کدام یارانه ایران را نجات می دهد؟

پس از اظهارت آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه ایالات متحده درباره بازگشت ایران به برجام و واکنش‌های دولتمردان ایران به آن، به نظر نمی‌رسد که رفع تحریم‌ها در کوتاه مدت میسر باشد. به همین سبب تدوین یک ابر استراتژی ملی اقتصادی و دیپلماتیک برای مقابله با وضع موجود ضروری به نظر می‌رسد. علی اصغر زرگر استاد دانشگاه و آینده‌پژوه در گفت‌وگو با گسترش نیوز، ضمن تاکید بر تسریع در تدوین این استراتژی ملی، بر ایجاد اجماع ملی در قبال آن اصرار می‌ورزد.

تحریم‌های ایران بی سابقه است

زرگر در پاسخ به پرسشی در ارتباط با راهکارهای برون‌رفت از وضعیت فعلی که بخشی از آن ناشی از تحریم‌های شدید یکجانبه آمریکاست، اظهار داشت: حدود دو سال از اعمال این تحریم‌های بی سابقه ایالات متحده می‌گذرد و بازگشت آمریکا به برجام و لغو تحریم‌ها یک پروسه زمان‌بر است. آمریکا‌یی‌ها مسائل خاص خودشان را دارند و به نحوی کلید کار را به اروپایی‌ها دادند تا آن‌ها با ایران چانه‌زنی کنند و خودشان هم شروط طلبکارانه‌شان را گذاشتند و فکر می‌کنند که در مسئله برجام دست بالا را دارند. تحریم‌های اعمال شده شدیدترین رژیم تحریم‌های تاریخ بوده که تا کنون به این شکل علیه فروش نفت، معاملات بانک و بیمه و ارز، حمل و نقل و افراد اعمال شده است.

حل مشکل ایران در اولویت دنیا نیست

وی افزود: دو مسئله می‌تواند در این باره راهگشا باشد. یکی انسجام داخلی در میان مردم درباره سیاست داخلی و مسائل اقتصادی و دیگری اجماع میان بخش‌های مختلف حاکمیت و جناح‌های مختلف در سیاست خارجی است. برای ملتی که در چنین وضعی قرار گرفته تنها وحدت ملی پاسخگو خواهد بود. سیاست ورزی از پشت بلندگو به شدت مضر است و اینکه افراد به جای مذاکره با یکدیگر، از پشت تریبون همدیگر را خطاب قرار می‌دهند، باعث دامن زدن به فرآیند فقدان وحدت خواهد شد. 

این استاد دانشگاه ادامه داد: فرآیند اجماع باید به نتیجه برسد و فقط از یک دریچه واحد به اجرا در بیاید. در این زمینه دیگر موضوع این نیست که چه کسی این را به اجرا در بیاورد و چه کسی امتیاز بدهد. سیاست خارجی یعنی اینکه به وقتش امتیاز بدهیم، به وقتش ایستادگی کنیم و در جاهایی که لازم است امتیازات لازم را اخذ کنیم. البته اجماع با انتقاد فرق دارد و این موضوع باید جا بیافتد. اکنون روسیه با مسائل داخلی خودش درگیر است و چین هم با مسائل بسیاری درگیر است. آمریکا هم با کرونا دست و پنجه نرم می‌کند و به طور مشخص حل مسئله ایران در دستور کار و اولویت هیچ کدام از این کشورها نیست.

منافع عده‌ای در تداوم تحریم است

زرگر خاطرنشان کرد: منافع اقتصادی و سیاسی عده‌ای در داخل و خارج از ایران تداوم این تحریم‌هاست و مایل نیستند که تحریم‌ها به پایان برسد و به دنبال این هستند که با تداوم تحریم، بتوانند از جیب مردم سود بیشتری را عاید خود کنند. پیش‌بینی من این است که در کوتاه مدت تحریم‌های نفت و مسائل مربوط به تراکنش‌های بانکی در کوتاه مدت قابل حل نیست و ایران فعلا نمی‌تواند به بازارهای جهانی بپیوندد اما ما بازهم به انسجام بیشتر برای افزایش سرمایه اجتماعی ملی نیاز داریم. در غیر این صورت مردم هم به مسئولین کشور اعتماد نخواهند کرد و سیاست‌هایشان را راهگشا نمی‌دانند.

باید به تولید یارانه بدهیم

اگر دلسوزی وجود داشته باشد باید جزایر علمی و صنعتی موجود در کشور را بهم پیوند بزنند تا در داخل و در کوتاه مدت، مایحتاج ضروری مردم ایران را تامین کنند. البته در حال حاضر صادرات نفت ایران صفر نیست و ما از طریق سوآپ، تهاتر، تغییر بارنامه، سبد نفتی اوپک و فروش مستقیم به همسایگان و یا فروش مشتقات نفتی، اقدام به فروش نفت می‌کنیم. ما امکان فروش مشتقات نفتی و گاز را بر اساس فوب خلیج فارس و روتردام را به کشورهای بسیاری داریم و فروش بنزین با فروش نفت بسیار متفاوت است و مشتری مستقیم دارد و دولت باید برای این کار تدابیر لازم را بیاندیشد. همچنین باید دیوارهای تعرفه را بالا ببریم و به تولید داخلی یارانه بدهیم تا از این وضعیت خارج شویم و این مدل پرداخت سوبسید باعث می‌‌شود که ایران از این وضعیت بغرنج نجات یابد.