نشانه‌ های بازگشت امید به بازار بورس

هرچند مشکلات سامانه معاملات فرابورس ایران از دوشنبه شب شروع شد و قبل از پیش‌گشایش این شرکت به معامله‌گران بازار سهام در پیام ناظر از اختلالات ایجادشده خبر داد، اما پیگیری‌ها از شرکت فرابورس حاکی از این است که دیروز در بازار اول و دوم از ساعت ۱۳ تا ۱۵: ۵۰ معاملات انجام شده است.

فتح مجدد سنگر ۵/ ۱ میلیونی در بورس

اختلالات در بازار پایه، اوراق با درآمد ثابت، سایر اوراق، اختیار معامله و SME‌ها (شرکت‌های کوچک و متوسط) رفع نشد. در داد و ستد‌های دیروز فرابورس بازار اول و دوم تسهیلات مسکن و ETF‌ها قابلیت معامله پیدا کردند و در صندوق‌های قابل معامله نیز به مدت ۱۵ دقیقه سفارش‌گیری و داد و ستد‌‌ها از ساعت ۱۳: ۵۰ تا ۱۵: ۵۰ تداوم داشت.

نشانه‌های بازگشت امید و ورود نقدینگی خرد در دادوستد‌های دیروز بازار سهام مشهود بود؛ به‌طوری‌که بخشی از سهامداران در موقعیت خرید قرار گرفتند و غالبا از حجم صف‌های فروش کاسته شد. به‌طوری که دماسنج بازار سهام با افزایش ۲۴ هزارو ۵۲۵ واحدی (معادل ۶/ ۱ درصد) همراه شد و در نهایت رقم یک میلیون و ۵۱۴ هزارو ۶۹۹ واحدی را به خود اختصاص داد. شاخص کل هم‌وزن نیز در بازار روز سه‌شنبه ۳۵/ ۱ درصد رشد پیدا کرد. ضمن اینکه روز گذشته ۴۴ درصد نمادها با صف خریدهایی به مجموع ارزش ۳هزار میلیارد تومان همراه بودند. این در حالی بود که تنها ۲۰ درصد از نمادها تجربه‌گر صف فروش‌هایی با ارزشی کمتر از ۲هزار میلیارد تومان بودند.

با این حال خالص تغییر مالکیت صنایع بورسی در ۱۵ مهر (حقوقی به حقیقی) در رقمی بالغ بر ۴۷۰ میلیارد تومان قرار گرفت. در این میان به ترتیب صنایع بانک، خودرو و ساخت قطعات، محصولات شیمیایی و فلزات اساسی بیشترین خالص خرید را از سوی سهامداران حقیقی تجربه کردند. این در حالی است که دیروز ارزش معاملات خرد بورس تهران ۶ هزارو ۶۲۶ میلیارد تومان شد.

روز دوشنبه بازارگردانی مناسبی روی صنعت سیمانی‌ صورت گرفت؛ به‌طوری‌که اغلب شرکت‌های سیمانی طی ۲ روز اخیر معاملاتی اخیر (روز‌های دوشنبه و سه‌شنبه) سبزپوش شدند. در پی این اتفاق سیگنال مثبت به کلیت بازار سهام ارسال شد، سیگنالی که میزان اثر‌گذاری افزایش نقدشوندگی سهام سیمانی‌‌ها را به بازار نشان داد.

هر چند نزدیک به ۲ ماهی می‌شود که شاخص‌های سهامی در روند ریزشی نوسان می‌کنند؛ اما تجربه بازارگردانی به خصوص بازارگردانی مدون می‌تواند در سایر صنایع بازگشای گره معاملاتی این روز‌های معامله‌گران بازار سهام در نظر گرفته شود و نقدشوندگی را افزایش دهد.

در این بین با نگاهی کلان به رفتار سرمایه‌گذاران بازار سرمایه مشاهده می‌َشود که ریسک معاملات از دید برخی از حقوقی‌ها همچنان وجود دارد. حقوقی‌هایی که در اوج شاخص بورس از جریان دادوستد‌ها خارج شدند و معاملات آنها به دایره کوچک‌تری از سهم‌ها محدود شد. این سرمایه‌گذاران گاهی در موقعیت خرید ظاهر می‌شوند و با جمع‌آوری سهام شرکت‌ها در کف قیمتی به اصطلاح از بازار حمایت می‌کنند. برخی از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که خرید سهام در یک تا دو روز معاملاتی و فروش مجدد آن از سوی سهامداران عمده را نمی‌توان حمایت نامید. چراکه این نوع رفتار در بازار سهام فقط جنبه نوسان‌گیری دارد و در نهایت سهامدار حقیقی بازنده بازی حقوقی‌ها خواهد بود. سرمایه‌گذاران خرد مستعد بازگشت به جریان معاملات بازار سهام هستند. میزان خرید حقیقی‌ها در معاملات روزانه نشان از تغییر رویکرد این سرمایه‌گذاران دارد.

به اعتقاد صاحب‌نظران بازار سرمایه دوره اصلاح بازار سهام فرسایشی شده است، دامنه نوسان، حجم مبنا و سیاست‌های خلق‌الساعه متولیان بازار سرمایه نیز از دلایل اصلی این مهم به شمار می‌روند. با وجود اینکه در آبان ماه سال ۱۳۹۶ بر ضرورت حذف قوانین محدود‌کننده از جمله حجم مبنا و دامنه نوسان تاکید شد، اما همچنان پس از ۳ سال این قوانین همچنان در بازار سرمایه کشور پابرجاست و روز به روز جریان معاملاتی را تضعیف می‌کند.

معامله‌گران نیز در چنین شرایطی شاهد آب شدن سرمایه‌های خود هستند و در مقابل نهاد ناظر هم نه تنها در جهت رفع محدودیت‌ها گام بر نمی‌دارد، بلکه به دنبال بازگشت قوانین و مقررات زاید از جمله بازگرداندن EPS به جریان معاملاتی بازار سرمایه است. ( چرایی و زوایای پنهان این موضوع به‌طور کامل در صفحه ۱۰ بررسی شده است).

فارغ از دستورالعمل‌های یک شبه، دخالت در معاملات بازار مانند وادار کردن حقوقی‌ها برای حمایت مصنوعی از بورس و فرابوس با روش‌هایی همانند مسدود کردن طرف فروش سهامداران عمده و برگزاری جلسات توجیهی با شرکت‌های سرمایه‌گذاری، تامین سرمایه و... در ساعات معاملاتی که شاید از روی دلسوزی و در جهت بازگشت آرامش به بازار انجام شد، اما همگی نتیجه‌ای عکس به دنبال داشت. تمام موارد فوق در کنار سیستم معاملاتی معیوب و زیرساخت‌های قدیمی بازار سرمایه به مثابه چوب سیاست‌گذاری است که بر سر سرمایه‌ سهامداران فرود می‌آید.