پاشنه آشیل صنعت محصولات آرایشی در ایران

با شروع همه‌گیری ویروس کرونا در دنیا یکی از دغدغه‌های اصلی مردم تامین مواد شوینده و ضدعفونی‌کننده بود. در بیشتر کشورها قفسه‌های مربوط به این محصولات به سرعت خالی شد و وضعیت به شکل بحران درآمد. اما در کشور ما وضعیت به گونه‌ای دیگر رقم خورد.

شرکت‌های تولیدکننده مواد بهداشتی در آستانه نوروز ۱۳۹۹ با حداکثر ظرفیت مشغول تولید محصولات شوینده شدند و بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده محصولات آرایشی نیز با تغییر مسیر خط تولید خود، اقدام به تولید محلل‌های ضدعفونی‌کننده کردند و نیاز کشور برطرف شد. جالب اینکه میزان این فعالیت‌ها به حدی بود که در ماه‌های بعد دست‌اندرکاران حتی از امکان صادرات مازاد مصرف کشور سخن به میان آوردند. اما با توجه به تحریم‌ها و دشواری واردات مواد اولیه، افزایش تولید به‌تدریج موجب کاهش ذخیره استراتژیک انبارهای کشور و نگرانی تولیدکنندگان و گلایه آنها از روند ترخیص مواد اولیه شد. اما حالا پس از گذشت این ماه‌ها و در آستانه سال ۱۴۰۰ وضعیت فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی چگونه است؟! بدون شک بخشی زیادی از کم و کیف چشم‌انداز کشور در این حوزه در گرو رفع مشکلات و موانع کنونی است.

برای بررسی بیشتر موضوع با محمد بقایی داروساز، تولیدکننده و مشاور اداره کل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو به گفتگو نشستیم. با گسترش‌نیوز همراه باشید.

محمد بقایی اظهار داشت: «تحریم‌های اقتصادی و مشکلات مربوط به آن مربوط به یکی دو سال اخیر نیست و ما همواره در طول این سال‌ها در حوزه‌های مختلف تجاری با تحریم‌های گوناگون ابرقدرت‌ها مواجه بوده‌ایم. بنابراین فعالان حوزه این موضوع را به عنوان یکی از شرایط فعالیت‌های تجاری خود پذیرفته‌اند و تلاش می‌کنند کشور را در مسیر تولید قرار دهند و موانع را بردارند».

بقایی در این باره افزود: «البته خوشبختانه با وجود همه مسائل و مشکلات فعلی در حوزه اقتصاد، هنوز بحرانی در مورد تامین مواد اولیه در کشور رخ نداده است و واردات همچنان از کانال‌های مختلف ادامه دارد و در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌گیرد اما اگر این روند با همین سبک و سیاق ادامه پیدا کند و نهادهای سیاست‌گذار و تصمیم‌گیرنده و در راس آنها بانک مرکزی و سازمان گمرک کشور در این باره تسهیلاتی را در نظر نگیرند، به طور حتم در آینده با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد و تولید محصولات بهداشتی و آرایشی تحت تاثیر قرار خواهد گرفت».

از وضعیت ترکیه درس بگیریم

مشاور اداره کل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو درباره لزوم الگوپذیری سیاست‌های تجاری و اقتصادی کشور از تجربه‌های کشورهای دیگر عنوان کرد: «نکته‌ای که ما در این چند سال همواره هم به صاحبان صنعت و هم دست‌اندرکاران وزارت صنعت، معدن و تجارت تذکر داده و می‌دهیم این است که برای اتخاذ تصمیمات درست، به وضعیت کشور ترکیه در این صنعت توجه کنند.

وی به خبرنگار گسترش نیوز گفت: «ترکیه به عنوان یکی از کشورهای موفق در زمینه تولید محصولات بهداشتی و آرایشی در سال‌های اخیر با تحریم‌های جزئی‌ مواجه بوده است اما درحال‌حاضر مشکلات بسیار جدی‌ای را تجربه می‌کند. این کشور به رغم اینکه از تولیدکنندگان قدرتمند در این حوزه است و بازارهای مطلوبی را نیز در اختیار دارد ولی به دلیل اینکه همزمان با توسعه شرکت‌های تولیدکننده و برندینگ، سرمایه‌گذاری‌های لازم و مناسب برای تولید مواد اولیه این صنعت را در کشور خود انجام نداده، درحال‌حاضر دچار مشکلات اساسی شده‌ است».

بقایی در این مورد تصریح کرد: «باید ترکیه را به عنوان یک مسیر آزموده‌شده در نظر بگیریم و در مسیر اشتباه قدم نگذاریم. اما متاسفانه می‌بینیم که به دلیل نبودن یک برنامه‌ریزی جامع و مدون در باره صنایع بهداشتی و آرایشی در کشور و فراهم نشدن زیرساخت‌های لازم برای تولید مواد اولیه این صنعت، باز هم در این سال‌ها اقدام موثری انجام نشده است».

همچنان نیازمند واردات هستیم

بقایی همچنین درباره میزان وابستگی کشور به واردات افزود: «درحال‌حاضر شاید تنها در برخی موارد در حوزه مواد شوینده توان تولید این مواد اولیه را یافته‌ایم اما همچنان می‌توان گفت که درحال‌حاضر تقریبا ۹۹ درصد به واردات مواد اولیه و تولیدات کشورهای دیگر وابسته هستیم».

وی در ادامه اظهارکرد: «در یک سال اخیر اقداماتی انجام گرفته است ولی آنها نیز در بهترین حالت تامین‌کننده تنها حدود ۵ درصد از نیازهای تولید محصولات شوینده، بهداشتی و آرایشی خواهد بود و نمی‌تواند تاثیر زیادی بر خودکفایی کشور در این زمینه داشته باشد».

مشاور اداره کل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو تاکید کرد: «تحریم‌ها وجود داشته باشند یا نه، در هر حال ما دیر یا زود باید در زمینه تولید مواد اولیه در کشور اقدام کنیم تا به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات شوینده، بهداشتی و آرایشی در منطقه، بتوانیم مواد اولیه مورد نیاز این صنایع را در کشور تولید کنیم و در کنار آن نیم‌نگاهی نیز به صادرات این مواد به بازار ۱۴۸۰ میلیونی کشورهای این حوزه داشته باشیم. البته هدف نهایی ما نباید تولید مواد اولیه باشد بلکه باید با تقویت زیرساخت‌ها به تولید محصول نهایی و تامین بازارهای داخلی و خارجی توجه ویژه داشته باشیم و تلاش‌هایی جدی در زمینه بازاریابی و برندینگ داشته باشیم. علاوه بر این تولیدکنندگان ما باید توجه ویژه‌ای به بسته‌بندی کالاها که نقش مهمی در ضریب نفوذ آن در بازار های مختلف داخلی و خارجی دارد داشته باشند».