زیرساخت‌های فنی بنادر خشک مهیا شود

شناسایی نقاط مختلف بالقوه برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، یکی از الزامات توسعه تجارت و وظیفه نهادهای متولی آن شمرده می‌شود. راه‌اندازی محدوده‌ای به نام بندر خشک که در آن بتوان کالاها را با سهولت و سرعت بیشتری تولید و صادر کرد، یکی از مسائلی است که طی چند سال اخیر، مورد توجه دولت‌های قبلی قرار گرفته و به‌نظر می‌رسد، دولت فعلی نیز به آن توجه داشته باشد، چرا که چندی پیش سیدمیعاد صالحی، مدیرعامل شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، خبر از افتتاح بندر خشک و مرکز لجستیک آپرین تا پایان سال داد. این منطقه، در اطراف تهران و در ۲۰ کیلومتری جنوب‌غربی تهران (اسلامشهر) در منطقه‌ای به وسعت ۷۰۰ هکتار قرار دارد. پیش از پرداختن به ابعاد ایجاد این بندر در استان تهران، ابتدا باید به ماهیت بندر خشک و دلیل شکل‌گیری آن توجه کرد.

بندر خشک (که به نام بندر داخلی نیز شناخته می‌شود) یک بندر درون سرزمینی چندمنظوره است که به‌طورمستقیم توسط جاده یا راه‌آهن به بندر دریایی متصل و مرکزی برای انتقال کالاها به مقصدهای داخلی است. بندر خشک، هم برای انتقال درون‌سرزمینی کالاها و هم برای ذخیره و انبار کالاها محسوب می‌شود. بندر خشک داخلی می‌تواند انتقال کالا بین کشتی‌ها و شبکه‌های بزرگ حمل‌ونقل داخلی را تسهیل کند و یک مرکز توزیع کالا در درون سرزمین ایجاد کند. در مقابل، روند صادرات کالا در این بنادر تسهیل و تسریع می‌شود و این مسئله را می‌توان به‌عنوان یک مزیت ایجاد بندر خشک معرفی کرد، اما احداث بندر خشک و سایر بسترهای این‌چنینی در حوزه حمل‌ونقل، نیازمند فراهم کردن شرایط مناسب آن است. بندر، یک نوع مبادی ورودی و خروجی است؛ از این‌رو باید زیرساخت‌های پیشرفته و مطلوبی را در این زمینه داشته باشد. در حال‌ حاضر، در نقاط صفر مرزی کشور و همچنین برخی مناطق درونی، گمرکات مختلف وجود داشته که وظیفه بررسی و مدیریت ورود و خروج کالاها را برعهده دارد. اگر تمهیدات مناسبی در راستای تامین زیرساخت‌های بنادر خشک انجام نشود و تجهیزات فنی مورد نیاز این مناطق مهیا نشوند، با گمرکات داخلی تفاوتی ندارد و ایجاد آنها تاثیر بسزایی را در روند تجارت خارجی ایران در پی نخواهد داشت، چرا که بندر خشک، هم برای انتقال درون‌سرزمینی کالاها و هم برای ذخیره و انبار کالاها نیز کاربرد داشته و در نهایت عملکرد آن تمایز زیادی با فعالیت گمرکات داخلی نخواهد داشت.

یکی از فرصت‌های ایجاد بنادر خشک در مناطق داخلی کشور، ایجاد بسترهای مناسب برای توسعه ترانزیت بین‌المللی است. ایران از آن‌جایی که در موقعیت جغرافیایی طلایی قرار دارد، می‌تواند پذیرای بسیاری از کامیون‌ها و ماشین‌های باری بین‌المللی باشد و از مزیت و درآمدهای ارزی فعالیت‌های ترانزیتی بهره‌مند شود.

 این مسئله نیز همچنان به تامین و تهیه بسترهای فنی و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل داخلی وابسته است و تا زمانی که این اقدامات انجام نگیرد، نه‌تنها بنادر خشک به‌معنای واقعی آنها احداث نشده، بلکه نمی‌توان از فرصت‌های موجود نیز  بهره گرفت. در حال ‌حاضر زیرساخت‌های حمل‌ونقل زمینی و ریلی کشور به اندازه‌ای توسعه نیافته‌اند که بتوانند پاسخگوی نیاز تجارت داخلی و خارجی و یا فعالیت‌های ترانزیتی کشور باشند، بنابراین ضعف‌های زیرساختی در این مسئله بسیار وجود داشته و بدون رفع آنها، نمی‌توان به ثمربخش بودن برنامه‌های مربوط به ایجاد بنادر خشک در نقاط مختلف امیدوار بود. به بیان دیگر، اگر بنادر خشک بدون در نظر گرفتن زیرساخت‌های تجهیزاتی و فنی مربوط به آن احداث شوند، تفاوتی با گمرکات داخلی نداشته و در نهایت ارزش مناسبی ایجاد نخواهند کرد.