افزایش قیمت گوشت در بازار علی رغم مازاد تولید

قیمت گوشت در بازارهای تهران طی هفته گذشته از ثبات‌ چند هفته گذشته خود فاصله گرفت و میل به افزایش داشته است، این در حالی است که قیمت گوشت گوساله در چند هفته پیش تقریبا ثابت بود و انتظار می‌رفت که قیمت به کف رسیده باشد.

گزارش میدانی از منطقه ۱۹ تهران حاکی است، قیمت گوشت ران گوساله به کیلویی ۸۰ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده و قیمت گوشت ران و دست گوساله هم کیلویی ۸۷ هزار تومان است. هفته گذشته قیمت‌ها در هر کیلو ۵ هزار تومان پایین تر به فروش می‌رفت.

قیمت گوشت در دو سال گذشته از کیلویی ۵۵ هزار تومان به یکباره ۱۲۰ هزار تومان افزایش یافت و از آن موقع تاکنون کاهش‌ قطره‌چکانی را داشته و هنوز این قیمت مورد رضایت مردم نیست. این قیمت‌ها به اندازه‌ای روی مصرف‌کننده فشار وارد کرده که میزان خرید آنها به حداقل رسیده است.

مشاهدات در جنوب تهران حاکی از این است که بسیاری از مشتریان حتی وزن‌های کمتر از نیم کیلوگرم گوشت را نیز درخواست می‌کنند. برخی از آنها محصولات دیگری مانند قارچ و سویا را جایگزین گوشت می‌کنند.

یک مشتری میانسال که در فروشگاه بزرگی در حال خرید است گفت: قیمت‌ها آن چنان بالا است که با حقوقی که می‌گیریم، هیچ تناسبی ندارد.

یک فرد دیگری هم گفت: پس از کرونا برخی از مردم بیکار شده‌اند. صنف‌هایی مانند رستوران‌ها و آشپزخانه‌ها کاملا بیکار شده‌اند و به سر کار خود برنگشته‌اند. بعضی از آنها به کارهای پاره وقت روی آورده‌اند و در مجموع هیچ کدام از این درآمدها با قیمت‌های بالایی که در بازار وجود دارد، کفاف زندگی را نمی‌دهد.

محمد دلاور یک فرد دیگری که قبل از کرونا در یکی از رستوران‌ها آشپز بوده، گفت که اکنون کار خود را از دست داده است.

وی گفت: اوایل کار مجبور شدم به توزیع مواد ضد عفونی‌کننده و شوینده روی بیاورم که در شرایط کرونا بازار خوبی داشت، اما این کار یکی دو هفته بیشتر طول نکشید و باز دوباره بیکار شدم. مدتی در ایستگاه‌های مترو به فروش ماسک مشغول بودم، اما این کارها هم تقریبا دو هفته طول کشید، بنابراین اکنون در شرایطی هستم که با ۱۵ سال سابقه کار آشپزی درجه یک و تجربه در هتل‌های پنج ستاره اکنون بیکارم و اولا کاری نیست، ثانیا اگر باشد، هم کار غیر مرتبط است که مجبور هستم حداقل حقوق را دریافت کنم که با خانواده ۴ نفره برای تأمین زندگی کافی نیست.

افزایش قیمت‌ها در بازار که پیش از این در بازار میوه هم اوج داشت، شرایط سختی را برای مردم به ویژه مناطق جنوب با درآمدهای پایین و متوسط رقم زده است که معمولا این افزایش قیمت‌ها به دلیل عدم نظارت بر بازار است و سازمان حمایت از مصرف‌کننده و تولید‌کننده و سازمان تعزیرات حکومتی گویی وجود ندارند و قیمت‌ها بدون حساب و کتاب افزایش می‌یابد.

افزایش قیمت گوشت در بازار در حالی اتفاق می‌افتد که دامداران استان‌ها مرتب می‌گویند تولیدشان بسیار بالاست، به طوری که نگرانند تا حجم تولید دام، آنها را مبتلا به بیماری کند؛ چراکه تراکم بالا در دامداری‌ها باعث افزایش بیماری‌ها می‌گردد.

ظاهرا پارادوکس و معمایی در این میان وجود دارد که از یک سو دامداران نگران تولید بیشترشان هستند، اما از سوی دیگر قیمت‌ها مرتب بالا می‌رود، این تناقض باورکردنی نیست، اما اشکال کار کجاست؟

نخست این که دامداران تولید می‌کنند اما قیمت تمام شده آنها به دلیل دو برابر شدن قیمت نهاده‌ها بسیار افزایش یافته است. قیمت انواع ذرت و کنجاله که به عنوان خوراک دام استفاده می‌شود در ماه‌های گذشته به شدت رشد کرده و بیش از ۲۰۰ درصد افزایش قیمت داشت.

برخی دامداران اعلام کردند که «قیمت خوراک دام گرفتار دلالی‌ها و واسطه‌گری‌ها و انحصار در این بخش است که اجازه نمی‌دهند قیمت‌های خوراک کاهش یابد.» ۷۰ درصد قیمت محصولات پروتئینی مانند گوشت، مرغ و تخم‌مرغ وابسته به خوراک دام است، بنابراین هر گونه افزایش قیمت روی تولید آنها تأثیر می‌گذارد. مسئله دوم ورود دلالی و واسطه گری در خرید دام است؛ یعنی از زمانی که دام را از تولیدکننده می‌گیرند تا به مصرف‌کننده نهایی برسد، چندین دست می‌چرخد.

مرتضی رضایی معاون امور دام وزارت جهاد کشاورزی گفت: واسطه‌ها در این بخش از زمانی که از دامدار می‌خرند و به کشتارگاه می‌رسانند بعضی اوقات ۴ دست می‌چرخد. عدم تناسب بین قیمت دام زنده و قیمت مصرف‌کننده را هم می‌توان کاملا مشاهده کرد به طوری که قیمت دام زنده حدود ۳۵ هزار تومان است و بر اساس فرمول سنتی که وجود دارد قیمت بازار باید دو برابر این رقم باشد، اما قیمت بازار ۲۸ هزار تومان بالاتر از این قیمت است و مشخص است این میزان به جیب دلالان می‌رود.

گزارش میدانی حاکی است که قیمت سایر محصولات جانبی گوشت نیز به این شرح است: گوشت چرخ کرده گوساله ۶۶ هزار و ۵۰۰ تومان و گوشت منجمد ۶۶ هزار تومان به فروش می‌رود.

بر اساس این گزارش قیمت مرغ در روزهای گذشته تقریبا کاهشی بوده به طوری که هر کیلوگرم مرغ در بازار کیلویی ۱۰ هزار و ۹۰۰ تومان به فروش می‌رسد قیمت سایر مشتقات مرغ نیز به این ترتیب است: هر کیلو ران مرغ ۸ هزار و ۵۰۰ تومان، ران مرغ بدون کمر ۱۰ هزار و ۹۰۰ تومان، سینه مرغ با استخوان ۱۳ هزار و ۸۰۰ تومان، سینه کبابی ۱۹ هزار و ۸۰۰، فیله ۲۷ هزار تومان، کمر مرغ ۱۸ هزار تومان، کتف و بال ۲۱ هزار تومان، گردن مرغ ۳ هزار تومان، ساق مرغ ۲۰ هزار تومان، دل مرغ ۷ هزار و ۵۰۰، پای مرغ ۳ هزار و ۵۰۰، گردن مرغ ۴ هزار، جگر مرغ ۲ هزار تومان است.

درحال‌حاضر قیمت مرغ در بازار متعادل است. البته تولید‌کنندگان از این قیمت‌ها راضی نیستند و می‌گویند در فروش هر کیلوگرم مرغ ۲ هزار و ۵۰۰ تومان ضرر می‌کنند.

عباس کشاورز سرپرست سابق وزارت جهاد کشاورزی اخیرا در واکنش به اعتراض مرغداران گفت: حداقل اجازه بدهید مردم بتوانند مرغ ارزان خریداری کنند، حالا که توان خرید گوشت را ندارند.

مدتی است در همه صنوف راحت‌ترین کار برای حفظ حاشیه سود دست‌درازی به جیب مردم شده است؛ یعنی به محض این که حاشیه سود یک صنفی به خطر می‌افتد سریع قیمت را افزایش می‌دهند، اما آیا واقعا باید چنین بشود؟ آیا راهکاری برای افزایش سود تولید وجود ندارد؟ یک راهکار ساده این است که تولیدکننده قیمت تمام شده خود را پایین بیاورد. کاهش قیمت تمام شده از افزایش عملکرد، راندمان، گرفته تا به کارگیری کارگران متخصص و مدیریت صحیح را شامل می‌شود. آیا مرغداران از خود پرسیده‌اند که مرغ‌هایی که پرورش می‌دهند ضریب تبدیل دان‌شان چقدر است؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد ضریب تبدیل دان به گوشت در مرغداری‌های ما بالا است و از آنجایی که خوراک دام در کشور ما کاملا وارداتی و بسیار گران به‌دست تولیدکننده می‌رسد، بنابراین قیمت تمام شده آنها را افزایش می‌دهد.

مرغداران باید از نژادهای با عملکرد بالای مرغ استفاده کنند تا ضمن افزایش تولید، هزینه کمتری داشته باشند. همچنین نژادهایی وجود دارد که درصد بخش‌های اضافه به بخش‌های گوشتی بسیار کم است؛ یعنی گردن کوتاهی دارند، پاهای کوتاه دارند، تاج کمتری دارند و همه اینها باعث می‌شود که یک مرغ، گوشت بیشتری تولید کند. اما تولیدکنندگان داخل کشور این شرایط را کمتر در نظر می‌گیرند.

راهکار بعدی این است که پرت انرژی را در مرغداری‌ها به حداقل برساند و از کارگران متخصص استفاده کنند. بسته‌بندی‌های مناسبی داشته باشند و بازاریابی کنند و مهم‌تر از همه اینها مدیران مجرب مرغداری‌ها را اداره کنند تا با افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها حاشیه سودشان را حفظ کنند. اما درحال‌حاضر مرغداران بدون در نظر گرفتن اینها راحت‌ترین کار را افزایش قیمت می‌دانند.

بررسی میدانی حاکی از این است که قیمت ماهی هم در بازار رشد داشته است به طوری که قیمت هر کیلوگرم تیلاپیا ۶۹ هزار و ۵۰۰ و ماهی قزل آلا ۲۳ هزار و ۵۰۰ تومان به فروش می‌رسد. تیلاپیا ماهی وارداتی است و سال‌های گذشته بحث‌های زیادی شد که این ماهی برای محیط‌زیست هم بسیار دردسرساز است.

برخی علما از نظر شرعی هم برای خوردن این نوع ماهی شک داشتند. گفته می‌شد، این ماهی همه چیز خوار است و علما آن را مشکوک می‌دانستند. ایران در تولید ماهی قزل آلا جایگاه نخست در جهان را دارد و منابع آبی زیادی در شمال و جنوب کشور وجود دارد و همچنین ایران در سال‌های گذشته رشد زیادی در پرورش انواع ماهی داشته است، با این شرایط چه نیازی وجود دارد که ماهی تیلاپیا وارد کنند و کیلویی ۷۰ هزار تومان هم به فروش برسانند؟

به هر حال آنچه مسلم است مشکل بازار ما نه صرفا در مورد محصولات وارداتی حتی در محصولاتی که تولید بالا داریم و جایگاه‌های معتبر را در دنیا تصاحب کرده‌ایم وجود دارد. اشکال در اینجاست که اولا نظارت بر بازار تعطیل شده است، دوم این که از نظر ساختاری حلقه‌های معیوبی در زنجیره‌های تولید وجود دارد که حتی با وجود کافی بودن تولید به دلیل اشکال در این زنجیره‌ها بازار خوبی نداریم؛ مثلاً در زنجیره تولید گوشت و مرغ حلقه‌های تأمین نهاده، حلقه‌های توزیع و نظام دلالی و نیز مدیریت‌های جزیره‌ای بین وزارتخانه‌ها و همچنین آماده نبودن بسترهای مناسب صادراتی و وارداتی از اشکالات کار است.