ایم. درباره تاثیر برقراری ارز مشترک در تجارت با روسیه نیز، تا زمانی‌که تفاهمنامه‌ها و برنامه‌ها به‌طورکامل اجرایی نشوند، نمی‌توان از کارآیی و تاثیر آن صحبت کرد.