گردش مالی بازار کنکور چقدر است؟ + جزئیات

قبولی در دانشگاه همانقدر که برای موسسات درآمد دارد، برای دانش‌آموزان هزینه‌زاست. شهریه ۵۰ میلیونی برای مدرسه، پانسیون ماهانه ۲۰ میلیون تومانی، مدرسه غیرحضوری ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیونی، معلم خصوصی جلسه‌ای ۱.۵ تا دو میلیون تومان فقط بخشی از هزینه است.

هزینه‌ای که برای یک میلیون و ۳۰۰ هزار داوطلب کنکور کارشناسی سال ۹۹، بسیار متفاوت است. برخی زیر یک میلیون هزینه می‌کنند و برخی ۴۰۰ میلیون تومان.

آنچه در این گزارش آمده نتیجه گفتگو با چهار فعال حوزه کنکور است. دو نفر آنها سابقه ۱۰ تا ۱۵ ساله در حوزه مشاوره و فعالیت در چند موسسه کنکور معروف را دارند. یک نفر مدیر یکی از مدارس غیرانتفاعی تهران است و ۱۰ کتاب کنکور تدوین کرده و نفر آخر فردی است که موسسه‌ای برای برگزاری همایش و سمینارهای کنکور دارد. این گفتگوها با این شرط انجام شده که در گزارش نام این افراد و محل فعالیتشان عنوان نشود.

حداقل هزینه برای هر داوطلب کنکور کارشناسی حدود ۹ میلیون تومان است که با توجه به یک میلیون و ۳۰۰ هزار داوطلب کنکور کارشناسی، به عدد ۱۲ هزار میلیارد تومان می‌رسیم. ۱۲ هزار میلیارد تومان درآمد فقط از دانش‌آموزان پایه ۱۲.

هزار موسسه کنکور در تهران

۱۱ هزار و ۳۰۰ آموزشگاه علمی در کشور فعال است و آنگونه که نایب رئیس شورای مؤسسان مراکز آموزشی کشور گفته بود حدود ۶۰ درصد این موسسات در زمینه کنکور فعالند، یعنی ۵ تا ۶ هزار موسسه در کل کشور.

از هر ۵ تا ۶ موسسه فعال در حوزه کنکور، یکی متعلق به تهران است و بقیه مربوط به ۳۰ استان دیگر. به عبارتی بر اساس اعلام رسمی وزارت آموزش و پرورش ۹۹۸ مؤسسه غیر انتفاعی و مدرسه غیردولتی با مجوز رسمی در تهران فعالیت می‌کنند. این جدای از حدود ۹۵۰ موسسه غیرمجاز تهران است.

وجود این همه موسسه کنکور در تهران جواب داده. ۱۹ نفر از ۴۰ نفر رتبه برتر کنکور سال ۹۸ از تهران بوده‌اند.

هزینه متوسط هر داوطلب ۱۸ میلیون تومان

کل درآمد و گردش مالی موسسات کنکور چقدر است؟ هیچ آماری رسمی‌ای در این مورد وجود ندارد. حتی نمی‌توان گفت که هر داوطلب کنکور چه میزان برای قبولی در کنکور هزینه می‌کند.

اما می‌توان به برخی از اعداد استناد کرد. وزیر آموزش و پرورش سال ۹۷ گفته بود گردش مالی موسسات کنکور حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان است. اگر این عدد را بر تعداد داوطلبان کنکور در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا (دو میلیون و ۱۷۵ هزار نفر) تقسیم کنیم، هر داوطلب به طور میانگین ۱۸ میلیون تومان برای کنکور ۹۹ هزینه کرده‌است.

اما مشخص نیست که این گردش مالی فقط مربوط به سال منتهی به کنکور است یا سال‌های قبل را هم شامل می‌شود. چرا که هم‌اکنون آمادگی برای کنکور فقط محدود به پایه ۱۲ نمی‌شود و حداقل از پایه دهم دانش‌آموزان از خدمات موسسات کنکور استفاده می‌کنند.

در سال ۹۸، تعداد کل دانش‌آموزان در همه مقاطع حدود ۱۴ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر بوده است. اگر هر کدام به صورت میانگین ۲ میلیون تومان برای خرید کتاب هزینه کند گردش مالی این حوزه به ۳۰ هزار میلیارد تومان هم می‌رسد.

ن. م (یکی از منابع این گزارش) می‌گوید حداقل هزینه برای هر داوطلب کنکور کارشناسی حدود ۹ میلیون تومان است که با توجه به یک میلیون و ۳۰۰ هزار داوطلب کنکور کارشناسی، به عدد ۱۲ هزار میلیارد تومان می‌رسیم. ۱۲ هزار میلیارد تومان درآمد فقط از دانش‌آموزان پایه ۱۲. این عدد را اگر به دو سال قبل از آن و کنکور دو مقطع ارشد و دکترا تعمیم دهیم، می‌توان به عدد وزیر آموزش و پرورش نزدیک شد.

درآمد ۶ هزار میلیاردی مدارس خاص

در این میان درآمد مدارس غیرانتفاعی و غیردولتی در تهران داستان خودش را دارد. هزینه این مدارس از ثبت‌نام در مقطع پیش دانشگاهی ۶ هزار میلیارد تومان است.

گفته می‌شود ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار نفر از دانش‌آموزان پایه ۱۲ تهران، در مدارس غیرانتفاعی و غیردولتی درس می‌خوانند. ل.د می‌گوید: «حداقل هزینه این مدارس در مناطق یک و دو ۳۵ و حداکثر ۵۰ میلیون تومان است. در شهرک مدرسه‌ای با ۲۰۰ دانش‌‌آموز پایه ۱۲ داریم که هر کدام ۵۰ میلیون تومان شهریه می‌دهند.یعنی درآمد مدرسه … از مقطع پیش‌دانشگاهی ۱۰ میلیارد تومان است.» شهریه این مدارس در مناطق پایین‌، کمتر است و نهایتا به ۳۰ میلیون تومان می‌رسد.

البته هزینه خرید کتاب‌های تست و کمک آموزشی، هزینه معلم خصوصی و … جداست. هزینه کلاس‌ خصوصی با مدرسان معروف، در هر جلسه به یک و نیم تا دو میلیون تومان هم می‌رسد. اما این هزینه متفاوت است. از ۸۰۰ تا ۴۰۰ یا حتی ۱۰۰ هزار تومان در مناطق پایین و مدرسان کمتر شناخته شده.

در این میان مدرسان زیست از همه درآمد بیشتری دارند. اطلاعات یک پایان نامه دانشگاهی در سال ۹۴ اعلام کرده بود درآمد یک مدرس زیست سالانه ۱.۲ میلیارد تومان است. معادل درآمد دندانپزشک و بالاتر از درآمد بازیگران مشهور.

حداقل هزینه مدارس غیردولتی و غیرانتفاعی بین ۳۵ تا ۵۰ میلیون تومان است. درآمد یک مدرسه در شهرک با ۲۰۰ دانش‌‌آموز مقطع پیش‌دانشگاهی ۱۰ میلیارد تومان است.

درآمد بالای این مدارس سبب شده حتی موسسات کنکور صاحب‌نام و معروف هم مدرسه تاسیس کنند.

البته این موسسات هزینه‌های زیادی دارند. یک قلم هزینه تبلیغات است. برخی از این موسسات به خصوص آنها که صاحب‌نام‌اند ارقام عجیبی در بخش تبلیغات هزینه می‌کنند. به گفته یکی از آژانس‌های تبلیغاتی، موسسه آموزشی … در جام جهانی سال ۲۰۱۸ بالغ بر ۷۰ میلیارد تومان برای تبلیغ در یک برنامه پر مخاطب هزینه کرد. یکی دیگر از این موسسات هزینه بخشی از تبلیغات سالانه‌اش ۱۰۰ میلیارد است و دیگری ۲۰۰ میلیارد تومان.

کنکور در خانه، ۴۰۰ میلیون

اما برخی به مدارس خاص اکتفا نمی‌کنند. آنها سال آخر، مدرسه را به خانه می‌آورند. معلمان خصوصی برای تدریس همه دروس به منزل می‌آیند. هزینه این شیوه قبولی در کنکور بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان است. ن.ل می‌گوید نمونه معروف قبولی این شیوه، رتبه تک رقمی کنکور تجربی چند سال گذشته بود. ۴۰۰ میلیون هزینه رتبه تک‌رقمی تجربی.

او می‌گوید اینجا دیگر نه مساله مافیای کنکور مطرح است و نه چیز دیگری. خانواده‌ها روی فرزندانشان سرمایه‌گذاری می‌کنند. ۱۰۰ میلیون یا حتی ۴۰۰ میلیون هزینه می‌کنند تا بعدا این هزینه با قبولی در رشته پزشکی جبران شود. درست مانند سرمایه‌گذاری در بورس یا حتی بازار طلا و دلار.

جز این هزینه دیگری هم وجود دارد. هزینه پانسیون. س.ج می‌گوید یکی از پانسیون‌های فعال در تهران، دو ماه مانده به کنکور ۹۸، حدود ۴۰ میلیارد تومان درآمد داشته. با گرفتن شهریه ماهانه ۲۰ میلیونی از دانش‌آموزان. اما این هزینه در قبال چیست؟ استفاده از محیط ساکت پانسیون. البته خدمات دیگری مانند وجود روانشناس و مشاور و پزشک هم ارائه می‌دهند.

هزینه پانسیون هم متفاوت است. از ماهی یک میلیون تا ۲۰ میلیون. بسته به محل و خدمات و نام آن.

خانواده‌ها روی فرزندانشان سرمایه‌گذاری می‌کنند. ۱۰۰ میلیون یا حتی ۴۰۰ میلیون هزینه می‌کنند تا بعدا این هزینه با قبولی در رشته پزشکی جبران شود. درست مانند سرمایه‌گذاری در بورس یا حتی بازار طلا و دلار.

درآمد ۳۰ هزار میلیاردی نشر

درآمد مدارس و موسسات کنکور در بخش آموزش و آزمون یک طرف، درآمد انتشاراتی‌های کنکور طرف دیگر. انتشاراتی‌های کنکور و کتب کمک آموزشی یکی از پردرآمدترین بخش‌های صنعت کنکور است.

به گفته ع.ش دانش‌آموزان پایه، سالانه یک تا ۳ میلیون تومان و دانش‌آموزان پایه ۱۲ به طور متوسط ۵ میلیون برای کتاب‌های کنکور و تست و کمک آموزشی هزینه می‌کنند.

در سال ۹۸، تعداد کل دانش‌آموزان در همه مقاطع حدود ۱۴ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر بوده است. اگر هر کدام به صورت میانگین ۲ میلیون تومان برای خرید کتاب هزینه کند گردش مالی این حوزه به ۳۰ هزار میلیارد تومان هم می‌رسد.

س.ج می‌گوید درآمد پشتیبان‌های کنکور و دیگر مقاطع اصولا کم است. موسسات کنکور این افراد را تشویق می‌کند که از محل معرفی و فروش کتاب و جزوه آموزشی و پکیج‌های مختلف درآمد خود را افزایش دهند.

نکته مهم دیگر این است که کتاب‌های آموزشی و کمک آموزشی هر سال تغییر می‌کند. یعنی داوطلبان در موارد زیادی باید کتاب جدید تهیه کنند.

برخی از این موسسات، داوطلبان را مجبور به خرید کتاب می‌کنند. حداقل هزینه یکی از این موسسات برای شرکت در آزمون یک و نیم میلیون تومان است. ۵۰۰ هزار تومان این عدد مربوط به کتاب است. چه داوطلب کتاب‌های موسسه را بخواهد و چه نه.

درآمد حوزه انتشارات کنکور چنان است که حالا یکی از معروفترین این موسسات از محل درآمد این بخش وارد حوزه شهرک‌سازی شده است.

درآمدی معادل …

اقتصاد کنکور، اقتصاد پررونقی است. اگر گردش مالی این حوزه ۴۰ هزار میلیارد تومان باشد معادل کل درآمد نفتی سال ۹۹ است یا رقمی معادل یارانه نقدی سالانه

اما اگر رقم حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان باشد، درآمد موسسات کنکور از درآمد نفت بیشتر است.