صنعت هوایی، نیازمند حمایت دولت

صنعت هوانوردی جزو صنایع پیشرو و پیشران در دنیا است که در لبه تکنولوژی قرار گرفته است. باتوجه به ارزش ۱۱میلیارد دلاری بازار ناوگان هوایی، بازار ۵میلیارد دلاری تعمیر و نگهداری و بازار تحقیق و توسعه به ارزش یک میلیارد دلار که زمینه ایجاد بازاری ۱۷ میلیارد دلاری را فراهم آورده است، باید گفت، توسعه ناوگان هوایی کشور متناسب با میانگین جهانی، می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد ۳۴۱ هزار شغل شود. گفتنی است، کشور حداقل به ۳۶۶ فروند هواپیما نیاز دارد که برای تامین آن تا سال ۱۴۱۰ ، حدود ۳۶ میلیارد دلار نیاز داریم تا ایران با میانگین دنیا همگام شود. گفتنی است، دانش‌بنیان‌ها توانایی کافی در حل معضلات مربوط به فرسودگی و تعمیر نگهداری صنعت هوایی دارند که به‌تبع آن می‌توانند در کنترل هزینه‌ها نقش‌آفرین باشند.

رشد و توسعه دانش‌بنیان‌ها در صنعت هوایی کشور نیازمند صبر و حوصله زیاد متولیان و فعالان این حوزه است، چرا که بازگشت سرمایه معمولا در بازه زمانی طولانی‌تری نسبت به دیگر صنایع مشابه نظیر خودروسازی اتفاق می‌افتد. در چندین سال اخیر، متاسفانه سرمایه‌گذاری لازم در صنعت هوایی کشور انجام نشده است و در دنیا هم به‌عنوان یک صنعت زیرساختی به‌حساب می‌آید و دولت‌ها نقش بسیار مهمی در توسعه شرکت‌های هواپیمایی دارند. با اینکه بیشتر این شرکت‌ها خصوصی هستند، اما پشتیبانی دولتی و سرمایه اولیه دولتی بوده که این شرکت‌ها را تبدیل به غول‌های بزرگ صنعت هوایی در جهان کرده است. توسعه و پیشرفت در حوزه صنایع هوایی از توان شرکت‌های کوچک خصوصی بر نمی‌آید و نیازمند سرمایه‌گذاری دولتی است، چرا که صنعت هواپیمایی یک صنعت سرمایه‌بر است و هزینه‌های زیادی را می‌طلبد تا به تولید برسد. همچنین، زمان زیاد هم می‌طلبد تا شرکتی بتواند در این زمینه رشد کند و توسعه یابد. تولیدات در این صنعت زمانی می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد که استانداردهای جهانی آن را تایید کرده باشند تا در نهایت به چرخه مصرف برسد. تامین ایمنی، دیگر موضوعی است که اهمیت زیادی دارد و بی‌شک برای تامین ایمنی باید سرمایه دولتی در جریان توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه قرار بگیرد. باتوجه به برگشت درازمدت سرمایه در حوزه صنایع هوایی، غیرممکن است که بخش خصوصی بتواند استارتر این حوزه باشد، چرا که علاوه بر هزینه‌های بالایی که برای شروع فعالیت می‌طلبد، در مدت زمان کوتاه بی‌بازده است. به‌طورخوش‌بینانه، یک شرکت دانش‌بنیان باید دست‌کم بین ۸ تا ۱۰ سال فعالیت داشته باشد تا محصول کار و فعالیت خود را برداشت کند. این صنعت نقطه مقابل خودروسازی است که به‌طورمعمول، شرکت‌های خودروسازی صرفه اقتصادی خوبی را تجربه می‌کنند، هرچند در این صنعت هم موفق عمل نکرده‌ایم و پیشرفت‌های موردانتظار حاصل نشده است. یکی از اصلی‌ترین نیازهای کشور در صنعت هوایی، پهپادهایی است که خدمات غیرنظامی ارائه می‌دهند. گفتنی است، اگر دانش‌بنیان‌ها در این زمینه فعالیت کنند، علاوه بر اینکه زودتر به‌نتیجه می‌رسند، توان علمی و فناورانه ما هم پاسخگو است، البته به‌شرطی که حمایت اولیه از سوی نهادهای دولتی نظیر معاونت علمی صندوق‌های مربوطه اتفاق بیفتد. ساخت پهپاد می‌تواند یک عرصه مهم برای فناوران به‌حساب بیاید. به‌عبارت روشن‌تر، اگر دانش‌بنیان‌ها در این زمینه فعالیت داشته باشند، برد بیشتری را تجربه می‌کنند. بی‌شک توان کافی برای توسعه صنعت هوایی دارند و می‌توانند نقش‌آفرینی کنند. برای بالفعل شدن ظرفیت‌های دانش‌بنیان در صنایع هوایی افزون بر سرمایه‌گذاری، نیازمند توسعه زیرساخت‌های آزمایشگاهی نیز هستیم. متاسفانه به‌دلیل فراهم نکردن زمینه برای رشد دانش‌بنیان‌ها، بسیاری از نخبگان این حوزه جذب شرکت‌های بزرگ هواپیمایی در سراسر جهان شده‌اند و امروز در کشورهای پیشرفته و شرکت‌های رده بالای صنعت هوایی دنیا فعالیت می‌کنند. توسعه پروژه‌های محصول‌محور باید با نظارت دانشگاه و توسط شرکت‌های دانش‌بنیان دنبال شود. اگر بتوانیم شبکه‌ای از شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه را گرد هم بیاوریم، کمک ویژه‌ای به طراحی و توسعه محصولات دانش‌بنیان فناوری هوایی صورت می‌گیرد و در این مسیر، مصمم هستیم./روزنامه صمت