مسبب قیمت های نجومی بازار لوازم خانگی چیست؟

«سال ۹۱ که زمزمه‌های افزایش قیمت ارز شنیده می‌شد، سریع جهیزیه دخترم را خریدم قبل از اینکه گران شود...» مشتری ای که برای خرید به فروشگاه لوازم خانگی آمده، از قیمت‌ها متعجب شده و می‌گوید: آن سال مثلاً یخچال ساید بای ساید سامسونگ یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بود ولی بعد از افزایش قیمت ارز قیمت تا ۴ یا ۵ میلیون بالا رفت ولی افزایش قیمت‌های این چندماهه اصلاً قابل باور نیست.

لوازم خانگی در سال ۹۷ هم با افزایش قیمت ارز، یک بار دیگر دستخوش تغییر قیمت شد و قیمت همان یخچال ساید به ۱۵ تا ۱۸ میلیون رسید اما روز گذشته که به بازار لوازم خانگی شریعتی رفتیم، یخچال ساید سامسونگ ۳۲ فوت ۷۵ میلیون تومان قیمت خورده بود. فروشنده البته می‌گفت این سایدها مونتاژ داخل است و دیگر واردات ندارد.

تغییرات قیمت لوازم خانگی در چند ماه گذشته قابل مقایسه با سال ۹۱ و ۹۷ نیست و افزایش چندین برابری قیمت‌ها در بازار مشاهده می‌شود. به همین دلیل در بیشتر فروشگاه‌ها این جمله آشنا را می‌شنوید که «اگر امروز نخری فردا باید گران تر بخری...»

در فروشگاهی مشتری برای خرید آبمیوه گیری آمده بود و از قیمت‌ها بسیار شاکی بود. این مشتری می‌گفت: «با شیوع کرونا مراکز بهداشتی تأکید می‌کنند بیماران یا حتی کسانی که بیمار نیستند برای تقویت سیستم ایمنی مایعات زیاد بنوشند برای همین تصمیم گرفتم آبمیوه‌گیری بخرم. چون به بهداشت آبمیوه‌های بیرونی اعتماد ندارم از طرفی هم قیمت خیلی زیاد است مثلاً قیمت یک لیوان آب پرتقال تقریباً ۲۰ هزار تومان است...اما الان می‌بینم باید قید آبمیوه را هم بزنم چون با این قیمت‌ها نمی‌توانم آبمیوه گیری بخرم.»

قیمت برندهای مختلف آب میوه گیری، در فروشگاه‌ها، متفاوت بود. قیمت آبمیوه‌گیری با توجه به ویژگی آن از ۲ میلیون تومان شروع می‌شود. آبمیوه‌گیری یک کاره بدون مخزن ۲ میلیون تومان است اما قیمت برخی برندها بسیار بالاتر از متوسط قیمت است. مثلاً قیمت آبمیوه‌گیری یک کاره برند فیلیپس ۸ میلیون تومان است. آبمیوه گیری‌های ۳ کاره هم حدود ۴ تا ۵ میلیون تومان قیمت دارد.

مقایسه قیمت‌های لوازم خانگی با قیمت چندسال قبل، نشان می‌دهد قیمت برخی کالاها چند برابر افزایش دارد. قیمت غذاساز مولینکس در سال ۹۲ حدود ۴۰۰ هزار تومان بود اما قیمت جدید این کالا ۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است. بسیاری از مشتریان این قیمت‌ها را باور ندارند. اما فروشندگان ممنوعیت واردات و افزایش نرخ ارز را علت چندبرابر شدن قیمت لوازم خانگی عنوان می‌کنند.

کمبود داخلی‌ها

اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی نیز در خصوص افزایش بیش از چندبرابری قیمت لوازم خانگی صحبت فروشندگان را تأیید می‌کند. پازوکی به مردم توصیه کرد لوازم خانگی داخلی بخرند چون قیمت کمتری دارند.

اما در نمایندگی‌های فروش لوازم خانگی داخلی فروشندگان و متقاضیان از کمبود کالا گله می‌کنند. در فروشگاهی که نمایندگی فروش لوازم پارس خزر است، یکی از مشتریان می‌گوید یک ماه پیش برای خرید پلوپز آمده بود اما موجود نبود بعد از یک ماه هم که دوباره مراجعه کرده نتوانسته کالای مورد نظرش را بخرد. از فروشنده علت را پرسیدم. او گفت: ما درخواست کالا را داده‌ایم اما کالا به دست ما نمی‌رسد با اینکه مشتری لوازم خانگی ایرانی زیاد شده اما نمی‌توانیم به تقاضاها پاسخگو باشیم چون کالایی به ما تحویل داده نمی‌شود یا به‌صورت محدود توزیع می‌شود. به‌گفته این فروشنده، قیمت کالاهای داخلی هم افزایش داشته و مثلاً پلوپز ۴ نفره پارس خزر ماه پیش ۵۸۰ هزار تومان بود اما شرکت اطلاع داده که قیمت تولید جدید ۷۵۰ هزار تومان است.

در بازار لوازم خانگی، کالاهای خارجی تقریباً موجود است و کمبودی ندارند هر چند قیمت‌ها چند برابر شده است. اما کمبود تولیدات داخلی چشمگیر است و به قول فروشنده‌ها «جنس جور نیست.»

رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی اما می‌گوید: چون کالاهای خارجی افزایش چندبرابری قیمت دارد و خریداران توان مالی برای خرید ندارند بنابراین این‌طور به چشم می‌آید که این کالاها در بازار کمبودی ندارد در حالی که واردات لوازم خانگی خارجی ممنوع شده و این کالاها موجودی قبلی فروشگاه‌ها است اما چون فروش کم شده موجودی آن در فروشگاه‌ها بیشتر از کالای تولیدی است.

مقایسه قیمت داخلی و خارجی

در بازار لوازم خانگی شریعتی بسیاری از متقاضیان دنبال برند ال‌جی یا سامسونگ هستند اما فروشنده‌ها می‌گویند نمایندگی این دو برند تعطیل شده و یخچال‌های ال جی و سامسونگ دیگر وارد نمی‌شود. به‌گفته رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی به‌جای این دو برند در حال حاضر تولید داخلی با برند سام و جی پلاس در بازار موجود است. به گفته پازوکی، قیمت‌های این دو برند جایگزین، کمتر از یخچال‌های ال‌جی و سامسونگی است که از قبل در بازار موجود است.

در فروشگاهی که ساید و یخچال دوقلوی سامسونگ در آن موجود است، قیمت یخچال ساید ۳۲ فوت سامسونگ ۷۵ میلیون و قیمت یخچال دوقلوی همین برند ۴۵ میلیون تومان است. اما رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی قیمت سایدهای جی پلاس را از ۹ میلیون تا ۱۹ میلیون تومان اعلام می‌کند. به گفته پازوکی، حتی ساید برند دوو نیز در حال حاضر ۲۰ تا ۳۰ میلیون قیمت دارد که در مقایسه با قیمت‌های ال جی و سامسونگ پایین‌تر است.

برند دیگری از یخچال ساید که تولید داخل است و تقریباً فروش بالایی دارد در بازار ۱۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان قیمت دارد.

اما برخی کالاها مانند ماشین ظرفشویی تولید داخل در بیشتر فروشگاه‌ها موجودی ندارد و خارجی‌ها هم قیمت‌هایی بالای ۲۰ میلیون تومان دارد. مثلاً ماشین ظرفشویی مدل بوش ۱۴ نفره ۲۵ میلیون تومان است. فروشنده می‌گوید این ماشین آلمانی است اما لباسشویی همین برند تولید ترکیه هم موجود است. لباسشویی بوش آلمانی ۲۸ میلیون و مدل ترک آن ۱۷ میلیون تومان قیمت دارد. جاروبرقی۲۵۰۰ وات همین برند هم ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان قیمت دارد. یکی از مشتریان می‌گوید همین مدل جاروبرقی را چند سال قبل ۳۰۰ هزار تومان خریده بود.

در فروشگاه‌های دیگر هم برندهای مختلف خارجی ماشین لباسشویی و ظرفشویی تقریباً قیمت‌ها در همین حدود است. در فروشگاهی برندی از لباسشویی و ظرفشویی موجود است که فروشنده می‌گوید تولید اسلواکی است. ظرفشویی این برند ۲۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است و ماشین لباسشویی آن هم ۱۵ میلیون تومان است. فروشنده می‌گوید شرکت وارداتی اعلام کرده ماشین ظرفشویی و لباسشویی این برند باید با هم فروخته شود و فروش تکی ندارند. در بازار برندهایی موجود است که فروشندگان می‌گویند لهستانی است... برخی مشتری‌ها از شنیدن نام این کشورها متعجب می‌شوند. مشتری می‌گفت: «وقتی واردات نداریم چطور در بازار این میزان از تنوع برند داریم. من اصلاً فکر نمی‌کردم لوازم خانگی از لهستان یا اسلواکی وارد کنیم...»

اما در فروشگاهی لباسشویی پاکشوما ۹ کیلویی ۹ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان قیمت دارد. فروشنده می‌گوید لباسشویی‌های ایرانی قیمت‌هایی در همین حدود دارند اما موجودی کم است.

در سایت‌های فروش اینترنتی هم بیشتر لوازم خانگی ایرانی در مقایسه با خارجی ها قیمت‌های بسیار کمتری دارند مثلاً غذاساز ایرانی حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان قیمت دارد که در مقایسه با برندهای خارجی آن که بیش از ۶ میلیون قیمت دارد، ارزانتر است اما بیشتر کالاهای ایرانی موجود نیست.

علت کاهش تولید

یکی از تولید‌کنندگان لوازم خانگی نیز راه حل مشکل کمبود تولید لوازم خانگی را کنترل زنجیره تولید به‌صورت یکپارچه عنوان کرد. به گفته این تولید‌کننده، سیاست‌های تخصیص ارز برای واردات مواد اولیه باید بر اساس عملکرد تولید‌کننده باشد. تخصیص ارز باید در ازای تولید و تحویل کالا در بازار باشد اما در حال حاضر نظارت و کنترل تخصیص ارز ضعیف است و کالای اولیه به دست تولیدکننده واقعی نمی‌رسد.

رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی، کمبود نقدینگی و کمبود مواد اولیه را مشکل اصلی تولیدکنندگان عنوان کرد و گفت: این‌طور نیست که تولیدکنندگان برای سودجویی کالا را توزیع نکنند، آنها کاهش شدید تولید دارند و به همین دلیل کالاهای ایرانی در فروشگاه‌ها با کمبود مواجه شده است.

پازوکی گفت: ما هیچ پیش‌بینی از بازار آینده نداریم و قیمت‌ها همچنان نوسانات شدیدی دارد. اما فقط این را می‌توانم بگویم که کالاهای تولیدی چون تعرفه قیمت‌گذاری داخلی دارد ارزانتر از کالاهای خارجی است.