۳ عامل اصلی افزایش قیمت برنج در بازار

بنا به گفته جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج مرغوب‌ترین برنج جهان متعلق به ایران است که بهترین نوع آن یعنی طارم به کویت صادر می‌شود. با این وجود مشاهدات میدانی نشان می‌دهد برنج ایرانی به آرامی از دیگ‌های بار گذاشته شده در رستوران‌ها محو می‌شوند؛ چنان که محمد باباخانی رئیس اتحادیه فروشندگان چلوکباب و چلو خورشت با اشاره به سابقه ۲۵ ساله مدیریتی خود بر تعاونی اعضای اتحادیه می‌گوید: به یاد ندارم ما برای اعضا مجبور شویم برنج خارجی تهیه کنیم، این اتفاقات و رونق برنج هندی و پاکستانی برای چند سال اخیر است الان کار ما به جایی رسیده که باید برویم عدس کانادایی یا لپه استرالیایی برای اعضا تهیه کنیم.

 تعرفه حداقلی برای برنج

به نظر می‌رسد افزایش قیمت در حذف تدریجی برنج ایرانی از سفره ایرانی‌ها و کسب وکارهای مرتبط نقش اساسی داشته است؛ مسیح کشاورز دبیر انجمن واردکنندگان برنج با اشاره به عوامل تاثیرگذار بر قیمت نهایی برنج وارداتی گفت: سه عامل قیمت جهانی، قیمت ارز، سود و عوارض گمرکی نقش اصلی را در رشد قیمت برنج داشته‌اند.

او ادامه داد: از اواخر ماه گذشته که مقرر شد دیگر به برنج ارز ۴۲۰۰ تومانی ندهند و واردکنندگان از ارز نیمایی استفاده‌کنند یعنی ارز ۱۶ هزار تومانی طبیعی بود که قیمت برنج دوبرابر شود، اما وضع اقتصاد اصلا خوب نیست و سبد معیشت مردم هر روز کوچک‌تر می‌شود به همین دلیل به دولت پیشنهاد داده‌ایم با هدف حمایت از مصرف‌کنندگان حقوق و عوارض گمرکی را از ۱۰ درصد فعلی به حداقل برساند تا قیمت تمام شده برنج وارداتی کمتر افزایش پیدا کند.

 کمبود برنج

کشاورز با اشاره به اینکه سالانه ۵/ ۱ میلیون تن برنج وارداتی نیاز داریم، گفت: با وجود این افزایش دو برابری قیمت به‌طور حتم این کالا از سبد غذایی بسیاری از خانواده‌ها حذف یا به حداقل خواهد رسید و ما نیز انتظار نداریم به اندازه سال‌های قبل واردات داشته باشیم ضمن آنکه اکنون ۵۰۰ تن در انبارهای گمرک برنج دپو شده وجود دارد که منتظر ترخیص آنها هستیم. به گفته او، نگرانی دیگر این است که جدا از افزایش قیمت ارز به دلیل تعلل بانک مرکزی در تخصیص ارز یک قیمت کاذب به‌دلیل کمبود کالا در بازار ایجاد شود هر چند طبق آخرین شنیده‌ها کار ترخیص ۲۰۰ تن از این برنج‌ها در مرحله نهایی قرار گرفته است.

کشاورز پیش‌بینی می‌کند اگر دولت هیچ‌گونه حمایتی از خانوا‌رهایی که برنج مصرف می‌کنند انجام ندهد در آینده شاهد ورود برنج‌های بی‌کیفیت و غیربهداشتی از طریق مبادی غیر‌رسمی خواهیم بود.

 ضعف نهادهای بازرسی

اما جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج ایرانی گفته‌های کشاورز را رد می‌کند و می‌گوید: افزایش قیمت برنج وارداتی را با توجه به عوامل فعلی اقتصادی سیاست درستی نمی‌داند و قیمت‌های اخیر بازار را نیز نتیجه کاهش نظارت سازمان‌ها و نهادهای بازرسی می‌داند. همان‌طور که این ضعف باعث شد قیمت برنج ایرانی هم در سال‌های اخیر به‌طور غیر‌طبیعی افزایش پیدا کند.

شایق افزود: درست است که دولت ارز واردات برنج را آزاد کرد اما از آن طرف تعرفه را از ۴۰ درصد به ۱۰ درصد رسانده است از سوی دیگر با یک جست‌وجوی ساده در گوگل قیمت جهانی برنج با منبع فائو (سازمان جهانی غذا) کاملا مشخص می‌کند که از سال ۲۰۱۰ تا امروز ما همیشه سیر نزولی داشتیم از طرف دیگر موضوع کشور تولیدکننده و کیفیت برنج است.

او ادامه داد: بیشتر برنج ایران از هند تامین می‌شود و این کشور هم اتفاقا زیر قیمت جهانی محصول خود را می‌فروشند کیفیت‌های آن هم گوناگون است آقایان ادعا می‌کنند باسماتی وارد می‌کنند اما کافی‌است یک سفر به این کشور بکنید و باسماتی واقعی را ببینید که چه کیفیت بالایی دارد.

 پایین‌‌ترین کیفیت

در نهایت آقایان ارزان‌ترین برنج و بی‌کیفیت‌ترین برنج آن هم با تعرفه حداقلی وارد می‌کنند اما فقط می‌گویند که قیمت ارز بالا رفته است پس قیمت دوبرابر شود مگر فلسفه واردات برنج هندی استفاده اقشار ضعیف از این محصول نبود؟ پس الان که قیمت‌ها تقریبا یکی شده است.

شایق با اشاره به فروش برنج در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ گفت: آن‌زمان عرف بازار بود که تاجر سود ۱۰ درصدی به قیمت برنج اضافه می‌کرد و آنرا در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌داد اما در دهه ۷۰ به دلیل نبود نظارت ناگهان افسار قیمت پاره شد و دیگر نشد جلوی افزایش سرسام‌آور قیمت برنج ایرانی را گرفت همان زمان بود که بحث برنج قاطی و خرد شده هم به میان آمد. اکنون همین سناریو هم دارد برای برنج هندی تکرار می‌شود و این یعنی ما هنوز نظارت نداریم و سوداگران هر کاری که بخواهند می‌کنند.

 کاهش مصرف برنج

اما در این بین سایت فائو نیز با تایید کاهش قیمت جهانی برنج در بازار علت اصلی این امر را اصلاح الگوی مصرف جهانی می‌داند و تاکید دارد که جهان دارد به سمتی می‌رود که برنج کمتری مصرف کند همان اتفاقی که در ایران نیز در حال رخ دادن است در حالی‌که تا چند سال پیش سرانه مصرف برنج ایرانی به ازای هر نفر ۴۶ کیلوگرم بود پس از بررسی دوباره ۴۰ سازمان تحت نظارت سازمان بازرسی کشور و بررسی‌های میدانی این عدد به ۳۵ کیلو رسید؛ امری که شاید در امسال با قیمت‌های جدید کمتر شود.