نقش انرژی در آینده ایران (بخش نخست)

نقش انرژی در توسعه و رشد اقتصادی یک کشور بسیار مهم و تاثیرگذار است. ایران با دارا بودن ذخایری بسیار غنی از نفت و گاز، یکی از کشورهای پرانرژی جهان است و در سال جدید نیز نقش بسیار مهمی در تامین نیازهای انرژی داخلی و صادرات به دیگر کشورها خواهد داشت.

در سال جدید، باتوجه به شرایط جهانی و برخی محدودیت‌های اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی، ایران برای توسعه صادرات نفت و گاز خود به‌دنبال جست‌وجوی بازارهای جدید و توسعه روابط تجاری با کشورهای جدید است. همچنین باتوجه به روند رو به رشد استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان، ایران نیز به‌دنبال توسعه صنعت انرژی‌های تجدیدپذیر خود است. علاوه بر این، ایران با داشتن نیروهای انسانی بسیار بااستعداد و دانش فنی قوی در زمینه تولید و بهره‌برداری از منابع انرژی، قابلیت توسعه و بهره‌برداری از منابع انرژی خود را دارد. این قابلیت، به‌عنوان یک فرصت برای توسعه صنعت انرژی در ایران، می‌تواند نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی و اشتغالزایی در کشور داشته باشد. در ضمن از دیگر برنامه‌های ایران در سال جدید می‌توان به توسعه شبکه توزیع برق و تقویت زیرساخت‌های انتقال انرژی در کشور اشاره کرد. علاوه بر آن، همچنین در زمینه توسعه شبکه گاز و تقویت زیرساخت‌های انتقال گاز نیز قرار است برنامه‌هایی تدوین و سپس به مرحله اجرایی درآید. همان‌گونه که اشاره شد، استخراج و تولید نفت‌خام و گاز طبیعی، همچنان یکی از مهم‌ترین بخش‌های صادراتی و درآمدزایی ایران است. در سال جدید، ایران با رعایت اهداف کلان و برنامه‌های در اختیار و مصوب خود برنامه‌هایی را برای توسعه صادرات و نفت و گاز خود در نظر و سعی دارد تا با گسترش بازارهای جدید و توسعه روابط تجاری خود با کشورهای جدید حجم صادرات خود را به‌نحوچشمگیری افزایش دهد. همچنین، در این فرآیند و با در نظر گرفتن برنامه‌های مصوب و کلان حوزه انرژی، قصد دارد فعالیت‌های اکتشاف و استخراج نفت و گاز را گسترش دهد. برای این منظور، برنامه‌هایی برای توسعه میدان‌های نفتی و گازی موجود و همچنین اکتشاف میدان‌های جدید در نظر گرفته شده است. همچنین باتوجه به تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های اقتصادی، ایران به‌دنبال توسعه همه‌جانبه صنعت پتروشیمی است تا بتواند بیشتر از منابع غنی نفت و گاز بهره‌برداری کند و درعین‌حال، ارزش‌افزوده بیشتری برای صادرات خود ایجاد کند. با این حال، برای توسعه صنعت نفت و گاز، ایران به‌دنبال افزایش همکاری با شرکت‌های خارجی نیز هست. در این راستا، برنامه‌هایی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و همکاری با شرکت‌های معتبر جهانی در زمینه تکنولوژی‌های نفت و گاز در نظر گرفته شده است. این همکاری‌ها در پی افزایش بهره‌وری و بهینه‌سازی تولید، کاهش هزینه‌ها و افزایش ارزش‌افزوده صنعت نفت و گاز در ایران است. برای مثال، در ششمین برنامه توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور (برنامه ششم توسعه) که از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ بود و به‌دلیل مشکلات اقتصادی و تداوم تحریم‌ها این برنامه به مدت یک سال تمدید و تا پایان ۱۴۰۱ ادامه یافت. هدف از طرح‌های توسعه صنعت نفت و گاز، بهره‌وری بیشتر از منابع موجود، تحقق اهداف ملی و رشد اقتصادی پایدار بود که براساس رئوس و برنامه‌های مصوب آن، میزان تولید نفت‌خام در ایران به‌طورمتوسط ۵.۶ میلیون بشکه و گاز طبیعی حداقل ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز در نظر گرفته شده بود که باتوجه به تداوم محدودیت حاصل از تحریم و نیز سایر مشکلات اجرایی و عملیاتی سطح تولید نفت خام در محدوده ۲.۵ میلیون بشکه در روز حفظ شد که دوسوم آن صرف مصارف داخلی و کمتر از یک‌سوم آن صادر شده است.

ایران در این بازه زمانی به نقطه اوج تولید گاز در طرح‌های توسعه‌ای دست یافت و توانست ظرفیت تولید گاز طبیعی را به بالاتر از یک میلیارد مترمکعب برساند، اما به‌دلیل مشکلات اجرایی و عملیاتی، حداکثر میزان تولید گاز طبیعی در محدوده ۸۰۰ میلیون مترمکعب در روز حفظ شد. همان‌گونه که اشاره شد، در طول سال جدید، ایران با هدف جلب سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه همکاری‌های بین‌المللی در زمینه استخراج و تولید نفت و گاز از طریق برگزاری مناقصات و قراردادهای جدیدی به‌دنبال تحقق این اهداف کلان است، اما برای تحقق این اهداف باید زیرساخت‌های لازم برای استفاده از منابع انرژی در سطح بین‌المللی، از جمله احداث خطوط لوله و فرآیندهای تولید و صادرات نفت و گاز، توسعه یابند.

در این زمینه، اقداماتی از جمله بهره‌برداری از ذخایر جدید، بهره‌برداری از فناوری‌های پیشرفته و افزایش سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و گاز نیز برنامه‌ریزی شده است. به‌طورکلی ایران باتوجه به ظرفیت بالای خود در زمینه استخراج و تولید نفت و گاز، به‌دنبال توسعه این صنعت است و سعی دارد تا با نظر به شرایط جهانی، بهبود و توسعه مداومی را در این زمینه داشته باشد.

از طرفی، ایران به‌دنبال توسعه صنایع انرژی است و با ایفای نقش در بازارهای انرژی منطقه تلاش دارد در سازمان اوپک نقش اثرگذاری در تعیین نرخ نفت در بازار جهانی ایفا کند. سهم تولید نفت و گاز ایران در سبد نفتی اوپک در سال جدید بستگی به سیاست‌های تعیین‌شده توسط این سازمان و وضعیت تولید و صادرات نفت و گاز ایران در آینده دارد. ایران به‌عنوان یک عضو اصلی اوپک، قرار است با دیگر کشورهای عضو اوپک به‌منظور کنترل نرخ نفت و تعادل بازار همکاری کند.

ادامه دارد...