فراز و فرود بزرگ‌ترین رویداد فولادی و معدنی خاورمیانه

صنعت فولاد و فلزهای دیگر و زیرشاخه‌های متنوع آن و البته حوزه معادن، ماشین‌آلات و تجهیزات؛ به اسم متافو پیوند خورده است. بسیاری بر این اعتقاد هستند که متافو به یکی از نمادها و شناسنامه‌های صنایع متعدد این حوزه پیشران تبدیل شده است. استقبال شرکت‌ها و اهالی این صنایع مادر و زیرساختی از متافوی ۱۴۰۰ چگونه است؟ بزرگ‌ترین رویداد این حوزه دقیقاً از چه ابعادی واجد اهمیت است و چه ظرفیت‌هایی دارد؟ برای بررسی پاسخ سوالات خود با مدیر برگزاری این رویداد به گفتگو نشستیم.

نگاه صادرات‌محور حاکمیت

عبدالکریم جلالی در ارتباط با ایده شکل‌گیری متافو اظهار داشت: «در مقطعی در تهران در محل دائمی نمایشگاه بین‌المللی تنها یک نمایشگاه بزرگ و مهم وجود داشت. این نمایشگاه بین‌المللی بازرگانی تهران نام داشت و شامل تمام گروه‌های کالایی می‌شد. این نمایشگاه به مدت ۱۰ روز و با حضور کشورهای خارجی برگزار می‌شد. سال‌های زیادی گذشت و فقط همین یک نمایشگاه را داشتیم. بعد از مدتی به شرایطی رسیدیم که فضای نمایشگاه، جوابگو حضور تمام فعالین گروه‌های مختلف کالایی نبود. نگاه کلی حاکمیتی و سیاست‌گذاری کشور حرکت به سمت توسعه صادرات بود. نمایشگاه‌هایی تحت عنوان تخصصی- صادراتی شکل گرفت. انگیزه آن بود که بتوانیم شرکت‌های فعال در حوزه‌های مختلف کالایی را به سمت صادرات‌ محور هدایت کنیم».

وی در ادامه افزود: «در آن زمان نمایشگاه‌های بسیار زیادی دایر شد. نمایشگاهی که در حوزه فلزات و با نام متالورژی ایجاد شد و نیز نمایشگاه‌های نفت، مواد غذایی و چاپ؛ از آن جمله بودند. البته این نمایشگاه‌ها اکنون عناوین متفاوتی دارند. آن زمان چه‌بسا کلاً ۱۰ تا ۱۲ عنوان نمایشگاه وجود داشت. حسن موضوع آن بود که نمایشگاه‌های صنعتی‌تر و دارای ظرفیت و پتانسیل بیشتر؛ در گروه اول قرار گرفتند. در آن زمان نمایشگاه ابعاد بزرگی نداشتند. تعداد شرکت‌ها هم بسیار محدود بود اما پتانسیل رشد و افزایش وجود داشت. در این شرایط نیاز به برگزاری نمایشگاه متالورژی احساس شد و برای حضور شرکت‌ها برنامه‌ریزی شد».

جلالی در ادامه گفت: «نگاه اولیه بر این اساس استوار بود که نمایشگاه متالورژی، گروه گسترده‌ای از زیرشاخه‌های این صنعت و در واقع همه صنایع بالادستی و صنایع پایین‌دستی آن را پوشش دهد. اما در سال‌های اول غالباً از حوزه‌های قالب‌سازی، ریخته‌گری و قطعه‌سازی حضور پیدا می‌کردند».

معرفی نمایشگاه در سطح جهانی

 وی در ارتباط با یکی دیگر از فرازوفرودهای این رویداد اظهار داشت: «در دو یا سه سال اول، سازمان توسعه و تجارت متولی برگزاری نمایشگاه بود بعد از آن شرکت سهامی نمایشگاه‌ها ایجاد شد. نمایشگاه‌ها عمدتاً به بخش خصوصی واگذار شد و بنده هم مسئولیت نمایشگاه متالورژی را برعهده گرفتم. نمایشگاه در آن مقطع به صورت دوسالانه برگزار می‌شد. ما هم در سه چهار دوره اول که مسئولیت نمایشگاه را بر عهده گرفتیم به صورت دوسالانه برگزار کردیم. بعد از آن به طور سالیانه برگزار کردیم. احساس کردیم که باید تمام زنجیره را در نمایشگاه کنار هم قرار دهیم. کم‌کم دست به کار شدیم و شرکت‌های فعال در حوزه‌های مختلف مثل شرکت‌های حوزه آلومینیوم، مس و امثال آنها را برای حضور در نمایشگاه دعوت کردیم و شاهد آشنا شدن این شرکت‌ها با نمایشگاه بودیم. نمایشگاه از متراژ ۱۵۰۰ متری به متراژ مفید ۱۵۰۰۰متر مربع رسیده است. ما ظرفیت افزایش فضا تا ۲۴ و ۲۵ هزار مترمربع را داریم».

حضور خارجی‌ها حتی در شرایط کرونایی

او در ادامه افزود: «در ادامه تأییدیه اتحادیه جهانی نمایشگاه UFI را گرفتیم و نمایشگاه را در سطح جهانی معرفی کردیم. این کار از طریق حضور در همایش‌ها و نمایشگاه‌های مشابه و مشهور خارجی؛ ازجمله نمایشگاه GIFA آلمان که بزرگ‌ترین نمایشگاه این حوزه است انجام شد. در حال حاضر می‌توان گفت نمایشگاه ایران متافو به عنوان یک برند جهانی شناخته شده است. نیز می‌توان گفت که اکثر فعالان حوزه فلزات در جهان این نمایشگاه را می‌شناسند. شکوفایی نمایشگاه زمانی بود که ما توانستیم ارتباطات جهانی و گستره‌ای را داشته باشیم».

وی درباره حضور خارجی‌ها در نمایشگاه اظهار داشت: «در دوران مذاکرات برجام و سال‌های اول آن، شاهد حضور گسترده شرکت‌های نامدار بین‌المللی و چندملیتی‌ها در نمایشگاه بودیم. زمانی مدیر برگزار نمایشگاه گیفا دوسلدورف به ما گفت شما توانستید شرکت‌هایی را بیاورید که ما نتوانستیم. این افتخار بزرگی برای ما بود. حضور این شرکت‌ها به این دلیل بود که پتانسیل برگزاری نمایشگاه در این سطح را داشتیم. بازار ایران مستعد بود و این پتانسیل را داشت که خود را به‌روز کند و به شرایط ایده‌آل‌تری برسد. بعد از تحریم‌ها، حضور پررنگ خارجی‌ها کمتر شد. در بعضی نمایشگاه‌ها اثری از خارجی‌ها نبود. حتی نمایندگی‌ها نیز حاضر نمی‌شدند. خوشبختانه در این نمایشگاه کماکان شاهد حضور شرکت‌های خارجی بودیم. در سال کرونایی گذشته که در تمام دنیا، هیچ شرکت‌کننده مستقیمی نداشتیم اما در نمایشگاه متالورژی تهران شاهد حضور مستقیم چند شرکت خارجی بودیم. حضور پررنگ خارجی‌ها در نمایشگاه متافو نشان‌دهنده این موضوع است که این رویداد برای آنها اهمیت دارد و به آن توجه می‌کنند و در تلاش هستند که در آن حضور پیدا کنند».

دلیل کثرت نمایشگاه‌ها در ایران

جلالی ادامه داد: «مدیر یک شرکت اروپا از من پرسید در منطقه و کشورهای دیگر؛ این نمایشگاه هر دو یا سه سال یک‌بار برگزار می‌شود اما در منطقه خاورمیانه همایش‌ها بسیار زیاد است. این درحالی‌که است که در این صنعت اتفاقات چندان زیادی رخ نمی‌دهد. در ایران نمایشگاه‌های بین‌المللی متعددی برگزار می‌شود و این موضوع باعث سردرگمی ما می‌شود. مگر در ایران چه خبر است که این همه همایش در حوزه متالورژی برگزار می‌شود؟ پاسخ من آن بود که ایران یک کشور در حال توسعه است و نمایشگاه متالورژی یک نمایشگاه زیرساختی است و ما مزیت‌های بسیار زیادی در این حوزه داریم؛ ازجمله وجود معادن بسیار، فناوری لازم برای فعالیت در این صنعت، وجود بازار برای قطعه‌سازان و مصرف‌کنندگان. وجود انرژی ارزان برای تولید و قیمت رقابتی برای صادرات محصولات و قطعات ازجمله مزایای دیگر است. از طرف دیگر دو فاکتور مهم یعنی کیفیت و دانش فنی و نیروی کار متخصص را دارا هستیم. فارغ‌التحصیلان رشته متالورژی از دانشگاه‌ ها از گذشته بسیار زیاد بودند و خوشبختانه توانستند در سطح تخصصی در شرکت‌ها فعالیت می‌کنند این نشان‌دهنده این است که ما به طور علمی در این حوزه فعالیت می‌کنیم».

مدیر برگزاری نمایشگاه گفت: «صنعت فولاد و بخش‌ّهای زیرمجموعه آن ما در حال توسعه است. این موضوع باعث نیاز دیگر صنایع به این صنعت می‌شود. در واقع  همه صنایع به این صنعت نیاز دارند. اگر ما در این حوزه توانمند باشیم و بتوانیم نیاز مصرف‌کنندگان را تامین کنیم در حوزه‌هایی مثل ساخت‌وساز، قطعه‌سازی، ریخته‌گری و به ویژه در حوزه ماشین‌سازی و ماشین‌کاری می‌توانیم نیاز بسیاری از صنایع را برآورده کنیم».

بازار خودتنظیم‌گر است

بعضی بر این اعتقاد هستند که تعداد نمایشگاه‌های‌ صنعتی مرتبط با این حوزه بسیار زیاد است. آیا می‌توان گفت که نوعی اشباع ایجاد شده است؟ عبدالکریم جلالی در پاسخ این سوال به خبرنگار گسترش نیوز گفت: «با تعدد بسیار نمایشگاه‌های حوزه متالورژی موافق نیستم اما به یک اصل معتقد هستم و آن اینکه؛ اگر نمایشگاه را به عنوان یک خدمت تعریف کنیم باید بپذیریم که بازار خود را تنظیم می‌کند. شرکت‌کنندگان نمایشگاه که تولیدکنندگان باشد ممکن است بعد از مدتی به یک جمع‌بندی برسند و بخشی از رویدادها به ناچار حذف شود. بدیهی است عناوین موثر دیگری که دغدغه‌ها و هدف‌های آنها را تامین می‌کنند به کار خود ادامه خواهند داد. اگر به این اصل معتقد باشیم و به اصول آن عمل کنیم فارغ از حاشیه‌هایی که ممکن است به وجود آید بازار خود را تنظیم خواهد کرد».

مهم‌ترین کاستی متافو چیست؟ جلالی در پاسخ این سوال به خبرنگار گسترش نیوز گفت:‌ «دوست‌ دارم که شاهد حضور قدرتمند تمام گروه‌های کالایی در نمایشگاه باشیم. متاسفانه در بخش ماشین‌سازی و ماشین‌کاری و بخش قالب‌سازی نمایشگاه نتوانستیم همه فعالین را گرد هم آوریم. یکی از اشکالات کنونی همین است. نتوانستیم همه پتانسیل‌های بخشی از حوزه فلزات را وارد فضای نمایشگاه کنیم دلیل آن است که بعضی، هنوز به حضور در نمایشگاه اهمیت نمی‌دهند. به عنوان مثال بالادستی‌های صنعت آلومینیوم در نمایشگاه حضور دارند اما صنایع پایین‌دست آن حضور پیدا نمی‌کنند. صنعت مس هم همین به همین شکل است اما صنعت فولاد کشور ما بسیار پررونق حضور پیدا می‌کند. تنها در صنعت فولاد؛ شاهد حضور تمامی صنایع بالادست و پایین‌دست هستیم. در صنایع دیگر تنها صنایع بالادست را در نمایشگاه داریم ولی صنایع پایین‌دست آنها حضور نمی‌یابند».

استقبال گسترده از متافوی ۱۴۰۰

جلالی درباره استقبال شرکت‌ها از متافوی ۱۴۰۰ گفت: «خوشبختانه امسال استقبال قابل‌توجهی از نمایشگاه متافو شده است. در واقع امسال سه سالن اضافه کردیم اما باز هم تعدادی از شرکت‌ها از حضور در نمایشگاه محروم شدند. از دو ماه گذشته فضایی برای واگذاری نداشتیم. به نظر می‌رسد که بیش از ۱۰۰  شرکت امکان حضور پیدا نکردند. در بخش داخلی بیش از ۳۲۰ شرکت‌کننده حضور پیدا کرده‌‌اند. اگر همه شرکت‌کننده‌های خارجی حضور پیدا کنند ۲۰ شرکت‌کننده خارجی در این دوره متافو از متافو خواهیم داشت. این شرکت‌ها عمدتاً از چین، هند، روسیه و ترکیه هستند».

او در پایان تصریح کرد: «این رویداد بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رویدادی است که در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در حوزه فلزات  برگزار می‌شود. متافو یک برند ملی و جهانی است و به تمام فعالان این حوزه تعلق دارد؛ بنابراین سعی کنیم در مسیر افزایش بازارها و بازارآفرینی‌‌ّهای جدید برای شرکت‌ها حرکت کنیم. ما هیئت‌های تجاری را دعوت کرده‌ایم و از آنها خواسته‌ایم که کمک‌کننده باشند تا آمار صادرات نیز بیشتر شود. امیدوارم تغییراتی در ارتباطات ما با کشورهای اروپایی به وجود بیاید».

وی افزود: «صادرکننده فولاد به بسیاری از کشورها هستیم اما متاسفانه در حوزه قطعه‌سازی و ریخته‌گری این پتانسیل را نداریم. در گذشته در عرصه قطعه‌سازی و ریخته‌گری؛ این پتانسیل را داشتیم و به اروپا صادرات می‌کردیم. امیدواریم در این روزها که روزهای برگزاری مذاکرات است محدودیت‌ها برطرف شود، معضل ارتباطات حل شود و بتوانیم به بهترین شکل ممکن از فرصت‌ها استفاده کنیم و شاهد حضور اهالی حوزه ریخته‌گری در کشورهای اروپایی باشیم».