سرنوشت انتقال آب به دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه از گذشته تا کنون برای همه مردم ایران دارای اهمیت های فراوانی بوده و همواره امید داشتیم تا این دریاچه را پرآب ببینیم.

محسن عباس‌زاده جانشین مجری طرح سامانه انتقال آب به دریاچه ارومیه در حاشیه بازدید از سد کانی‌کانی‌سیب و بند بادین آباد اظهار داشت: طی دو دهه گذشته، تغییرات اقلیمی و کاهش نزولات آسمانی باعث کاهش سطح آب دریاچه ارومیه شده است. در اواسط دهه ۸۰، ستادی برای احیای این دریاچه تشکیل شد. 

وی افزود: بررسی‌ها و مطالعات کارشناسی انجام شد و ۱۹ راهکار ارائه گردید که بخشی از آنها به وزارت نیرو واگذار شد. یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های محول شده به وزارت نیرو، همین پروژه است.

این مقام مسئول خاطرنشان کرد: سد خاکی با ارتفاع ۵۷ متر و حجم مخزن ۲۰ میلیون متر مکعب در ۱۵ کیلومتری شهرستان پیرانشهر ساخته شده است. در فاصله ۶ کیلومتری بالادست این مخزن، پرتال ورودی تونلی قرار دارد که طولی حدود ۳۵ کیلومتر دارد و تا شهرستان نقده حفاری شده است.

جانشین مجری طرح سامانه انتقال آب به دریاچه ارومیه درباره سازه‌های شفت گفت: بخش ابتدایی و انتهایی را به صورت تفکیکی برای حفاری شکل داده‌اند. دو دستگاه TBM برای حفاری مکانیزه این تونل‌ها به کار گرفته شد و در شرایط بسیار سخت زمین‌شناسی، حدود ۵ تا ۶ سال طول کشید تا این تونل حفاری شود.

وی خاطر‌نشان کرد: در انتهای کار و خروجی نقده، یک کانال ۱۱ کیلومتری آب را به رودخانه گدرچای و سپس به سمت دریاچه ارومیه هدایت می‌کند. 

عباس زاده دربراه بند بادین اباد و سد کانی‌سیب گفت: بخش بعدی این پروژه که اخیراً توسط وزیر نیرو افتتاح شد، بند بادین‌آباد و سامانه انتقال آب از بادین‌آباد به سد کانی‌سیب است. این بند با ارتفاع حدود ۱۰ متر بر روی رودخانه بادین‌آباد ساخته شده و یک کانال ۴.۵ کیلومتری آب را از این بند به سمت مخزن کانی‌سیب هدایت می‌کند.

وی گفت: در مجموع، ۳۰۰ میلیون متر مکعب آب از رودخانه کانی‌سیب منتقل می‌شود و ۱۸۰ میلیون متر مکعب آب دیگر به این حجم افزوده می‌شود که جمعاً ۴۸۰ میلیون متر مکعب آب سالانه به دریاچه ارومیه انتقال داده می‌شود.

عباس زاده افزود: این سامانه از محور سد کانی‌سیب به سمت بالا دست آغاز می‌شود و آب را به سمت دریاچه ارومیه منتقل می‌کند. آب پس از عبور از تونل ۳۵ کیلومتری، وارد کانال ۱۱ کیلومتری شده و سپس به مدت ۲۴ کیلومتر در رودخانه حرکت می‌کند تا نهایتاً به دریاچه ارومیه برسد.

جانشین مجری طرح ساملنه انتقال آب به دریاچه ارومیه تصریح کرد: از زمان بهره‌برداری این سامانه تاکنون، بیش از ۵۶۰ میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه منتقل شده است.

کاهش نزولات آسمانی و برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی به خصوص در دو دهه اخیر دریاچه ارومیه، این جلوه‌گاه کم‌نظیر طبیعت را با چالش جدی مواجه کرد و پارک ملی دریاچه ارومیه می‌رفت تا در خطر نابودی کامل قؤرار گیرد.

با توجه به کاهش ارتفاع سطح آب دریاچه ارومیه و با تشکیل ستاد احیاء این دریاچه، طرح انتقال آب مازاد از حوضه آبریز مجاور دریاچه ارومیه به عنوان یکی از راهکارهای ۱۹ گانه مورد تأیید قرار گرفت تا وزارت نیرو، شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران را به عنوان کارفرمای این مأموریت مهم برگزیند.

بر این اساس شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران نیز در فاز اول انتقال آب به دریاچه ارومیه، احداث سد کانی سیب را در دستور کار خود قرار داد. این سد از نوع سنگ‌ریزه‌ای با هسته رسی و ارتفاع ۵۷ متر با حجم مخزن ۲۲۰ میلیون مترمکعب و همچنین سامانه انتقال آب نیز متشکل از تونلی به طول ۳۶ کیلومتر و کانال انتقال به طول ۱۱ کیلومتر و لایروبی بخشی از رودخانه گدارچای با هدف انتقال ۳۰۰ میلیون مترمکعب از آب ذخیره شده در سد کانی سیب که بخشی از آورد رودخانه‌های این حوضه در طول سال است، انجام شد و اسفندماه سال ۱۴۰۱ توسط رئیس جمهور شهید افتتاح شد که تا کنون در چند مرحله رهاسازی آب از طریق این سامانه سرآغازی بر احیای دریاچه ارومیه شده و روح تازه‌ای بر کالبد این نگین فیروزه‌ای کشور تزریق شد.