تنهاترین نهنگ دنیا!

نهنگ‌ها معمولا برای پیدا کردن جفت و همینطور ارتباط برقرار کردن با سایر نهنگ‌ها اصواتی تولید می‌کنند که تا کیلومترها شنیده می‌شود. فرکانس معمول برای نهنگ‌های آبی ۱۰ تا ۳۹ هرتز است. تنهاترین نهنگ دنیا به دلیل فرکانس ۵۲ هرتز آوازش، نهنگ ۵۲ هرتزی نامیده می شود و این فرکانس بسیار بالا‌تر از میزان فرکانسی است که برای سایر نهنگ ها قابل شنیدن باشد. در نتیجه آوازخواندنش هرچقدر هم زیبا باشد فایده‌ای ندارد، چون هیچ نهنگ دیگری آن را نمی‌شنود! این نهنگ سال‌هاست یکه و تنها در اقیانوس پهناور پرسه می زند و برای جفتی که هیچ‌وقت پیدا نخواهد کرد آوازهای عاشقانه می‌خواند. در ادامه با الی گشت همراه باشید تا در مورد این نهنگ عجیب بیشتر بدانیم.

جالب است که این نهنگ مشهور هرگز دیده نشده است! در سال ۱۹۸۹ ردیاب‌های صوتی یک زیردریایی  متعلق به نیروی دریایی، سیگنال‌های عجیب و مرموزی را ثبت و ضبط کردند. پس از بررسی مشخص شد که این صداها مربوط به آواز یک نهنگ است، اما نکته‌ای که توجه دانشمندان را به خود جلب کرد تفاوت بسیار زیاد این فرکانس با فرکانس معمول آواز خواندن نهنگ‌ها بود.

از آن زمان، سیستم پیشرفته‌ی هیدرولیکی نیروی دریایی ایالات متحده‌ی آمریکا که برای ردیابی زیردریایی‌های هسته‌ای شوروی در زمان جنگ سرد طراحی شده بود، الگوی مهاجرت نهنگ ۵۲ هرتزی را از کالیفرنیای مرکزی تا جزایر الوشن در اقیانوس آرام ثبت کرده‌اند. نهنگ ۵۲ هرتزی همیشه تنها سفر می‌کند و بر طبق  گزارش نشریه‌ی دیپ سی (Deep Sea)، مهاجرتش با حضور یا مسیر حرکت سایر نهنگ‌ها ارتباطی ندارد. برخی دانشمندان معتقدند این تفاوت فرکانس ممکن است در اثر ناهنجاری فیزیکی این نهنگ باشد، در حالی‌که سایرین فکر می‌کنند این نهنگ ترکیب نهنگ آبی و یک موجود دیگر است، به همین دلیل فرکانس آوازش با نهنگ‌های آبی دیگر فرق دارد.

ماری آن دائر، زیست‌شناس دریایی که سال‌ها صرف مطالعه‌ی زندگی نهنگ‌ها کرده است یکی از نویسندگان مقاله‌ی مربوط به کشف نهنگ ۵۲ هرتزی است. با انتشار این مقاله، تعداد افراد بیشتری با وضعیت غمگنانه‌ی این نهنگ آشنا شدند، به طوری‌که حتی نامه‌های برای ابراز همدردی و همدلی با این نهنگ برای دائر ارسال کردند! او در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۱۳ گفت: «من نامه‌ها، ایمیل‌ها و اشعار بسیاری (بیشتر از طرف زنان) دریافت کرده‌ام و ابراز احساسات و همدردی آن‌ها با این نهنگ واقعا تاثربرانگیز است. افراد بسیاری با این نهنگ همذات‌پنداری می‌کنند؛ چون به دلیل تفاوت اندکی که با سایرین دارد نمی‌تواند به جایی تعلق داشته باشد، دوست و شریکی برای خود پیدا کند، احساس تنهایی می‌کند و فکر می‌کند با بقیه فرق دارد.

آهنگسازان و نویسندگان بسیاری در آثار خود از داستان زندگی این نهنگ تنها الهام گرفته‌اند. تنهاترین نهنگ دنیا نام آهنگ راکی است که توسط گروه انگلیسی دالماتیان رکس نوشته شده است. لورا آن بیتس خواننده نیز آهنگی را به این نهنگ تقدیم کرده است به نام تنهاترین موجود زمین. و نویسنده‌ی آلمانی آگنیسکا جورک نیز داستانی مصور به نام نهنگ ۵۲ هرتزی برای کودکان نوشته است.

به نظر می‌رسد سبک زندگی این نهنگ تاثیرات زیادی روی آدم‌ها داشته است. جاش زمن، فیلمساز، که قصد دارد روزی این نهنگ را ملاقات کند می‌گوید: «از نظر برخی، او یک نهنگ تنها و غمگین است، از نظر برخی دیگر، او تنهایی‎اش را دوست دارد و با این سبک زندگی راحت است. این نهنگ پیغامی الهام‌بخش است. زیرا با آنکه کسی صدایش را نمی‌شنود، سال‌هاست به نغمه‌سرایی ادامه می‌دهد. از نظر برخی افراد، او آوازخوان تنهای اقیانوس است که بی نیاز به مخاطب برای دل خودش می‌خواند! همچنین برخی افراد هم هستند که از این نهنگ برداشتی مفهومی و استعاره‌ای می‌کنند. آن‌ها معتقدند که این نهنگ، نماد خطری است که تکنولوژی  و رسانه‌های اجتماعی برای آدم‌ها به همراه خواهد داشت.

از نظر زمن و سایرین این صداها جنبه‌ی انسانی دارند، موضوعی که دانشمندان و به ویژه دائر کاملا با آن مخالف هستند. دائر می‌گوید که چسباندن برچسب عاشقانه به تنهایی نهنگ ۵۲ هرتزی صرفا ساخته و پرداخته‌ی ذهن آدمی است. هیچ راهی برای دانشمندان وجود ندارد که از آنچه در ذهن این نهنگ می‌گذرد باخبر شوند. «ما نمی‌دانیم آیا واقعا تنهاست یا نه. داستان‌های عاشقانه‌ای که در مورد این نهنگ ساخته شده بیشتر در مورد آدم‎هایی است که داستان زندگی خود را در این نهنگ می‌بینند تا خود این نهنگ.»

اما تحقیقات نشان می‌دهد که نهنگ‌ها موجوداتی اجتماعی هستند و برخی آواز نهنگ‌ها قادر است از فاصله ۳۰۰ مایلی نیز شنیده شود و هدف این آوازها ظاهرا ارتباط برقرار کردن با سایر نهنگ‌ها و جفت‌یابی است. بسیاری از افراد، مثل زمن، ترجیح می‌دهند روی این نکته تمرکز کنند. به قول زمن، «تنهایی و صدا کردن و پاسخی نشنیدن یکی از بزرگ‌ترین ترس‌های ما انسان‎هاست. ما موجوداتی کاملا اجتماعی هستیم…نهنگ‌ها هم همینطور هستند. آن‌ها هم مثل ما قادرند کسی را دوست داشته باشند، متنفر باشند یا عضوی از یک گروه (اجتماعی) باشند. تصور کنید فردی وجود داشته باشد که قادر به درک احساساتی مثل عشق، نفرت و درد است اما احساساتش برای بقیه قابل درک نیستند.»

سال گذشته، جاش زمن و آدرین گرنیر، بازیگر آمریکایی، کمپینی برای جستجوی ۲۰ روزه برای یافتن نهنگ ۵۲ هرتزی به راه انداختند. هدف آنها از این کمپین سرمایه‌ی لازم برای اجرای این پروژه بود. اما استقبال عمومی به حدی زیاد بود که مبلغ نهایی بیشتر از این مبلغ شد. اگر این گروه موفق به یافتن تنهاترین نهنگ دنیا شوند با تجهیزاتی که همراه خواهند داشت می‌توانند ردیابی به نهنگ وصل کنند. این کار به دانشمندان اجازه خواهد سبک زندگی این نهنگ تنها را با جزئیات بیشتری مطالعه کنند. شاید آن موقع بتوانند به راز تنهایی او پی ببرند.